به گزارش خبرنگار ایمنا، آلزایمر یا بیماری فراموشی، یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که در اثر آن به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود، البته با بالا رفتن سن، اندکی فراموشکار شدن در افراد طبیعی است، اما در بیماری آلزایمر این اختلال حافظه به تدریج پیشرفت می‌کند.
یک هشتم از افراد دارای ۶۵ سال و بیشتر، این حالت مخرب زوال عقل را دارند، آلزایمر در مرحله اول ممکن است برای خانواده و دوستان قابل تشخیص نباشد، اما قبل از بروز، علائم هشداری از خود نشان می‌دهد، اما سوال این است چگونه می‌توان آغاز فراموشی (که معمولاً بی خطر است) در افراد به سبب آلزایمر را تشخیص داد.
علائم هشدار دهنده ابتلاء به آلزایمر
حافظه و گفتار در اوایل آلزایمر:
حافظه بلندمدت معمولاً دست نخورده باقی می‌ماند اما حافظه کوتاه مدت مختل می‌شود. شخصی که دوستش دارید ممکن است صحبت‌های شما را فراموش کند. او ممکن است سوالاتی را که پاسخ داده شده تکرار کند. این بیماری گفتار را نیز مختل می‌کند، بنابراین او ممکن است در یادآوری کلمات معمول دچار چالش شود.
از دست رفتن حافظه و رفتار
آلزایمر می‌تواند سبب تغییرات رفتار و پریشانی شود. ممکن است عزیز شما در محلی آشنا گم شود. بی ثباتی خلقی و لغزش در قضاوت نیز عوارض رایج آن هستند. او بهداشت ضعیفی نیز دارد. افرادی که قبلاً شیک پوش بودند ممکن است لباس‌های آلوده پوشیده و شستن موهای سرشان را فراموش کنند.
علائم هشداردهنده ابتلاء به آلزایمر را نادیده نگیرید
رویارویی با این فکر که یکی از عزیزانتان این بیماری را دارد مشکل است، اما بهتر است هر چه زودتر به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. در ابتدا ممکن است تشخیص چیز دیگری باشد. این علائم ممکن است ناشی از یک مشکل قابل درمان باشد، مانند به هم خورد تعادل تیروئید؛ و اگر هم آلزایمر باشد، وقتی که درمان در مراحل اولیه بیماری آغاز شود، کارایی بهتری خواهد داشت.
آلزایمر چگونه تشخیص داده می‌شود
تشخیص بیماری آلزایمر تنها بر عهده پزشک بوده و با استفاده از تست‌های خاصی مثل تست تعیین وضعیت روانی یا Mini-Cog انجام می‌شود، در روش‌های دیگر متخصصان مغز و اعصاب نقشه‌ای از مغز تهیه کرده و با مقایسه‌ی آن با مغز یک فرد آلزایمری سعی در تشخیص بیماری می‌کنند و یا این که اگر فرد تومور و یا سکته ای در مغز خود داشته است که مسبب فراموشی اش است باید به طور کامل از بیماری آلزایمر تفکیک شود.
زمانی که بیمار به پزشک مراجعه می‌کند ابتدا او سوالاتی درباره مشکلات ذهنی، تغییرات رفتاری و شخصیتی می‌کند، لازم است که بیمار در صورت داشتن علائم فیزیکی مثل اختلالات بینایی یا شنوایی، ضعف و ناتوانی در حفظ تعادل آنها را با پزشک در میان بگذارد، همچنین سابقه‌ی پزشکی خود بیمار و سابقه خانوادگی او برای تشخیص صحیح پزشک لازم است.
در مرحله بعدی پزشک معاینات بالینی و حتی آزمایشات مختلف انجام می‌دهد تا اگر بیمار مبتلا به بیماری است که علائم آلزایمر را تقلید کرده مشخص شود. بیماری‌هایی مثل نارسایی‌های قلبی، مشکلات کبدی، نارسایی کلیه، اختلالات تیروئیدی، کم خونی، بعضی عفونت‌ها و حتی بیماری‌های ریوی قابلیت ایجاد چنین علائم مشابهی دارند، پزشک با سنجش توانایی ذهنی بیمار از طریق پرسشنامه‌های مخصوص و یا حتی پرسیدن چند سوال که ذهن بیمار را به چالش بکشد میزان آسیب مغزی او را تا حدودی مشخص می‌کند.
