به گزارش خبرگزاری ایمنا؛ ورزش یکی از فعالیتهایی است که برای حفظ سلامت بدن بسیار مهم است. اما آیا همیشه ورزش برای سلامت بدن مفید است، آیا همه نوع ورزشها بدون هیچ مشکلی هستند، در واقع، ورزش همچون یک سکه دو رو است و میتواند به همان اندازه که به سلامت بدن کمک میکند، به آن آسیب برساند. هر حرکت، هر تمرین و هر بازی، روح و جسم را به یک هماهنگی عالی میرساند، ورزش، همچون یک نقاشی زنده، با رنگهایی از عرق، تلاش و شور، زندگی را به تصویر میکشد، ورزش، نه تنها برای بهبود فیزیکی افراد مفید است، بلکه بر روح و ذهن آنها نیز تأثیر میگذارد، یعنی زمانی که افراد در حال حرکت و ورزش کردن هستند، ذهن نیز در حال تمرکز و آرامش است، ورزش، یک درس زندگی است که به افراد میآموزد که برای رسیدن به هدفهای خودشان باید تلاش کنند و از تمام توان استفاده کنند.
نکته بسیار مهم اینکه ورزش کردن علاوه بر فایدههای فراوانی که برای افراد دارد، انجام ورزشهای سنگین برای سنین متفاوت به خصوص افراد مسن میتواند مضراتی را به دنبال داشته باشد، بنابراین ورزش فواید و مضراتی دارد که بسته به شرایط فردی و نوع ورزش میتواند متفاوت باشد، به طور کلی ورزش برای اکثر افراد مزایای سلامتی زیادی دارد، اما در برخی موارد ممکن است خطراتی نیز به همراه داشته باشد، به خصوص اگر به درستی انجام نشود یا برای افراد با شرایط خاص مناسب نباشد.
ورزش فواید بسیار برای سلامتی عدهای از افراد دارد، فوایدی مانند کاهش وزن و مخصوصاً کنترل وزن، تنظیم قندخون و پیشگیری از دیابت، درمان فشار خون و چربی خون بالا، بهبود وضعیت روانی و کاهش استرس و صدها فایده مهم دیگری که ورزش برای سلامتی دارد. دانستن این حقایق و آگاهی از فواید و اثرات ورزش باعث شده خیلی از افراد همیشه به فکر شروع آن بیفتند اما خیلی وقتها به دلیل مشکلات مختلف مانند نداشتن وقت کافی برای ورزش کردن، ناتوانایی در رفتن به کلاس ورزشی، بیماریهایی مثل کمردرد و زانو درد مجبور هستند از ورزش دست بکشند، از طرفی نمیدانند چه ورزشی را برای رسیدن به هدفشان انتخاب کنند.
ورزش منظم میتواند تأثیر بسیار مثبتی بر افسردگی، اضطراب، کم توجهی و بیش فعالی داشته باشد، همچنین ورزش کردن استرس را تسکین میدهد، حافظه را بهبود میبخشد، به افراد کمک میکند بهتر بخوابند و روحیه کلی آنها را تقویت میکند. برای اینکه افراد بتوانند از مزایای ورزش کردن بهره مند شوند نیازی نیست که یک طرفدار پر و پا قرص تناسب اندام باشند، تحقیقات نشان میدهد که مقادیر متوسط ورزش نیز میتواند تغییر و تحولاتی را ایجاد کند، افراد میتوانند یاد بگیرید که از ورزش به عنوان ابزاری قدرتمند برای داشتن احساس بهتر استفاده کنند.
ضرورت توجه به اصول ورزشی برای پیشگیری از بروز آسیبها
محمد مهدی هادوی، متخصص پزشکی ورزشی در مورد اهمیت توجه افراد به اصول ورزش برای پیشگیری از بروز آسیبها به خبرنگار ایمنا میگوید: ورزش فواید بسیاری برای افراد دارد و توصیه میشود که افراد برنامه ورزشی منظم را به شکل حرفهای یا به صورت ورزشهای همگانی برای حفظ سلامت خود را داشته باشند، همان طور که ورزش میتواند فواید بسیار زیادی را برای بدن افراد داشته باشد اگر به صورت اصولی انجام نشود و احتیاطها و مراقبتها صورت نگیرد میتواند با ایجاد آسیبهایی در بدن برای افراد مشکلاتی را ایجاد کند که ممکن است گاهی اوقات جبران ناپذیر باشد بنابراین بسیار مهم است که افراد بدانند که چطور ورزش کنند و چه مواردی را رعایت کنند.
