به گزارش خبرنگار ایمنا، کلسترول از مواد طبیعی است که در بدن ساخته می‌شود، مقادیر عمده این ماده (۷۵%) توسط کبد و میزان کمتری از آن (۲۵%) از طریق مواد غذایی وارد بدن می‌شود، اگرچه افزایش بیش از حد کلسترول برای بدن مضر است اما وجود به اندازه کلسترول نقش مهمی در حفظ غشای سلولی و ساخت هورمون‌ها ایفا می‌کند.
هیپرکلسترولمی فامیلی یا کلسترول بالا چیست؟
هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا فامیلی بر مسیر پردازش کلسترول بدن شما تأثیر می‌گذارد به همین دلیل، افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا فامیلی در معرض خطر ابتلاء به بیماری قلبی و حملات قلبی قرار دارند، ژنی که باعث ایجاد هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی می‌شود، به صورت ارثی منتقل می‌شود بنابراین این بیماری از هنگام تولد در فرد ظاهر می‌شود، برای درمان کلسترول بالا می‌توان متخصص قلب و عروق مراجعه کرد، همچنین با مصرف دارو و رفتارهای سالم زندگی می‌توان به کاهش خطرات کمک کرد.
علائم کلسترول بالا چیست؟
کلسترول بالا بیماری شایع پزشکی است، اما اغلب نتیجه انتخاب نوع ناسالم زندگی است، بنابراین قابل پیشگیری و درمان است. در هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی، خطر ابتلاء به کلسترول بالا در فرد بالاتر است، زیرا نقص (جهش) در یک ژن باعث تغییر کلسترول بدن می‌شود. این جهش باعث جلوگیری از برداشتن کلسترول LDL یا کلسترول “بد” از خون می‌شود. در نتیجه، پلاک‌ها می‌توانند باعث ایجاد تنگی و سخت شدن شریان‌ها و افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی شوند.
تست ژنتیک می‌تواند نشان دهد که آیا شما مبتلا به این جهش ژنی هستید یا خیر. این جهش‌های ژنی از والدین به کودک منتقل می‌شوند. برای داشتن این بیماری، کودک باید یک نسخه تغییر یافته ژن را از یک والد به ارث برده باشد. اکثر افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی دارای یک ژن جهش یافته و یک ژن طبیعی هستند.
در موارد نادری، فرد یک نسخه آسیب دیده را از هر دو والدین به ارث می‌برد، که می‌تواند منجر به شکل شدیدتری از این بیماری شود.
با اینکه، هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا از زمان تولد اتفاق می‌افتد اما متأسفانه کلسترول بالا اغلب نشانه‌های بسیاری در مراحل اولیه ایجاد نمی‌کند. آزمایش خون معمولاً سطح (LDL) را که معمولاً “کلسترول بد” نامیده می‌شود را در خون نشان می‌دهد. پزشکان سطوح ۱۹۰ میلیگرم در دسی لیتر (mg / dL) یا بالاتر در بزرگسالان و ۱۶۰ میلیگرم در دسی لیتر یا بالاتر در کودکان را در نظر می‌گیرند. اگر چه علائم به ندرت رخ می‌دهد، اما برخی از افرادی که دارای هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا هستند ممکن است علائمی را تجربه کنند که عبارتند از:
- درد قفسه سینه برآمدگی‌های کوچک بر روی پوست: معمولاً بر روی دست، آرنج، زانو یا اطراف چشم
- گزانتوم (رسوب کلسترول مومی در پوست یا تاندون‌ها): هنگامی که فرد ژن‌های جهش یافته را برای هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا از هر دو والدین دریافت می‌کند، در سن خیلی زود احتمال ایجاد گزانتوم را دارد. گاهی اوقات آنها حتی در دوران نوزادی نیز گزانتوم دارند.
