به گزارش خبرگزاری ایمنا، ترس از جا ماندن در عصر امروز دیگر تنها یک احساس فردی نیست و به یک پدیده جمعی بدل شده است، فضای مجازی با سرعتی بیسابقه جریان اطلاعات را به حرکت درآورده و کاربران را در معرض تجربههای بیپایان قرار داده است و این شرایط، اضطرابی نوین را شکل داده است که ریشه در فرهنگ دیجیتال دارد.
شرکتهای فناوری با طراحی پلتفرمهایی که بر اقتصاد توجه بنا شده است، کاربران را درگیر رقابتی ناپیدا کردهاند و هر لحظهای که فرد آنلاین نیست، به معنای از دست دادن بخشی از این رقابت تلقی میشود و همین فشار، ترس از جا ماندن را به یک ابزار قدرتمند برای نگه داشتن افراد در شبکهها تبدیل کرده است.
در گذشته موفقیت بیشتر بر پایه دستاوردهای واقعی سنجیده میشد، اما امروز تعداد لایکها، بازدیدها و دنبالکنندگان به معیارهای تازهای بدل شده است که این تغییر، ذهن را به سمت مقایسههای بیپایان سوق میدهد و فرد احساس میکند اگر در این میدان حضور نداشته باشد، از جریان اصلی زندگی عقب افتاده است.
FOMO نه تنها رفتار، بلکه هویت فردی را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و بسیاری از کاربران برای جلوگیری از جا ماندن، تصویری متفاوت از خود در فضای مجازی میسازند که گاهی هیچ شباهتی به واقعیت ندارد و این فاصله میان خود واقعی و خود دیجیتال میتواند بحران هویت ایجاد کند.
ترس از جا ماندن در فضای مجازی تنها به تجربه فردی محدود نمیشود، بلکه به یک جریان جمعی بدل شده است که سبک زندگی را تغییر میدهد، بسیاری از افراد برای اینکه از موج اطلاعات عقب نمانند، به حضور دائمی در شبکههای اجتماعی تن میدهند که این حضور بیوقفه، کیفیت تجربههای واقعی را کاهش داده و ذهن را درگیر رقابتی بیپایان میکند.
ترس از جا ماندن یکی از پدیدههای روانشناختی رایج در عصر شبکههای اجتماعی است / پیامدهای روانی FOMO
ریحانه صادقی، روانشناس و مشاور خانواده و عضو سازمان روانشناسی کشور با بیان اینکه ترس از جا ماندن یا همان Fear of Missing Out (FOMO) یکی از پدیدههای روانشناختی رایج در عصر شبکههای اجتماعی است، به خبرنگار ایمنا میگوید : این احساس زمانی شکل میگیرد که فرد تصور میکند دیگران در حال تجربه فرصتها، روابط یا لحظات مهمی هستند که او از آنها محروم مانده است و در نتیجه، فرد دچار اضطراب، بیقراری و حتی احساس ناکافی بودن میشود.
وی با بیان اینکه ریشههای این ترس را میتوان در نیاز بنیادی انسان به تعلق اجتماعی و مقایسه با دیگران جستوجو کرد، میافزاید: شبکههای اجتماعی با نمایش لحظات خوشایند و موفقیتهای دیگران، این مقایسه را تشدید میکنند و فرد به جای تمرکز بر زندگی واقعی خود، مدام درگیر این میشود که آیا چیزی را از دست داده است یا خیر.
روانشناس و مشاور خانواده و عضو سازمان روانشناسی کشور با اشاره به اینکه پیامدهای روانی FOMO گسترده است، تصریح میکند: از جمله این پیامدها میتوان به افزایش اضطراب و کاهش رضایت از زندگی گرفته تا اختلال در خواب و تمرکز اشاره کرد و بسیاری از افراد برای کاهش این اضطراب، به استفاده بیش از حد از شبکههای اجتماعی روی میآورند، اما این رفتار چرخهای معیوب ایجاد میکند و هرچه بیشتر جستوجو کنند، بیشتر احساس جا ماندن خواهند داشت.
ترس از جا ماندن؛ بازتابی از دنیای پرسرعت و رقابتی امروز / مقابله با FOMO با ذهنآگاهی و تمرکز بر لحظه اکنون
صادقی با بیان اینکه ترس از جا ماندن تنها به حوزه تفریح و روابط اجتماعی محدود نمیشود، ادامه میدهد: در محیطهای کاری و آموزشی نیز افراد ممکن است احساس کنند فرصتهای شغلی یا علمی مهمی را از دست دادهاند که این نگرانی میتواند به تصمیمگیریهای عجولانه، تغییر مسیرهای ناگهانی یا حتی فرسودگی روانی منجر شود.
وی با بیان اینکه برای مقابله با FOMO ذهنآگاهی و تمرکز بر لحظه اکنون مورد تاکید است، میگوید : تمرینهایی مانند محدود کردن زمان استفاده از شبکههای اجتماعی، نوشتن تجربیات مثبت روزانه یا گفتوگو با دوستان نزدیک میتواند به کاهش این احساس کمک کند، همچنین بازتعریف موفقیت بر اساس ارزشهای شخصی و نه مقایسه با دیگران، نقش مهمی دارد.
روانشناس و مشاور خانواده و عضو سازمان روانشناسی کشور با تاکید بر ضرورت آگاهی افراد از این پدیده و شناخت پیامدها و راهکارهای مقابله با آن اضافه میکند: ترس از جا ماندن بازتابی از دنیای پرسرعت و رقابتی امروز است، اما اگر فرد بتواند با آگاهی و خودشناسی، مرزهای سالمی میان خود و فضای مجازی ایجاد کند، این ترس به فرصتی برای رشد تبدیل خواهد شد و به جای دنبال کردن بیپایان دیگران، میتوان مسیر شخصی را با آرامش و رضایت طی کرد و این مسیر ارزش واقعی زندگی را نشان میدهد.
