به گزارش خبرنگار ایمنا، هنرمندش را «مذهب» خطاب می‌کنند و هنرش را «تذهیب» می‌نامند؛ ذهب به معنای طلا و تذهیب به معنای طلاکاری، زراندود و زرباران کردن است؛ زربارانی که در حاشیه قرآن‌ها، دیوان‌ها، دانش‌نامه‌ها و تقدیرنامه‌ها خودنمایی می‌کند و هنر تذهیب را به زیبایی هر چه تمام‌تر به نمایش می‌گذارد.
مذهبان، نقاشان و خوشنویسان از این هنر برای آفرینش زیبایی بهره می‌برند تا کناره‌ها و حاشیه‌های صفحات و اوراق بی‌جان را چشم‌نواز و رنگارنگ کنند و این کهن‌هنر ایران‌زمین را به ستایش خاص و عام زینت بخشند.
سعیده شادمان، از مذهبان و هنرمندان فعال در عرصه تذهیب و نگارگری است. این هنرمند اصفهانی که به واسطه مرحوم پدرش، استاد محمدعلی شادمان در خانواده‌ای هنرمند رشد یافته، در هنرستان نیز رشته نقاشی را دنبال کرده است.
از همان ۱۷ سالگی هنر تذهیب را به شکل مقدماتی آغاز کرده و در دانشگاه کاردانی فرش و سپس کارشناسی گرافیک خوانده است و از وجود و دانش استادانی چون آذر حسین‌رضا، مجید صادق‌زاده و روح‌الله اسحاق‌زاده کمال استفاده را برده و هنر آموخته است.
این هنرمند امروز در دانشگاه‌های مختلف در رشته‌های گرافیک، عکاسی و چاپ تدریس دارد و فعالیت اصلی او علاوه بر تدریس رشته‌های هنری، تذهیب، خوشنویسی لاتین و خوشنویس فارسی است. در ادامه گفت‌وگوی ایمنا با این هنرمند تذهیب‌کار به مناسبت برگزاری نمایشگاه گروهی «شوق دیدار» در نگارخانه صفوی را می‌خوانید:
از نمایشگاه «شوق دیدار» که به صورت مشترک با یکی دیگر از هنرمندان قرار است برگزار کنید، برایمان بگویید.
نمایشگاهی که قرار است برپا شود اولین نمایشگاه نگارگری گروه هاویر است که هشت اثر تذهیب از من و ۱۱ اثر مینیاتور از ونوس نجفی در آن به نمایش گذاشته خواهد شد. بیشتر آثار تذهیب، خطوط به یادگار مانده از زنده‌یاد پدرم است و به نوعی یک یادگاری ارزشمند برایم محسوب می‌شود.
به مناسبت سیزدهم آبان‌ماه روز هنرمند تصمیم به برپایی نمایشگاه مشترک گرفتیم تا دوستداران هنر و دیگر علاقه‌مندان بتوانند استفاده کنند و علاوه بر جنبه بصری و دیداری از جنبه کاربردی این هنرها نیز بهره ببرند.
تذهیب چه شاخصه و ویژگی‌هایی داشته که شما به این هنر گرایش پیدا کردید و همچنان همان مسیر هنری را دنبال می‌کنید؟
تذهیب در واقع همان نقش‌های سنتی است. علاقه من به این هنر سبب شد تا به شکل آکادمیک یک مدرک کاردانی فرش اخذ کنم، چرا که نقش و نگارهای تذهیب با نقوش زیبای فرش ارتباط تنگاتنگی دارند. واژه هنر همان تنه درخت است و هر کدام از رشته‌های هنری، شاخه‌های این درخت تناور هستند. یعنی این‌ها به نوعی به هم متصل هستند و باهم ارتباط دارند اما تفاوت‌ها و تمایزهای خاصی هم از یکدیگر دارند.
من تذهیب را انتخاب کردم چون رنگ و لعاب آن مربوط به هنر نقاشی است. ذهنی و خلاقانه است که به گرافیک ارتباط دارد و نقشه سنتی آن ارتباط مستقیمی با فرش و نقش و نگارهایش دارند. تنها تفاوت تذهیب با فرش درشت‌تر بودن نقوش فرش است که بر اساس محل بافت و تولید، این گل‌ها و نقش‌ها متفاوت هستند.
اما در تذهیب همان نقش‌ها را در ابعاد کوچک‌تر داریم و همچون فرش شهر به شهر یا منطقه‌ای نیست، بلکه به صورت سبک به سبک و هنرمندمدار است. تذهیب و درون‌مایه همه هنرها چه در دوره قاجار یا عهد صفوی یا حتی دوره‌های قدیمی‌تر باشد، به نوعی به هم مرتبط است.
شما به کدام یک از سبک‌های هنر تذهیب علاقه دارید و آن را دنبال می‌کنید؟
سبک کار من، سبک دوران شکوه صفوی است. این سبک هنری در سال‌های خیلی دور رواج داشته و به مرور زمان دچار تحولاتی شده است. تعداد گل‌های این سبک کمتر شده در حالی‌که در گذشته بیشتر از برگ استفاده می‌شده است و امروز من بر اساس توصیه استاد «اسحاق‌زاده» به سبک صفوی روی آوردم. این سبک کهن انوع گل‌ها، شکوفه‌ها و غنچه‌ها را در دل خود دارد و رنگ و لعاب بیشتری در آن نقش می‌بندد.