علت ایجاد آلزایمر چیست؟
بیماری آلزایمر با رسوب یکسری پروتئین به نام‌های آملوئید و تاو در بیرون یا درون سلول‌های مغزی و ایجاد پلاک یا گره در این سلول‌ها اتفاق می‌افتد. این اتفاق قبل از پیدایش علائم شروع شده و همین عاملی است که باعث می‌شود تشخیص بیماری قبل از شروع علائم با دستگاه‌های خاصی ممکن باشد.
به مرور زمان و با رسوب این پروتئین‌ها در مغز سطح ناقل‌های عصبی در مغز به شدت کاهش پیدا کرده و مناطق مختلفی در مغز شروع به کوچک شدن می‌کند. اولین منطقه‌ای از مغز که تحت تأثیر قرار می‌گیرد معمولاً بخش حافظه است اما ممکن است که ابتدا بخش‌های دیداری و یا گفتاری و زبان مغز هم آسیب ببینند.
سطوح مختلف بیماری آلزایمر، علائم و سیر پیشرفت آن
به طور کلی پیشرفت این بیماری به سه سطح اولیه، میانی و نهایی تقسیم بندی می‌شود که هر کدام بازه زمانی مخصوص به خود را دارند، سطح اولیه یا خفیف بین دو تا چهار سال سال، سطح میانه یا متوسط بین دو تا ۱۰ سال و سطح نهایی یا شدید بین یک تا سه سال طول می‌کشد.
تقسیم بندی‌های جزئی‌تر این سطوح متنوع بوده و هیچ روش مشخصی به عنوان معیار وجود ندارد اما طبق یکی از این روش‌ها سیر پیشرفت آلزایمر به هفت سطح تقسیم شده است.
سطح اول: بیماری آلزایمر تحت بالینی
در این مورد هنوز بیماری ایجاد نشده و ممکن است بیمار به علت مسائلی مثل سابقه‌ی خانوادگی در خطر آن باشد، ممکن است سال‌ها طول بکشد و در طی این مدت فرد مستقل بوده و علائم مورد توجهی نشان نمی‌دهد.
سطح دوم: فراموشی بسیار خفیف و در حد نرمال
فرد اختلال بسیار خفیف و در حد نرمال داشته و معمولاً در حالت عادی در افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود. این نوع فراموشی طبیعی بوده و سیر طبیعی زوال عقل در نتیجه‌ی افزایش سن است. اما این زوال عقل در افراد مبتلا به آلزایمر سریع‌تر از افراد سالم طی می‌شود. معمولاً علائمی که در این مرحله مشاهده می‌شود اختلالی در کار و فعالیت اجتماعی افراد و عمر باقی مانده آنها ایجاد نمی‌کند. به طور مثال علائمی مثل فراموش کردن اسامی و محل قرار دادن اجسام در این مرحله اتفاق می‌افتد که معمولاً توسط اطرافیان و خود شخص نادیده گرفته می‌شود.
سطح سوم: فراموشی خفیف
این سطح به طور معمول ۷ سال طول می‌کشد و در طول این مدت کم‌کم علائم واضح‌تر خواهند شد. علائمی مثل گم شدن در مسیرهای آشنا، فراموش کردن اسامی، اختلال در حافظه‌ی کوتاه مدت و یاد گرفتن مهارت‌های جدید، گم کردن اشیا یا قرار دادن آنها در مکان‌های اشتباه و کاهش تمرکز. علی رغم داشتن چنین علائمی معمولاً افراد سعی در انکار آن داشته و کم‌کم خلق و خوی عصبی پیدا می‌کنند. این افراد برای بهتر اداره کردن شرایط به کمک مشاور و پزشک نیاز دارند.
سطح چهارم: آلزایمر خفیف
در این سطح آلزایمر کم‌کم قابل تشخیص شده و حدوداً دو سال طول می‌کشد. فرد در کارهای روزانه ی خود با مشکل مواجه شده و علائم و حتی انکار کردن شرایطش بارز تر می‌شود. پزشک با دنبال کردن علائمی مثل کاهش آگاهی از حوادث اخیر، فراموش کردن گذشته، مشکل در اداره کردن امور اقتصادی و ناتوانی در شمردن برعکس از ۱۰۰ با کم کردن عدد ۷ بیمار را ارزیابی می‌کند. در این سطح بیمار تا حدی می‌تواند مسئولیت خود را بر عهده گیرد اما برای بعضی مسائل خصوصاً مسائل مالی به کمک نیاز دارد.
سطح پنجم: زوال عقل متوسط
بیمار در این مرحله نیاز به مراقبت و حمایت از طرف اطرافیان دارد، در غیر این صورت عصبی و شکاک می‌شود. او می‌تواند نام خود و اطرافیان نزدیک را به خاطر آورد اما در مواردی مثل آدرس، آب و هوا و حوادث فراموشکار می‌شود. همچنین با این که هنوز از لحاظ توانایی حفظ بهداشت و غذا خوردن مشکلی ندارد اما ممکن است در تشخیص آب و هوا مشکل پیدا کرده و لباس نامناسبی برای بیرون رفتن انتخاب کند.
