به گزارش خبرنگار ایمنا، شیمی یکی از علوم بسیار کاربردی و مهم در جوامع صنعتی محسوب می‌شود که نقش ویژه‌ای در توسعه کشور دارد؛ این دانش شامل مباحث بسیاری از جمله عناصر، ترکیبات، واکنش و فرآیندها می‌شود که هر کدام از این مباحث در مسائل گوناگونی کاربرد دارد.
یکی از حوزه‌های بسیار مهمی که علم شیمی ارتباط تنگاتنگی با آن دارد، سلامت است. یکی از مسائلی که هموار مورد توجه بشریت قرار گرفته برخورداری از سلامت کافی بوده است؛ درواقع بشر همواره به دنبال این است که با استفاده از روش‌های مختلف سلامتی خود را بهبود ببخشد و میزان عمر خود را افزایش دهد.
یکی از مسائلی که در حوزه بهبود سلامت از اهمیت بسیاری برخوردار است، تغذیه سالم است؛ درواقع داشتن تغذیه‌ای سالم یکی از دغدغه‌های مهم بشریت برای افزایش سلامتی است که در این زمینه نیز علم شیمی نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند.
در علم شیمی مواد تشکیل‌دهنده خوراکی‌ها، فرآورده‌های گوشتی و لبنیات مورد بررسی قرار می‌گیرد و عملاً کنترل کیفی هر ماده غذایی جزو وظایف فارغ‌التحصیلان حوزه شیمی است؛ البته در این زمینه مهندسان صنایع غذایی نیز فعالیت ویژه‌ای دارند، اما این دانش نیز با شیمی در ارتباط است. برای بررسی بیشتر اهمیت علم شیمی در کنترل کیفیت مواد غذایی با حمیدرضا یوسفی، دکترای شیمی آلی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
علم شیمی چه ارتباطی با حوزه تغذیه دارد؟
به طور کلی در علم شیمی شاخه‌های بسیار زیادی وجود دارد که برخی از آن‌ها به صورت مستقیم و برخی به صورت غیرمستقیم با صنایع مختلف ارتباط دارد؛ درواقع علم شیمی شامل چند شاخه اصلی است که از جمله آن‌ها می‌توان به شیمی تجزیه، آلی، فیزیک و معدنی اشاره کرد. در بین این شاخه‌های اصلی شیمی آلی ارتباط بسیار زیادی با مباحث مربوط به تغذیه دارد.
البته علاوه بر زیرشاخه‌های علم شیمی، رشته‌های مجزایی در حوزه علوم غذایی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مهندسی صنایع غذایی اشاره کرد، اما این دانش نیز ارتباط بسیار تنگاتنگی با علم شیمی دارد و معمولاً مباحث آزمایشگاهی صنایع غذایی کاملاً مبتنی به دانش شیمی است؛ بنابراین می‌توان گفت که مباحث مربوط به تغذیه از علم شیمی مجزا نیست.
نقش علم شیمی در تغذیه چیست؟
به طور کلی در علم شیمی هر نوع ماده‌ای که به بدن انسان وارد شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ درواقع علم شیمی قصد دارد ماهیت موادی که به بدن وارد می‌شود را شناسایی کند، نحوه تجزیه آن‌ها را تشخیص دهد، مسیر حرکت ماده را بررسی و مکانیزم‌های آن را شناسایی کند.
در این حوزه مواد و ترکیبات مختلفی از جمله قند، چربی، فسفر، گلیسیرین، تری‌گلیسیرین، کلسترول، انواع ویتامین‌ها و انواع پروتئین‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. وجود این مباحث علم شیمی را با حوزه تغذیه مرتبط می‌کند.
آیا علم شیمی در حوزه کنترل کیفی مواد خوراکی نیز نقش دارد؟
بله؛ به طور کلی در علم شیمی تمام خوراکی‌ها از نظر ارزش غذایی و ساختار مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این دانش انواع مواد مغذی از جمله لبنیات یا خوراکی‌هایی مانند شکلات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در حوزه کنترل کیفی نیز علم شیمی نقش ویژه‌ای دارد. معمولاً کارخانه‌هایی که در حوزه تغذیه فعالیت می‌کنند مانند کارخانه محصولات لبنی یا فرآورده‌های گوشتی از نیروهای متخصص صنایع غذایی برای بخش کنترل کیفی کمک می‌گیرند، اما در برخی مواقع نیز از متخصصان حوزه شیمی برای سنجش کیفیت مواد غذایی استفاده می‌شود.
در حوزه کنترل کیفی چه مسائلی مورد توجه قرار می‌گیرد؟
معمولاً متخصصان حوزه کنترل کیفی یا فارغ‌التحصیلان حوزه شیمی مسائل بسیاری را برای کنترل کیفیت مواد غذایی مدنظر قرار می‌دهند. یکی از مسائلی که در حوزه بررسی مواد غذایی مورد توجه قرار می‌گیرد، مکانیزم‌هایی است که در بدن رخ می‌دهد؛ درواقع زمانی که مواد غذایی وارد بدن می‌شود، تبدیل به ترکیبات متفاوتی می‌شود و بررسی این تغییرات برای جلوگیری از بروز مشکلات بسیار اهمیت دارد.
علاوه بر مواد غذایی در علم شیمی، داروها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ درواقع زمانی که دارویی مصرف می‌شود، از نظر شیمیایی با تغییراتی مواجه می‌شود که بررسی آن‌ها بسیار اهمیت دارد. در این حوزه ویتامین‌های مختلف محلول در آب یا دیگر محلول‌های دارویی بسیار مورد توجه قرار دارد.
شیمی صنایع غذایی چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
شیمی صنایع غذایی معمولاً طبق هرم غذایی که تمام جامعه با آن آشنا شده‌اند، شاخه‌های مختلف مواد غذایی را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد که در این زمینه غلات، سبزیجات، گوشت‌ها، پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و تمام دسته‌های هرم غذایی مورد توجه علم شیمی قرار می‌گیرد.
معمولاً بررسی هر یک از این دسته‌های غذایی مباحث مجزایی از علم شیمی را به خود اختصاص می‌دهد و آزمایش‌های لازم برای اندازه‌گیری هر یک از این مواد متفاوت است؛ درواقع فعالان این حوزه برای بررسی مواد تشکیل‌دهنده هر منبع غذایی و تعیین میزان افزودنی‌های مجاز و غیرمجاز از آزمایش‌های مختلفی کمک می‌گیرند تا در زمانی که این مواد به بدن انسان وارد می‌شود، تأثیر نامطلوبی بر سلامتی فرد اعمال نکند. به طور کلی مباحث مربوط به تغذیه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا تغذیه ارتباط مستقیمی با سلامت بشر دارد.
نظر شما