به گزارش خبرنگار ایمنا، ام‌اِس Multiple Sclerosis که با نام اختصاریِ MS شناخته می‌شود، در سال ۱۸۶۸ به وسیله ژان-مارتن شارکو یک عصب‌شناس و استاد آسیب‌شناسی آناتومی اهل فرانسه توصیف شد، بیماری التهابی که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند، غلاف میلین یک لایه پروتئینی روی رشته‌های عصبی است که این امر باعث افزایش سرعت هدایت پیام‌های الکتریکی در طول تار عصبی می‌شود.
میلین افزون بر افزایش سرعت انتقال پیام‌های عصبی، وظیفه نگهداری از سلول‌های عصبی را نیز به عهده دارد. این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ علائم و نشانه‌های زیادِ جسمی شود، ام‌اس به چند شکل ظاهر می‌شود و علائم جدید آن یا به صورت عودِ مرحله‌ای (به شکل برگشتی) یا در طولِ زمان (به شکل متناوب) اتفاق می‌افتد.
اگرچه علت بیماری مشخص نیست اما مکانیزمِ اصلیِ آن آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکنندهٔ غلافِ میلین است) بیماری خودایمنی هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن به اشتباه حمله به خود بدن را آغاز می‌کند (دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزم‌ها شامل عوامل ژنتیکی (وراثت)، عوامل محیطی (عفونت)، نژاد و عوامل جغرافیایی و سایر بیماری‌ها است.
معمولاً ام‌اس بر اساس نشانه‌ها و علائم و نتایج آزمایش‌های پزشکی تشخیص داده می‌شود، قبلاً درمانِ مشخصی برای ام‌اس وجود نداشت تا اینکه محققانِ کانادایی موفق به درمانِ آن شدند، درمان‌های موجود به منظور بهبود عملکرد بدن پس از هر حمله و جلوگیری از حملات جدید صورت می‌گیرد این بیماری به‌طور معمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان حدود دو برابر مردان اتفاق می‌افتد، وراثت ریسک ام. اس در افراد دارای سابقه خانوادگی این بیماری بیشتر است.
علت این بیماری هنوز شناخته نشده است؛ با این حال یافته‌ها نشان می‌دهد که در بیماری ام اس، سیستم عصبی مرکزی توسط سیستم ایمنی خود فرد موردحمله قرار می‌گیرد. به همین دلیل اعتقاد بر این است که ام اس یک بیماری خود ایمنی است.
آیا می‌توان از ام اس جلوگیری کرد؟
دانشمندان، محققان و پزشکان هنوز قادر به توسعه روش درمان قطعی یا پیشگیری کامل از ام اس نیستند. یکی از دلایل اصلی این است که علت ام اس به طور کامل شناخته نشده است.
کارشناسان معتقدند ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی به ایجاد و رشد ام اس کمک می‌کند. شناسایی این عوامل ممکن است یک روز کمک کند تا علت بیماری دقیقاً مشخص شود. این کار می‌تواند راه را برای توسعه درمان و گزینه‌های پیشگیری باز کند.
جلوگیری و پیشگیری از ام اس
بسیاری از مطالعات امکان پیشگیری از MS را مورد بررسی قرار داده‌اند، این موارد عبارتند از:
- تعدادی از مطالعات در مورد اینکه آیا سطح ویتامین D در ام اس تأثیر دارد یا خیر بررسی شده‌اند. سطح بالاتری از ویتامین D ممکن است از MS جلوگیری کند.
- یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ بر روی موش‌ها نشان می‌دهد که روزه می‌تواند اثرات مفیدی برای ام اس از نوع عود-بهبود را فراهم کند.
- یک گزارش در ۲۰۱۶ نشان داد خطر ابتلاء به MS در افرادی که قهوه زیادی مصرف می‌کنند (حدود ۴ فنجان در روز) به میزان قابل توجهی پایین‌تر است.
تغییر سبک زندگی
پیشگیری از ام اس تنها در دست محققان نیست، تعدادی از تغییرات شیوه زندگی وجود دارد که همه ما می‌توانیم برای کاهش خطر ابتلاء به بیماری آنها را انجام دهیم.
به سیگار نه بگویید!
قرار گرفتن در معرض دود سیگار، یکی از عوامل اصلی خطر زیست محیطی در ام اس است و احتمال ابتلاء به بیماری را به میزان یک و نیم برابر نسبت به افراد غیر سیگاری افزایش می‌دهد. هرچه بیشتر سیگار بکشید، خطر بالاتر است.