- رسوب زرد رنگ: به شکل کوچک کلسترول در زیر چشم و اطراف پلک
علل هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا چیست؟
همان طور که گفته شد هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی ناشی از یک جهش ژنی است که از یک یا هر دو والدین منتقل می‌شود. این نقص، بدن را از اینکه کلسترول را که می‌تواند در شریان‌ها ایجاد کند و باعث ایجاد بیماری‌های قلبی می‌شود را از بین ببرد. این نوع کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم است اما معمولاً به عنوان LDL یا کلسترول بد شناخته می‌شود. کلسترول LDL می‌تواند سبب ایجاد سختی و باریک شریان‌ها شود. این باعث افزایش خطر ابتلاء به حمله قلبی و بیماری قلبی می‌شود.
عوامل خطر کلسترول بالا
خطر ابتلاء به هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی هنگامی که یک یا هر دو والدین شما دچار جهش در ژنی‌های مربوطه باشند افزایش می‌یابد. اکثر افراد مبتلا به این بیماری یک ژن جهش یافته دارند. اما در موارد نادری، نیز کودک ممکن است ژن جهش یافته را از هر دو والدین دریافت کند که در این شرایط می‌تواند منجر به نوع شدیدتری از بیماری شود.
آیا کلسترول با جنسیت مرتبط است؟
میزان HDL(کلسترول خوب) خون در زنان بیش از مردان است چراکه هورمون زنانه استروژن باعث افزایش میزان HDL می‌شود، به همین دلیل میزان کلسترول تام در زنان تا پیش از یائسگی کمتر از مردان است، پس از یائسگی میزان کلسترول در زنان افزایش می‌یابد که این امر حاکی از لزوم تغذیه مناسب در این دوره برای زنان است.
راه‌های کاهش کلسترول چیست؟
مصرف غذاهای حاوی فیبر: رژیم غذایی سرشار از فیبر می‌تواند باعث کاهش LDL شود، از آنجا که اضافه وزن یکی از ریسک فاکتورهای ابتلاء به کلسترول بالاست غذاهای حاوی فیبر مانند میوه، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات با کمک کردن به کاهش وزن در کنترل میزان کلسترول موثرند.
آگاهی از میزان کالری مصرفی: انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند که ۲۵-۳۰% از کالری روزانه خود را با مصرف روغن‌های گیاهی، مغزها و ماهی تأمین کنید. در یک فرد سالم میزان مصرف چربی اشباع می‌تواند تنها ۷% از میزان کل کالری روزانه را شامل شود.
مصرف هوشمندانه پروتئین: به منظور کاهش کلسترول مصرف گوشت قرمز را کاهش داده و از مرغ، ماهی و بوقلمون استفاده کنید. قبل از مصرف ماکیان، پوست آنها را حذف کنید.
مصرف ماهی‌های روغنی: مانند سالمون با افزایش میزان امگا ۳ به کاهش میزان تری گلیسیرید و افزایش کلسترول خوب (HDL) می‌انجامد.
مصرف سویا: باعث کاهش LDL (کلسترول بد) و تری گلیسیرید می‌شود.
رژیم غذایی کم کربوهیدرات: باعث بهبود میزان HDL می‌شود.
کاهش وزن: می‌تواند باعث کاهش کلسترول شود.
ترک سیگار: سیگار کشیدن نه تنها به ریه شما آسیب می‌زند بلکه با کاهش میزان کلسترول خوب باعث افزایش خطر سکته قلبی و مغزی می‌شود. با ترک سیگار می‌توانید میزان HDL را افزایش دهید.
ورزش کردن: ورزش کردن باعث افزایش میزان HDL تا ۶%و کاهش میزان LDL تا ۱۰% می‌شود. تحقیقات حاکی از آن است که ۴۰ دقیقه ورزش، ۳ تا ۴ بار در هفته باعث کاهش میزان کلسترول خون می‌گردد.
درمان کلسترول خون بالا چیست؟
کنترل و تنظیم درست کلسترول خون عبارت است از: پایین آوردن کل کلسترول خون (یا کلسترول تامّ)، ضمن کم کردن میزان LDL و بالا بردن درصد HDL.
برای درمان کلسترول بالا دو راه وجود دارد که عبارتند از:
۱- مصرف دارو و یا تغییر شیوه زندگی به گونه‌ای که ضامن سلامت قلب و عروق باشد.