اگر کتاب «شاهکارهای نگارگری» را دیده باشید، نقوش دوره صفوی در آن چاپ شده است که من نیز از آن‌ها الهام گرفته‌ام و امروز این نقش‌ها را به‌روزرسانی می‌کنم.
تذهیب با خوشنویسی، نقاشی و سایر هنرها چه رابطه‌ای دارد؟
خوشنویسی و تذهیب دو عضو جدایی‌ناپذیر از یکدیگرند. هر کدام به تنهایی زیبایی‌های خاص خودشان را دارند و کامل هستند اما وقتی در کنار هم قرار می‌گیرند، مکمل یکدیگر می‌شوند بنابراین آن اثر ارزش هنری بالاتری پیدا می‌کند.
نقوش طلایی و زرین، گل‌های اطراف یا میانه خطوط جلوه زیبایی به هنر درون تذهیب می‌دهد؛ این نقوش به طور معمول سنتی یا اسلامی هستند. نمونه آن نقش‌های تذهیبی است که در کاشی‌کاری‌های مساجد و دیگر فضاها دیده می‌شود. در واقع تذهیب هنری قدیمی، سنتی، شاعرانه و اسلامی است.
شاید فردی که به هنر تذهیب می‌نگرد بگوید چقدر کار سختی است؛ دقت و ریزه‌کاری‌های زیادی دارد و حوصله زیادی می‌طلبد، اما وقتی در گردش گل‌ها و چرخش دست و چشم به دنبال گل و برگ‌ها باشی، این حس خوب، آرامش زیادی دارد و هنرمند را لبریز از شوق و خلاقیت می‌کند.
شعر هم هنری است که در دل تذهیب جای می‌گیرد و اشعار بزرگانی چون سعدی، خیام، مولانا یا فردوسی و حافظ را زیباتر و اثرگذارتر می‌کند.
آثار شما چه ویژگی خاصی را دارا است؟
هر اثر هنری که هنرمندی خلق می‌کند، خاص همان هنرمند است چرا که از ذهن او الهام گرفته است. طرح اولیه ذهنی ویژگی مهم و اصلی کارها و آثار من هستند. همه این طرح‌ها از ذهن برگرفته شده است و تقلیدی و کپی‌برداری از دیگران نیست. البته ممکن است از نقوش استادان دیگر یا کتاب‌های قدیمی الهام بگیرد، اما همه طرح‌ها انحصاری است.
نمایشگاه تأثیری در شناخت آثار هنری و شخصیت هنرمند دارد؟
به طور قطع تأثیر لازم را دارد تاکنون هفت نمایشگاه انفرادی و مشترک برگزار کرده‌ام. چند نمایشگاه دیگر نیز در دست اجرا و اقدام دارم.
جایگاه هنر در کشورمان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
هنر در کشورمان جایگاه بالایی ندارد به‌ویژه در اصفهان که مهد فرهنگ و هنر ایران زمین است و هنرمندان زیادی در آن زندگی و فعالیت می‌کنند. این وضعیت برای تهران بهتر است اما در مجموع آن‌گونه که شایسته و درخور هنرمندان است، نیست.
آیا کم‌کاری فقط از طرف مسئولان بوده است یا خود جامعه هنرمندان هم در این میان نقش دارند؟
ممکن است بخشی از این کم‌توجهی به خود هنرمندان برگردد، اما وقتی من به‌عنوان یک هنرمند به یک ارگان فرهنگی مراجعه می‌کنم و قصد انجام فعالیت هنری دارم و از نظر مالی حمایتی نمی‌شوم، انتظاری از دیگران ندارم. همین دو سال قبل بود که درخواست دریافت تسهیلات به معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دادم اما هنوز خبری نیست. این تنها یک حمایت کوچک از هنرمند است که می‌تواند اتفاق بیفتد.
اگر جایی باشد که از ما حمایت شود و در داخل یا خارج کشور این آثار به نمایش درآید و حمایت شود، تأثیر بسیار زیادی در پیشرفت فرهنگ و هنر جامعه دارد که متأسفانه این امر مغفول مانده است. امروزه مشکلات اقتصادی فراگیر شده است و فرهنگ و هنر جای بسیار کمی در سبد اقتصادی خانوارها دارد.
برپایی نمایشگاه چه تأثیری در معرفی هنرمند و آثار او دارد؟
وقتی که نمایشگاهی برگزار شود و بازدید کننده در آن حضور پیدا می‌کند، کار آن هنرمند دیده می‌شود و خودش را به جامعه معرفی می‌کند. این به نوعی به گسترش شناخت و هنر می‌انجامد. اما وقتی نمایشگاهی برگزار نشود و من تنها برای خودم یا اطرافیان و دوستانم کار کنم در همان محدوده باقی می‌مانم و این شناخت، آشنایی و ارتباط گسترش نمی‌یابد. گاهی پس از برگزاری نمایشگاه ممکن است بسیاری از افراد با هنرهای مختلف آشنا شوند و هنرهای مختلف را دنبال کنند.
بهترین اثر تذهیب شما کدام شعر یا نوشته را در خود جای داده است؟
غیر از هنر که تاج سر آفرینش است / بنیاد هیچ منزلتی جاودانه نیست؛ این تک بیت زیبا درباره همه هنرها صدق می‌کند.
به گزارش ایمنا، نمایشگاه «شوق دیدار» فردا _جمعه سیزدهم آبان‌ماه_ ساعت ۱۶ در نگارخانه صفوی اصفهان برپا می‌شود.
نظر شما