به هر حال، اگر MS داشته باشید، دلیل بیشتری برای ترک آن وجود دارد، تعدادی از مطالعات نشان می‌دهد سیگار کشیدن می‌تواند باعث پیشرفت بیماری شود. سیگار کشیدن با خطر بیشتری برای تبدیل ام اس از نوع عود-بهبود به نوع پیش رونده ثانویه است.
روی مقیاس وزنی متعادل بمانید
حفظ یک شاخص توده بدنی سالم (BMI) یکی دیگر از راه‌های کاهش خطر ابتلاء به ام اس است. به عنوان مثال می‌دانیم که داشتن اضافه وزن (BMI بیش از ۲۵) باعث افزایش شانس ایجاد MS می‌شود.
یک مطالعه نشان داد افرادی که در سن ۲۰ سالگی چاق هستند دو برابر احتمال ابتلاء به ام اس نسبت به افرادی که چاق نیستند بیشتر دارند. جالب توجه است که ما می‌دانیم که چاق شدن می‌تواند سطح ویتامین D را پایین بیاورد، بنابراین این دو موضوع به خوبی می‌توانند ارتباط برقرار کنند.
امگا ۳ را افزایش دهید
یک رژیم غذایی سالم متعادل برای حفظ وزن خود بسیار مهم است، اما همچنین اطمینان حاصل شود که تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن برای سیستم ایمنی و عصبی سالم را دریافت می‌کنید.
مطالعات نشان می‌دهد که کشورهایی که اکثراً ماهی مصرف می‌کنند، میزان کمتری از ام اس دارند، که بعضی از کارشناسان معتقدند می‌تواند به دلیل اثرات ضد التهابی روغن امگا ۳ باشد. مطالعات نشان می‌دهد که مکمل‌های روغن امگا ۳ در افراد مبتلا به ام اس با کاهش پیشرفت بیماری و معلولیت همراه است.
امید به آینده
ما ممکن است به طور کامل به از بین بردن و جلوگیری از ام اس دست پیدا نکرده باشیم، اما ما قطعاً در مسیر درست هستیم، محققان بر روی برخی از اقدامات پیشگیرانه هیجان انگیز که ممکن است به ما در آینده کمک کنند، کار می‌کنند مراقبت از بدن شما یکی از بهترین شکل‌های پیشگیری از ام اس است. به علاوه امید داشتن به آینده مهم است.
عوامل خطر برای بیماری ام اس
سن: این بیماری بیشتر در بین افراد ۲۰ تا ۵۰ سال رواج دارد.
جنسیت: زنان بیشتر از مردان به بیماری ام اس دچار می‌شوند.
مردم اروپایی تبار در مقایسه با افراد دیگر، بیشتر در معرض ابتلاء به بیماری ام اس هستند. با این حال افراد از تمام تبارها می‌توانند به این بیماری دچار شوند.
ژنتیک: قابلیت ابتلاء به بیماری ام اس، می‌تواند از طریق ژن‌ها انتقال یابد.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید: نرخ ابتلاء به بیماری ام اس در بین افرادی که دورتر از خط استوا زندگی می‌کنند، بیشتر است. در حقیقت ساکنان مناطق استوایی کمتر به این بیماری دچار می‌شوند.
مصرف بیش از حد نمک: ممکن است مصرف بیش از حد نمک سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهد و باعث بروز بیماری‌های خود ایمنی شود.
علائم بیماری ام اس
در برخی بیماران، علائم آنقدر خفیف است که آنها تا رسیدن به مراحل پیشرفته‌ی بیماری، متوجه هیچ‌چیز نمی‌شوند. در مقابل ممکن است برخی بیماران خیلی زود و در مراحل اولیه‌ی بیماری متوجه علائم شوند. شایع‌ترین علائم بیماری ام اس عبارتند از:
مشکلات مثانه: ممکن است بیمار در تخلیه کامل مثانه مشکل داشته باشد.
مشکلات روده: یبوست عارضه شایعی برای بیماری ام اس است و گاهی اوقات می‌تواند بسیار جدی باشد.
کارکردهای شناختی: از جمله مشکلات مربوط به حافظه، انتزاع، توجه و پیدا کردن کلمه است.
افسردگی: بیماران مبتلا به ام اس، ۵۰ درصد احتمال ابتلاء به افسردگی را دارند.
تغییرات احساسی: ممکن است زمانی که برای اولین بار بیماری ام اس تشخیص داده می‌شود، تأثیرات احساسی عمیقی بر روی فرد داشته باشد. از دست رفتن میلین و آسیب دیدن رشته‌های عصبی در مغز نیز می‌تواند باعث تغییرات احساسی شود، سردرد و از دست دادن شنوایی نیز در میان علائم ام اس وجود دارد.