وی میافزاید: به طور کلی هر آسیب فیزیکی که در اثر ورزش کردن به صورت ورزشهای رقابتی یا تمرینهای ورزشی برای فرد ایجاد شود را به عنوان آسیبهای ورزشی میشناسیم که این آسیبها در قسمتهای مختلف بدن ایجاد شده و این روند وابسته به وابسته به نوع ورزشی است که فرد انجام میدهد، آسیبهای ورزشی به طور کلی به دو دسته تقسیم بندی میشوند، یک سری از آسیبها حاد هستند و به طور ناگهانی احتمال دارد فرد هنگام انجام تمرین ورزشی دچار آن شود و همان موقع علائم آسیب در بدن فرد نشان داده میشود و یک سری از آسیبها هم مزمن بوده که به شکل ناگهانی ایجاد نمیشوند ولی اگر فرد تمرینات ورزشی را به صورت نامناسب انجام دهد به مرور در سیستم اسکلتی و عضلانی او میتواند مشکل ایجاد کند.
متخصص پزشکی ورزشی تصریح میکند: برای مثال آسیب حاد یعنی فرد در حال دویدن است و زمین خورده و پای او پیچ میخورد و آسیبهای مزمن بیشتر آن مواردی را در بر میگیرد که ناشی از انجام تمرینات بیش از حد یا تمرینات نامناسب برای فرد ایجاد میشود و در واقع یک عارضهای از بیش تمرینی است، مانند تمرینات بیش از اندازهای که افراد در ورزش شنا انجام میدهند و دچار آسیب شانه میشوند معمولاً در آسیبهای مزمن درد افراد به شکل ناگهانی نیست و به صورت تدریجی علائم برای افراد ایجاد میشود و علت آن هم در اثر آسیبهای مزمن است که به تدریج برای افراد ایجاد شده است.
لزوم ارائه تمرینهای ورزشی مناسب برای کودکان و نوجوانان
وی خاطرنشان میکند: یکی از عواملی که زمینه ساز بروز آسیبهای ورزشی میشود نوع تمرینهای ورزشی بوده که مربیان به افراد ارائه میدهند، باید تمرینات ورزشی اصولی بوده و زمان و شدت آن هم مناسب باشد و افزایش تدریجی داشته باشد که باعث بروز آسیب برای افراد نشود، نوع تمرینهای ورزشی که مربیان برای کودکان و نوجوانان ارائه میدهند به دلیل نوع سیستم عضلانی و اسکلتی که کودکان و نوجوانان دارند بسیار مهم است، به دلیل اینکه تا قبل از بلوغ صفحات رشد استخوانی در بدن کودکان و نوجوانان باز است و نوع استخوان بندی آنها با افراد بزرگسال متفاوت است، بنابراین بسیار مهم است که نوع ورزش و تمرینهای ورزشی که برای کودکان و نوجوانان انتخاب میشود به نوعی باشد که بر روی صفحههای رشد استخوانی آنها اثر نگذارد و باعث نشود آسیب به بافت استخوانی و صفحههای رشدی آنها نشود.
هادوی عنوان میکند: به دلیل اینکه میتواند اختلال در رشد و مشکلات دیگر برای کودکان و نوجوانان را ایجاد کند، بنابراین بسیار مهم است که خانوادهها حتماً به مراکز مطمئن برای ورزش کردن فرزندان مراجعه کنند و مربی که قرار است با فرزند آنها تمرین ورزشی کار کند تخصص کار با کودکان و نوجوانان را داشته باشد و شدت تمرینهای ورزشی و نوع این تمرینها که به کودکان و نوجوانان میدهد باید با بزرگسالان متفاوت باشد و توصیه میشود که مربیان ورزشی از ارائه تمرینهای ورزشی که باعث ضربه و آسیب به صفحات رشد استخوانی کودکان و نوجوانان میشود حتماً پرهیز کنند.