سطح ششم: آلزایمر متوسط رو به شدید
این مرحله علائم واضح و آزار دهنده‌ای دارد از جمله ناتوانی در انتخاب و یا حتی پوشیدن لباس، ناتوانی در حمام رفتن و حفظ سلامت دهان و دندان، کثیف کردن دستشویی و از دست دادن کنترل مثانه و روده. همچنین فرد علاوه بر نشان دادن چنین علائمی حافظه اش ضعیف‌تر می‌شود و یا حتی احساس تنهایی، شرم، بی قراری، ناامیدی و شک می‌کند.
سطح هفتم: آلزایمر شدید
آخرین مرحله آلزایمر در این سطح است که کم‌کم ارتباطات بیمار با دنیای اطراف کم می‌شود به قدری که نه تنها توانایی صحبت کردن و فهمیدن بقیه را ندارد بلکه کنترل ماهیچه‌های صورت و گردن برایش مشکل است. حرکت بدنش سفت، محکم و دردناک است و حتی ممکن است رفلکس‌های نوزادان مثل مکیدن را نشان دهد. بیمار در خوردن و حرکت کردن مشکل پیدا کرده و در مواردی کاملاً توانایی حرکتش را از دست می‌دهد. این افراد تا قبل از مرگ کاملاً وابسته به اطرافیان هستند.
طول عمر بیماران آلزایمر چقدر است؟
میانگین امید به زندگی در هر فرد مبتلا به آلزایمر متفاوت است. اما به طور متوسط پس از تشخیص بیماری فرد قادر است ۸ تا ۱۰ سال عمر کند. البته بسته به خود فرد این بازه می‌تواند از ۳ سال تا ۲۰ سال هم شامل شود. متأسفانه این بیماری ممکن است تشخیص داده نشده و میانگین مدت زمان از زمان شروع علائم تا تشخیص بیماری حدود ۲٫۸ سال است.
امکان دارد که زوال عقل بیمار به سایر سیستم‌های بدن مثل تنفس هم آسیب بزند. به طور مثال با تحلیل قشر خاکستری مغز و از دست رفتن توانایی فرد برای انجام بعضی اعمال ارادی مثل حرکت دیافراگم، بیمار مستعد ابتلاء به بیماری‌هایی مثل ذات‌الریه شده و همین عامل طول عمر او را از حالت عادی کاهش می‌دهد. پس نمی‌توان به طور قطع درباره طول عمر یک فرد آلزایمری قضاوت کرد.
فاکتورهای طول عمر بیماران آلزایمری
جنسیت: زنان به طور متوسط بعد از تشخیص بیماری بیشتر از مردان عمر می‌کنند.
شدت علائم: به طور مثال کسانی که به شدت سیستم عصبی حرکتی آنها تخریب شده باشد کمتر عمر می‌کنند.
مشکلات سیستم عصبی: هر چه اختلالات مغزی و نخاعی در فرد بیشتر باشد طول عمرش هم کمتر است.
سایر بیماری‌ها: بیماری‌هایی مثل مشکلات قلبی و یا دیابت طول عمر بیماران آلزایمری را کمتر خواهند کرد.
تمامی این موارد نشان دهنده این است که طول عمر دقیق این بیماران به طیف گسترده‌ای از عوامل وابسته بوده و علائم آنها می‌تواند بسته به شخص بسیار کند و یا بسیار سریع پیشرفت کند.
نقش ورزش در پیشگیری از آلزایمر
انجام ورزش‌های ذهنی مانند حل جدول و معما و بازی کردن شطرنج و حذف عوامل محیطی به وجود آورنده مثل هوای آلوده، تغذیه، استرس، مصرف الکل و مواد مخدر همگی در کنترل و جلوگیری از پیشرفت این بیماری نقش دارند، پزشکان می‌گویند حتی پیاده روی ساده و حرکات موزون نیز به کاهش عوارض بیماری آلزایمر کمک می‌کند.