الگوریتمهای هوشمندانه، اما بیرحم شبکههای اجتماعی / اضطراب، بیقراری و کاهش رضایت از زندگی؛ پیامدهایی از FOMO
فاطمه خدادادی، روانشناس بالینی با بیان اینکه در عصر امروز، شبکههای اجتماعی و فضای مجازی به بخشی جداییناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده است، به خبرنگار ایمنا میگوید: کاربران هر روز با سیلی از تصاویر، خبرها و روایتهای زندگی دیگران مواجه میشوند که این جریان بیپایان، زمینهساز پدیدهای روانشناختی به نام ترس از جا ماندن یا FOMO شده است که فرد را متقاعد میکند همیشه چیزی را از دست داده است.
وی با بیان اینکه الگوریتمهای شبکههای اجتماعی با هدف نگه داشتن کاربر در پلتفرم، محتوایی را برجسته میکنند که بیشترین واکنش را برانگیزد، میافزاید: این انتخاب هوشمندانه، اما بیرحمانه، باعث میشود کاربر مدام با لحظات خاص و موفقیتهای دیگران روبهرو شود و در نتیجه، ذهن او به این باور میرسد که دیگران در حال تجربه زندگیای بهتر و پررنگتر هستند.
روانشناس بالینی با بیان اینکه این مقایسه دائمی، فشار روانی شدیدی ایجاد میکند، تصریح میکند: فرد احساس میکند عقب افتاده یا فرصتهای مهمی را از دست داده است و اضطراب، بیقراری و کاهش رضایت از زندگی از پیامدهای مستقیم این ترس هستند. حتی خواب و تمرکز نیز تحت تأثیر قرار میگیرند، زیرا ذهن درگیر پرسشهای بیپایان درباره آنچه از دست رفته است.
ترس از جا ماندن رفتارهای روزمره را نیز تغییر میدهد / کمرنگشدن اعتماد در سایه رقابت
خدادادی ادامه میدهد: ترس از جا ماندن رفتارهای روزمره را نیز تغییر میدهد و بسیاری از افراد برای جبران این احساس، به حضور در رویدادهایی که علاقهای به آنها ندارند تن میدهند یا تصمیمهای عجولانه میگیرند و خریدهای غیرضروری، تغییر مسیرهای شغلی بدون برنامه و حضور بیوقفه در فضای مجازی نمونههایی از این واکنشها است.
وی با بیان اینکه این پدیده تنها فرد را تحت فشار قرار نمیدهد، بلکه روابط اجتماعی را نیز دگرگون میکند، میگوید: وقتی افراد مدام درگیر مقایسه هستند، روابط دوستانه و خانوادگی به رقابتی پنهان بدل میشود، صمیمیت جای خود را به نمایش میدهد و اعتماد در سایه رقابت کمرنگ میشود.
روانشناس بالینی با بیان اینکه با وجود این فشارها، راهکارهایی برای مقابله وجود دارد، اضافه میکند: محدود کردن زمان استفاده از شبکههای اجتماعی، خاموش کردن اعلانها، تمرکز بر تجربیات واقعی و بازتعریف موفقیت بر اساس ارزشهای شخصی میتواند چرخه اضطراب را بشکند و اگر فرد بتواند معیارهای شخصی برای رضایت و معنا تعریف کند، ترس از جا ماندن به فرصتی برای بازگشت به زندگی اصیل بدل خواهد شد.
جوانان و نوجوانان بیش از دیگر گروهها در معرض این ترس قرار دارند، چراکه برای آنها، شبکههای اجتماعی نه تنها ابزار سرگرمی، بلکه بخشی از هویت اجتماعی است و همین وابستگی، آسیبپذیری روانی بیشتری ایجاد میکند و آنان را در برابر اضطراب جا ماندن بیدفاعتر میسازد.
ترس از جا ماندن به تدریج فرهنگ عمومی را نیز تغییر داده است و بسیاری از رویدادها و جشنها بیش از اینکه برای تجربه واقعی باشند، به صحنهای برای ثبت و انتشار در شبکههای اجتماعی تبدیل شده است که این تغییر، ارزش لحظههای واقعی را کمرنگ و نمایش را جایگزین تجربه کرده است.
از سوی دیگر، این ترس به شکلگیری نوعی وابستگی روانی منجر شده است که فرد را به جای تمرکز بر نیازهای واقعی، به دنبال تأیید و دیده شدن در فضای مجازی میکشاند و نتیجه آن، فاصله گرفتن از معنا و آرامش زندگی روزمره است که تنها با بازگشت به ارزشهای شخصی و تجربههای واقعی میتواند جبران شود.
مقابله با FOMO نیازمند رویکردی جمعی است و آموزش رسانهای، افزایش سواد دیجیتال و ایجاد گفتوگوهای صادقانه درباره فشارهای فضای مجازی میتواند به کاهش این اضطراب کمک کند و افراد باید بیاموزند که ارزش زندگی در تجربههای واقعی نهفته است.
اگرچه ترس از جا ماندن محصول عصر دیجیتال است، اما میتواند به فرصتی برای بازاندیشی در سبک زندگی تبدیل شود و بازگشت به معنا، تمرکز بر روابط انسانی و بازتعریف موفقیت بر اساس معیارهای شخصی، راهی برای رهایی از این اضطراب است. آیندهای سالمتر زمانی شکل میگیرد که انسانها یاد بگیرند حضور در لحظه ارزشمندتر از رقابت بیپایان در فضای مجازی است.
نظر شما