وی اضافه میکند: نکتهای که در بحث آسیبهای حاد ورزشی مطرح میشود این است که افراد چطور میتوانند از بروز این نوع عارضهها پیشگیری کنند و در واقع پیشگیری بهتر از درمان است، اگر افرادی که میخواهند ورزش کنند به یک سری از موارد ساده توجه کرده و این موارد را هنگام ورزش کردن رعایت کنند از بروز بسیاری از آسیبهای ورزشی میتوانند پیشگیری کنند، مهمترین بخش در پیشگیری از بروز آسیبهای ورزشی بحث آمادگی جسمانی فرد قبل از شروع جلسه ورزشی است توصیه میشود افراد قبل از ورزش حتماً بدن را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه گرم کنند و بعد از گرم کردن بدن میتوانند تمرینهای ورزشی را انجام دهند.
اهمیت گرم کردن بدن و رعایت تکنیکهای ورزشی
متخصص پزشکی ورزشی اظهار میکند: گرم کردن بدن باعث میشود که خون رسانی به عضلات بدن افزایش پیدا کند و در انجام تمرینهای گرم کردن بدن باید فرد یک سری از حرکتهای کششی را هم انجام دهد و تمرینهای هوازی را که فرد در فرایند گرم کردن بدن انجام میدهد باعث میشود که از بروز بسیاری از آسیبهای رزشی پیشگیری شود و در بعضی از مقالات نوشته شده که تا ۳۰ درصد ریسک بروز آسیب را کاهش داده و پیشگیری میکند، نکته بعدی در بحث پیشگیری از آسیبهای ورزشی برنامه ریزی تمرین اصولی برای ورزش کردن است، در بسیاری از موارد آسیبهای ورزشی ناشی از تمریناتی است که با شدت بیش از اندازه باشد یا افزایش شدت تمرین نامناسب است و اعتقاد بر این است که افراد در برنامه تمرین ورزشی در طول هفته حداقل ۱۰ دقیقه اجازه دارند که شدت تمرین ورزشی را افزایش دهند و اگر به طور ناگهانی شدت تمرین ورزشی را افزایش دهند آسیب به بدن آنها اضافه میشود.
وی تصریح میکند: علاوه بر این موارد اصلاح تکنیکهای ورزشی برای پیشگیری از آسیبهای ورزشی بسیار کمک کننده است، بسیاری از آسیبهای ورزشی که میبینیم ناشی از به کار بردن تکنیکهای اشتباه ورزشی توسط افراد است و این اتفاق وابسته به تمرینات ورزشی است که مربیان ورزشی به آنها ارائه میدهند و باید نوع تکنیکهای ورزشی که افراد انجام میدهند را بررسی کنند به دلیل اینکه بسیاری از تکنیکهای ورزشی که افراد هنگام ورزش کردن دارند میتواند موجب بروز آسیبهای ورزشی شود.
هادوی خاطرنشان میکند: بدنسازی و تقویت عضلات برای افراد فوتبالیست، والیبالیست و کشتی کاران که به شکل حرفهای ورزش میکنند به منظور پیشگیری از آسیبهای ورزشی بسیار مهم است، به دلیل اینکه خطر بروز آسیب برای عضلات ضعیف بسیار بیشتر است و بدنسازی و تقویت عضلات برای این گروه از افراد ضروری است، همچنین استفاده از تجهیزات استاندارد ورزشی مانند کفش مناسب ورزشی و استفاده تجهیزات ایمنی ورزشی به خصوص در ورزشهای رزمی در پیشگیری از آسیبهای ورزشی برای افراد بسیار کمک کننده است، هنگام ورزش کردن فعالیت بدنی باعث تعریق و دفع آب بدن میشود بنابراین افراد هنگام ورزش باید آب و مایعات به اندازه کافی مصرف کنند تا از بروز آسیبهای ورزشی و گرفتگی عضلات جلوگیری شود.
انجام تمرینهای ورزشی صحیح برای سالمندان
امیرحسین شیربان، فیزیوتراپیست در مورد اهمیت انجام تمرینهای ورزشی صحیح سالمندان با وسایل ورزشی به خبرنگار ایمنا میگوید: وسایل ورزشی که در پارکهای شهری وجود دارند احتمال دارد شرایط آن از نظر ارگونومی برای تعدادی از افراد سالمند مشکل داشته باشد، بنابراین عدهای از سالمندان بعضی از حرکتها را به صورت نادرست با این وسایل ورزشی انجام میدهند و متأسفانه دچار مشکلات عضلانی و دیسک کمر هم میشوند. باید سالمندان برای انجام حرکتهای ورزشی و استفاده بهینه از این وسایل ورزشی حتماً با پزشک معالج و فیزیوتراپیست خود مشورت کنند و برای تمرینهای ورزشی با این وسایل مشاوره انجام دهند که کدام تمرینها را در برنامه روزانه نباید داشته باشند.