۲- تغییرات شیوه زندگی شامل خوردن غذاهای مناسب، کنترل وزن و فعالیت بدنی منظم می‌شود.
سبک زندگی سالم نخستین گام دفاعی علیه چربی خون بالا است، اما گاهی تنها رعایت رژیم و ورزش کردن کافی نیست و شما مجبور به مصرف دارو برای رفع مشکل کلسترول بالا می‌شوید، ممکن است انواع قرص برای چربی خون بالا برای شما تجویز شود تا کمک کند موارد زیر را کنترل کنید:
- لیپوپروتئین کم چگالی (LDL) را کاهش دهید، کلسترول «بد» که خطر بروز بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
- تری گلیسیرید خود را کاهش دهید، نوعی چربی در خون که این مورد نیز خطر ابتلاء به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
- لیپوپروتئین پرچگالی (HDL) را افزایش دهید، کلسترول «خوب» که فرد را در برابر بیماری‌های قلبی محافظت می‌کند.
ممکن است پزشک شما برای درمان کلسترول یک یا چند دارو توصیه کند، داورهای رایج کاهش کلسترول بد وابسته به نوع مشکل لیپید بیمار، در مورد نوع داروی کاهنده‌ی لیپید مورد استفاده تصمیم گیری می‌شود.
استاتین‌ها
استاتین ها یک کلاس دارویی کاهنده‌ی لیپید بوده و شامل موارد زیر هستند:
- آتورواستاتین (برندهای دارویی شامل لیپیتور، لورستات)
- فلوواستاتین (لسکول یا واستین)
- پراواستاتین (پراواکول، کولستات)
- رزوواستاتین (کاوستات، کرستور)
- سیمواستاتین (لیپکس، زوکور، زیمستات)
- استاتین ها همچنین به نام مهارکننده‌های HMG-CoA ردوکتاز شناخته می‌شوند.
درمان کلسترول بالا در کودکان
رژیم غذایی و ورزش بهترین درمان اولیه برای کودکان دو سال و بالاتری که کلسترول بالا داشته یا چاق هستند، کودکان بالای ۱۰ سال در صورتی که میزان کلسترول بسیار بالایی داشته باشند می‌توانند طبق دستور پزشک قلب کودکان داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند استاتین‌ها را مصرف کنند.
اهمیت تغذیه برای تنظیم کلسترول خون
یکی از اجزای تغییر شیوه زندگی مناسب برای سلامت قلب، رژیم غذایی کم‌کلسترول است، باید میزان مصرف چربی را کاهش دهیم، باید تلاش کنیم خوردن چربی اشباع را محدودتر کنیم. چربی‌های غذایی نباید بیشتر از ۲۵ تا ۳۵ درصد میزان کالری روزانه موردنیاز ما را تأمین کنند و در این میان، نباید بیش از ۷ درصد از انرژی روزانه از راه خوردن چربی اشباع تأمین شود.
چربی اشباع به این دلیل مضر است که بیشتر از هر ماده غذایی دیگری میزان LDL یا همان کلسترول بد را افزایش می‌دهد، چربی اشباع در بعضی از انواع گوشت، محصولات لبنی، شکلات، شیرینی، غذاهای سرخ شده و غذاهای فرآوری‌شده وجود دارد.
چربی یا روغن ترانس، نوع دیگر چربی مضر است که LDL را بالا برده و HDL یا همان کلسترول خوب را پایین می‌آورد، چربی ترانس بیشتر در غذاهایی وجود دارد که با روغن جامد (هیدروژنه) تهیه می‌شوند مانند کره مارگارین، بیسکوییت‌ها و سیب‌زمینی سرخ‌شده است.
می‌توانیم به جای چربی بد، از چربی خوب مانند گوشت فاقد چربی قابل دیدن، مغزیات مانند گردو و بادام و روغن‌های غیراشباع مانند روغن کُلزا، زیتون یا آفتابگردان استفاده کنیم.