ورزش منظم تأثیرات بسزایی چه در افزایش حافظه و پیشگیری از ابتلاء به فراموشی و آلزایمر و چه در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر دارد. به طور کلی مزایای انجام منظم ورزش در این افراد عبارتند از: افزایش تناسب و سلامتی قلبی - عروقی، کاهش میزان حملات سقوط و کاهش شکستگی‌ها و افزایش سطح کلی سلامتی و اعتماد به نفس، ورزش سبب کاهش سرعت پیشرفت آلزایمر و فراموشی، ناتوانایی‌های فیزیکی مرتبط با آلزایمر شده و احتمال بستری در بیمارستان یا انتقال افراد به مراکز نگه داری سالمندان را کاهش می‌دهد.
چرا زنان بیش از مردان به آلزایمر مبتلا می‌شوند؟
بر اساس آمار جهانی هر هفت ثانیه یک نفر در سطح جهان و هر ۱۲ دقیقه یک نفر در ایران به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شود، تعداد زنانی که به آلزایمر مبتلا هستند، از مردان بیشتر است. طبق گزارش یکی از جدیدترین مطالعات، ۳.۴ میلیون زنان بالای ۶۵ سال به این بیماری دچار شده‌اند که این رقم برای مردان ۱.۸ میلیون نفر است.
از آن جا که یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری آلزایمر، بالا رفتن سن است، محققان عقیده دارند که امید به زندگی زنان از مردان بیشتر است، در نتیجه تعداد زنانی که به سن ۶۵ سالگی می‌رسند و آلزایمر بین آنها شایع‌تر است، زنان بیش از مردان با تغییرات مرتبط با بیماری آلزایمر در مغزشان مواجه هستند و به گفته محققان، این تغییرات ممکن است با اختلالات هورمونی در دوره یائسگی مرتبط باشد.
بر اساس آخرین آمار، امید به زندگی زنان و مردان در آمریکا، هر دو ۸۰ سال است اما به طور متوسط زنان سه سال بیشتر از مردان عمر می‌کنند، برای جلوگیری از آلزایمر ورزش مداوم، کسب مهارت جدید، کاهش استرس، تغذیه مناسب، تعیین هدف مشخص در زندگی و شرکت در اجتماعات توصیه می‌شود.
در ایران نیز، انجمن آلزایمر ایران حامی این بیماران است. این انجمن خدمات آموزشی، درمانی، حمایتی، پیشگیری، مشاوره‌ای و مراقبتی مخصوصی را به این بیماران و خانواده‌های آنها ارائه می‌دهد، علاوه بر این، انجمن آلزایمر ایران، هرساله برنامه‌هایی را برای حمایت از بیماران آلزایمری برگزار می‌کند.
۹ غذای مفید برای آلزایمر
سبزیجات برگ دار و سبز رنگ( Green Leafy Vegetables )
رژیم غذایی ذهن توصیه می‌کند که سبزیجات برگ دار و سبز رنگ مثل کلم پیچ، اسفناج و بروکلی که حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین A و C می‌باشند، هر روز یا حداقل دو بار در هفته در رژیم غذایی روزانه گنجانده شوند. البته محققان دریافتند که مصرف شش وعده سبزیجات در هفته بیشترین تأثیر مثبت را بر روی مغز انسان می‌گذارد. یکی از بهترین راه‌های رعایت این توصیه در رژیم غذایی، مصرف روزانه سالاد و سبزیجات می‌باشد.
آجیل
رژیم غذایی ذهن توصیه می‌کند که مصرف آجیل به دلیل دارا بودن کلسترول خوب (HDL)، فیبر و آنتی‌اکسیدان نه تنها می‌تواند به پایین رفتن کلسترول بد (LDL) و کاهش ریسک بیماری‌های قلبی کمک کند، بلکه غذای مناسبی نیز برای مغز است، مصرف پنج وعده آجیل در هفته توصیه می‌شود. هر وعده می‌تواند به اندازه یک کف دست باشد.
توت
انواع توت‌ها مثل بلوبری، ذغال اخته، شاتوت و توت‌فرنگی به دلیل غنی بودن در میزان آنتی‌اکسیدان، می‌توانند مغز را از ابتلاء به فراموشی محافظت کنند. در این میان، مصرف بلوبری بیشتر از سایر توت‌ها توصیه می‌شود. مقدار مصرفی مناسب به اندازه یک فنجان هشت اونسی (تقریباً ۲۵۰ گرم) دو بار در هفته است.
حبوبات
اگر حبوبات یک رکن اصلی از رژیم غذایی شما نیستند بهتر است این رویه را تغییر دهید. انواع حبوبات مثل لوبیا و نخود به دلیل دارا بودن مقدار فیبر و پروتئین بالا و همچنین چربی و کالری کم، تأثیر بسزایی بر سلامت مغز می‌گذارند. محققان خوردن سه وعده حبوبات در هفته را یک اصل مهم تغذیه برای درمان فراموشی و آلزایمر توصیه می‌کنند.