وی میافزاید: برای کار کردن با وسایل ورزشی پارکها باید از پزشک و فیزیوتراپیست خود سوال کنند و در واقع روش صحیح برای تمرینهای ورزشی و استفاده از این وسایل را بدانند تا به سلامتی بدن افراد مسن آسیب وارد نشود، حتماً باید برای انجام تمرینهای ورزشی یک فیزیوتراپیست با چک کردن مفاصل کمر و زانوهای سالمندان در این باره نظر بدهد تا مشکل خاصی برای انجام ورزش و تمرینها ایجاد نشود و متناسب با وضعیت بدنی آنها تمرینهای ورزشی برای آنها تعریف شود.
این فیزیوتراپیست تصریح میکند: در واقع فیزیوتراپیست تعیین میکند که فرد سالمند در چه سطحی و با چه محدودیتهایی میتواند این تمرینهای ورزشی را داشته باشد و افراد مسن با توضیح کامل فیزیوتراپیست میتوانند این تمرینها را به صورت مدوام انجام دهند. سالمندان به مرور زمان میتوانند تمرینهای ورزشی سنگینتری را هم انجام دهند، اما شرط اصلی این است که از تمرینهای ورزشی سبکتر و متناسب با وضعیت بدنی را شروع کنند و در گامها و پلههای بعد میتوانند حرکتهای سنگینتری نیز داشته باشند، اما انجام خودسرانه تمرینهای ورزشی برای سالمندان را اصلاً توصیه نمیکنیم.
وی عنوان میکند: خشکی عضلات در بین افراد سالمند موضوعی بسیار شایع است و حتی در افراد جوانتر نیز شاهد بروز آن هستیم، در خصوص علت خشکی معمولاً وقتی اشخاص میخوابند و در حال استراحت هستند، جریان خون معمولی که در طول روز در مفاصل، گردن، کمر و شانه وجود دارد در حالت استراحت تقریباً کاهش پیدا میکند. این اتفاق باعث میشود که متابولیتها و مواد التهابی که در مفاصل بوده باقی بمانند، وقتی این مواد در مفاصل میماند هنگام صبح و بیداری، افراد دچار خشکی عضلات میشوند و بسته به اینکه شدت آن التهاب چقدر باشد ممکن است حتی تا یک ساعت یا بیشتر طول بکشد تا به آرامی برطرف شود.
لزوم هماهنگی عصب عضله در سالمندان
شیربان در خصوص لزوم هماهنگی عصب عضله در سالمندان اظهار میکند: اگر خشکی عضلات بیشتر از دو دقیقه باشد، بهتر است با تمرینهای ورزشی این مشکل را برطرف کرد. در تختخواب اگر افراد به خصوص مسنترها خشکی عضلات در کمر و زانوها را حس کردند قبل از اینکه بلند شوند میتوانند در حالت دراز کشیده زانوها را خم کرده و کف پاها روی تخت قرار گرفته و زانوها کرسی میشود و در این حالت زانوها را به سمت چپ و راست حرکت دهند و این روند کمک میکند جریان خون در ناحیه کمر افزایش یابد.
وی خاطرنشان میکند: باید اشخاص به ویژه مسنترها هماهنگی عصب عضله در بدن داشته باشند، هر چقدر سن بالاتر میرود افراد مسنتر افت و کاهش قدرت عضلات پیدا میکنند. تحقیقات ثابت کرده است اگر با تمرینهای ورزشی بتوانند این عضلات را درگیر کنند این افت اتفاق نخواهد افتاد یا بسیار کمتر خواهد بود و افراد میتوانند آمادگی ذهنی و بدنی را حفظ کنند. افراد سالمندی که راه رفتن و ایستادن برای آنها سخت است، باید تمرینهای ساده ورزشی انجام دهند و برای انجام این تمرین روی یک صندلی نشسته و زانوها را خم کنند به شکلی که زانوها حالت ۹۰ درجه داشته باشد.