کمتر غذاهای دارای کلسترول بخوریم
اگر قرار است کل کلسترول خون را پایین بیاوریم، نباید بیش از ۲۰۰ میلیگرم کلسترول خوراکی در روز دریافت کنیم، کلسترول در غذاهای با منشأ حیوانی مانند مغز، جگر و سایر احشای حیوانی، زرده تخم‌مرغ، میگو و محصولات لبنی پرچرب به فراوانی وجود دارد.
برای درمان کلسترول بالا فیبر محلول زیاد بخوریم
برخی فیبرها جامد هستند، مانند الیاف سبزی‌ها. برخی فیبرها به صورت الیاف گیاهی نیستند، ولی در مواد غذایی خاصی به صورت محلول یافت می‌شوند، غذاهایی که سرشار از فیبر محلول هستند، از جذب کلسترول در دستگاه گوارش جلوگیری می‌کنند. این خوراک‌ها عبارتند از:
- محصولات تهیه شده با غلات کامل (سبوس‌دار)
- میوه‌ها مانند سیب، موز، مرکبات، گلابی و انواع آلو
- حبوبات مانند لوبیا، عدس، نخودفرنگی و نخود
زیاد میوه و سبزی مصرف کنیم
یک رژیم غذایی مملو از میوه و سبزی، موادی را در خود دارد که باعث کنترل کلسترول خون می‌شود، این مواد که به آنها ستانول‌ها و سترول‌های گیاهی گفته می‌شود، عملکردی مانند فیبرهای محلول دارند.
برای درمان کلسترول بالا ماهی بخوریم
برخی ماهی‌ها سرشار از امگا سه هستند، مانند: سالمون، تن (تازه یا کنسرو شده) و ماهی خال مخالی. اسیدهای چرب موسوم به امگا سه در کاهش LDL نقشی ندارند، اما می‌توانند باعث افزایش درصد HDL بشوند، این مواد رگ‌ها و قلب را از التهاب و ایجاد لخته خون مصون نگه می‌دارند و ممکن است خطر سکته قلبی را کم کنند، خوب است در هفته دو نوبت ماهی بخوریم.
کمتر نمک بخوریم
کل نمکی که در همه غذاها به صورت روزانه دریافت می‌کنیم نباید از یک قاشق چایخوری بیشتر باشد، کل نمک یعنی مجموع میزان نمکی که در هنگام پخت در غذا ریخته می‌شود و نمک افزوده شده حین صرف غذا و نمکی که از قبل خرید، به مواد غذایی زده شده است، کم خوردن نمک، کلسترول را تنظیم نمی‌کند ولی با کاهش فشار خون، احتمال بروز بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
تأثیر آب گوجه فرنگی در کاهش کلسترول
محققان دانشگاه پزشکی چین در تایوان، فواید سلامت مصرف لیکوپن، ماده شیمیایی گیاهی که بیشتر در میوه‌های قرمز یافت می‌شود را مورد بررسی قرار دادند. در این آزمایش، به ۲۵ شرکت کننده روزانه ۲۸۰ میلی لیتر آب گوجه فرنگی به مدت دو ماه داده شد. یک لیوان ۲۸۰ میلی لیتری آب گوجه فرنگی حاوی ۳۲.۵ میلی گرم لیکوپن است.
در طول مطالعه، همه شرکت کنندگان رژیم غذایی عادی و برنامه ورزشی خود را حفظ کردند، اندازه‌گیری کلسترول قبل و بعد از آزمایش از طریق نمونه خون مقایسه شد، مشخص شد که آب گوجه فرنگی سطح کلسترول خون را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
به علاوه مشخص شد خوردن روزانه آب گوجه فرنگی باعث کاهش وزن بدن، چربی بدن، اندازه دور کمر و شاخص توده بدنی (BMI) می‌شود، محققان تاکید دارند چاقی یکی از فاکتورهای پرخطر ایجاد بیماری قلبی است، عامل خطر دیگر کلسترول بالا است، با نوشیدن آب گوجه فرنگی می‌توان دو عامل خطر بیماری‌های قلبی را حذف کرد.
نظر شما