غلات کامل
این گروه از مواد غذایی نقش کلیدی را در رژیم غذایی ذهن بازی می‌کنند. مصرف سه وعده غلات کامل مانند نان گندم کامل به طور روزانه توصیه می‌شود. انواع غلات کامل مواد مغذی مانند پروتئین، فیبر، ویتامین‌های گروه B، آنتی اکسیدان‌ها و مینرال‌های کم مقدار (آهن، زینک، مس و منیزیم) را شامل می‌شوند.
ماهی
وجود ماهی در رژیم غذایی بسیار مهم می‌باشد. رژیم غذایی ذهن مصرف حداقل هفته‌ای یکبار ماهی را برای سلامت حافظه و مغز توصیه می‌کند. علاوه بر این، خوردن یک وعده ماهی در هفته می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش خطر سکته، افسردگی و سایر شرایط مزمن داشته باشد.
مرغ
مصرف مرغ به داشتن ذهن قوی و حافظه خوب کمک می‌نماید. مرغ منبع خوبی از ید، آهن، روی، ویتامین‌ها و بویژه ویتامین B۱۲ است و خوردن حداقل دو تا سه بار آن در هفته باعث می‌شود تا خطر ابتلاء به آلزایمر تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کند.
روغن زیتون
مصرف روغن زیتون برای پخت و پز روزانه به مصرف سایر روغن‌ها در بازار ارجحیت دارد. محققان به این نتیجه رسیدند کسانی که از روغن زیتون به عنوان روغن اصلی در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند، کمتر در خطر ابتلاء به آلزایمر قرار دارند.
سایر سبزیجات
مشابه سایر رژیم‌های غذایی که بر روی کاهش وزن و سلامت قلب تمرکز می‌کنند، رژیم غذایی ذهن نیز بر اهمیت مصرف سبزیجات رنگ‌دانه‌دار (مانند گوجه و هویج) و سبزیجات بدون برگ (مانند فلفل دلمه‌ای و نخود فرنگی) برای سلامتی و کاهش خطر آلزایمر تاکید می‌کند. محققان بر این باورند که مصرف روزانه یک وعده سالاد و حداقل یک نوع دیگر از سبزیجات، خطر ابتلاء به آلزایمر را کاهش می‌دهد.
پنج غذای مضر که باعث آلزایمر می‌شود؟
علاوه بر غذاهای مفید برای جلوگیری از فراموشی و آلزایمر، باید بدانیم که چه چیزی باعث آلزایمر می‌شود و از خوردن یا زیاد خوردن آنها بپرهیزید، اگر برنامه تغذیه برای درمان فراموشی را دنبال می‌کنید، بهتر است در مصرف ۵ غذای زیر بیشتر دقت کنید:
گوشت قرمز
خوردن گوشت قرمز به طور کامل در رژیم غذایی ذهن منع نشده است، اما محققان می‌گویند که مصرف آن باید به چهار وعده در هفته محدود شود. این مقدار هنوز در مقایسه با رژیم غذایی مدیترانه‌ای که مصرف گوشت قرمز را به یک وعده در هفته محدود می‌کند، بسیار بیشتر است.
کره و مارگارین
رژیم غذایی ذهن مصرف کره و مارگارین را به یک قاشق غذاخوری در روز محدود می‌کند. در عوض، مصرف روغن زیتون و یا سایر انواع چربی‌های سالم توصیه می‌شود.
پنیر
بر اساس اطلاعات رژیم غذایی ذهن، پنیر هیچ نفعی برای مغز ندارد. اگر می‌خواهید خطر ابتلاء به آلزایمر را کاهش دهید، باید مصرف پنیر را به هفته‌ای یک بار تقلیل دهید. با این حال، برخی از مطالعات پنیر را برای عملکرد مغز مفید می‌دانند اما همه این مطالعات تاکید دارند که افرادی که به آلزایمر مبتلا هستند باید در مصرف پنیر وسواس بیشتری به خرج دهند.
شیرینی‌جات
همان طور که مصرف زیاد شیرینی‌جات مخالف داشتن تناسب اندام می‌باشد، این قانون در مورد سلامتی مغز نیز صادق است، رژیم غذایی ذهن توصیه می‌کند که بیشتر از پنج شیرینی در طول هفته مصرف نشود.
غذاهای سرخ شده و فست فود
مصرف غذاهای سرخ شده اثر منفی بر سلامت مغز دارند. رژیم غذایی ذهن خوردن بیشتر از یک وعده غذای سرخ شده در هفته را توصیه نمی‌کند.
نظر شما