این فیزیوتراپیست ادامه میدهد: سپس کف پاها روی زمین قرار میگیرد و در این حالت زانوی راست را بالا بیاورند به شکلی که از ناحیه لگن خم شود و همزمان دست مخالف را نیز بالا آورده و آرنجها صاف و سپس کف دست را به سمت بالا بلند کرده به شکلی که میخواهند از ارتفاعی بلند چیزی بردارند و شانه را تا آخر حرکت دهند و بین ۲۰ تا ۳۰ مرتبه میتوانند این تمرین ورزشی را انجام دهند.
وی تصریح میکند: کسانی که قدرت بدنی بالاتری دارند میتوانند این تمرین را در حالت ایستاده انجام دهند به شکلی که در حالت ایستاده یک مقداری زانوها را خم کنند و زانوی چپ را بالا آورده و همزمان دست راست را بالا آورده به گونهای که آرنجها صاف شود. سپس به سمت بالا این تمرین و کشش را ادامه داده و در ادامه این حرکت، دست را بالا آورده و سپس سر جای خود قرار دهند. در واقع این حرکت برای افرادی که در حالت ایستاده انجام میدهند بین ۲۰ تا ۳۰ بار میتوانند انجام دهند.
شیربان عنوان میکند: اگر افراد سالمند مشکل گردنی دارند بهتر است که یک بالش کوتاه زیر سر قرار دهند و موقع انجام این تمرین نباید هیچ دردی در ناحیه گردن داشته باشند، برای تقویت عضلات این ناحیه میتوان با تمرینهای تقویت عضلات پشتی در حالت ایستاده شانهها را به سمت بالا و عقب حرکت داده و با نگه داشتن عضلات و شمردن تا عدد ۱۰ و آزاد کردن عضله برای کاهش این عارضه ورزشهای متفاوتی انجام داد.
مبرهن است که ورزش فواید زیادی برای سلامتی در تمام سنین دارد، اما در هر دوره سنی، مزایا و معایب خاصی نیز ممکن است وجود داشته باشد، ورزش منظم به بهبود سلامت قلب و عروق، تقویت عضلات و استخوانها، تنظیم وزن، بهبود خلق و خو و کاهش خطر ابتلاء به بیماریهای مزمن کمک میکند، با این حال زیادهروی در ورزش یا انجام ورزشهای نامناسب با سن و شرایط بدنی ممکن است منجر به آسیبهای عضلانی، اسکلتی و سایر مشکلات شود، یعنی هر چیزی در اندازهی خودش مفید است و ورزش نیز از این قاعده مستثنی نیست، برخی از مضرات ورزش میتواند برای بدن و سلامتی افراد آسیبهای جدی به همراه داشته باشد.
یکی از مضرات ورزش میتواند آسیبهای جسمانی باشد، در صورتی که افراد در سنین متفاوت به درستی و با رعایت قوانین و تمرینات صحیح ورزش کنند، میتوانند از این آسیبها جلوگیری کنند، اما اگر که تمرینات نادرست و بیدقتی انجام شود، ممکن است آسیبهای جدی به بدن وارد شود، برای مثال انجام تمرینات بدون استفاده از تکنیکهای صحیح و مناسب میتواند منجر به آسیبهای عضلانی، مفصلی و حتی کشیدگیهای عضلاتی شود.
هر فرد باید ورزش را با توجه به وضعیت فیزیکی و سلامتی خود انجام دهد، به عنوان مثال، افرادی که مشکلات قلبی دارند یا از بیماریهای مزمن رنج میبرند، باید قبل از شروع هر نوع ورزش با پزشک خود مشورت کنند، همچنین انتخاب نوع ورزش مناسب برای هر فرد نیز بسیار مهم است، به عنوان مثال، برخی از ورزشها ممکن است برای افراد با مشکلات مفصلی یا کمردرد مناسب نباشند و در برخی موارد ممکن است ضرری برای بدن داشته باشند.
انجام ورزش به میزان زیاد و بیش از حد ممکن است منجر به آسیبهای جدی برای بدن شود، از این رو، برای افرادی که تازه ورزش را شروع کردهاند، توصیه میشود با شروع از میزان کم و به تدریج میزان و شدت ورزش را افزایش دهند، همچنین، استفاده از تکنیکهای صحیح و تمرینات مناسب نیز بسیار مهم است تا از وقوع آسیبهای ناشی از ورزش جلوگیری شود. به طور کلی، ورزش در صورتی که با دقت و احتیاط انجام شود، میتواند به سلامتی و رشد و توسعه بدن کمک کند و ضرری برای بدن نداشته باشد.