خستگی: این یکی از شایع‌ترین علائم بیماری ام اس است که حدود ۹۰ درصد بیماران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سرگیجه: افراد مبتلا به ام اس معمولاً سرگیجه و مشکلات عدم تعادلی را تجربه می‌کنند، ممکن است حرکات سر باعث احساسی شبیه شوک الکتریکی شود.
بی‌حسی یا ضعف: این عارضه معمولاً در یک یا چند اندام احساس می‌شود و به طور معمول در یک زمان، فقط یک طرف بدن یا فقط نیمه پایینی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، درد گرفتن یا سوزن سوزن شدن برخی از نقاط بدن.
حالت انقباضی و گرفتگی عضلات: رشته‌های عصبی آسیب‌دیده در مغز و نخاع می‌توانند باعث سفت شدن عضلات و گرفتگی‌های عضلانی شوند.
لرزش: حرکات لرزشی غیرارادی نیز ممکن است رخ دهد.
مشکلات بینایی: ممکن است دوبینی و تاری دید رخ دهد. از دست دادن دید چشم می‌تواند به صورت جزئی یا کامل باشد که معمولاً در یک زمان یکی از چشم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تغییر در راه رفتن: طریقه راه رفتن فرد، منظور است. بیماری ام اس می‌تواند طرز راه رفتن فرد را تغییر دهد؛ زیرا عضلات بیمار ضعیف‌تر می‌شوند و این ممکن است باعث بروز مشکل تعادلی، سرگیجه و خستگی شود.
آزمایش خون چه کمکی به تشخیص ام اس (بیماری MS) می‌کند؟
تقریباً ۲.۳ میلیون نفر در سراسر دنیا دچار ام اس (بیماری MS) هستند. آزمایش خون اغلب روش مؤثری برای حذف احتمال یا تأیید بروز سایر مشکلات است. آزمایش خون به پزشک کمک می‌کند احتمال سایر امراض مانند بیماری لایم را، که برخی علائم آن شبیه به ام اس است، کنار بگذارد. بدین‌ترتیب، پزشک یک قدم به تشخیص درست نزدیک‌تر می‌شود.
از آنجا که علائم عود و فروکش می‌کند، و یک آزمایش برای به دست آوردن تشخیص قطعی و کامل کافی نیست، ممکن است تشخیص ام اس مدتی طول بکشد. در حال حاضر استفاده از نوع جدیدی از آزمایش خون امیدوارکننده است اما به تحقیقات بالینی بیشتری نیاز داریم، با اینکه انتظار عذاب‌آور است، هر آزمایش به حذف احتمال یا تأیید سایر عوامل مؤثر در بروز علائم کمک می‌کند.
حذف احتمال سایر بیماری‌های مشابه
علائم چند بیماری شبیه به بیماری MS است. تمام این موارد قابل بررسی است. می‌توان برخی بیماری‌ها مانند ویروس لکوانسفالوپاتی چند کانونی پیش رونده (PML) و تورمور مغز را به کمک ام آر ای تشخیص داد، علائم چند بیماری مثل لایم شبیه به بیماری MS است، آزمایش خون سرنخ‌های مربوط به دیگر بیماری‌های مشابه با ام اس را به دست می‌دهد.
درمان بیماری ام اس
هیچ درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد. روش‌های درمانی موجود بر روی متوقف کردن واکنش‌های خود ایمنی و مدیریت علائم بیماری تمرکز دارند.
رایج‌ترین داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری ام اس، عبارتند از:
کورتیکواستروئیدها: این داروها التهاب را کاهش می‌دهند و سیستم ایمنی بدن را متوقف می‌کنند. این داروها اغلب برای علائم حادی که به طور ناگهانی شعله‌ور می‌شوند، تجویز می‌شوند. کورتیکواستروئیدها رایج‌ترین داروهای تجویزشده برای بیماران مبتلا به ام اس هستند.
اینترفرون بتا ۱a یا ۱b: به نظر می‌رسد این داروها سرعت پیشرفت علائم ام اس را کم می‌کنند. این داروها باید با دقت استفاده شوند زیرا می‌توانند باعث آسیب رساندن به کبد شوند.
کوپاکسون (گلاتیرامر): هدف این دارو متوقف کردن سیستم ایمنی بدن از حمله به میلین است.
تایسبری با نام ژنریک Natalizumab: این دارو برای بیمارانی تجویز می‌شود که یا نمی‌توانند سایر روش‌های درمانی را تحمل کنند یا اینکه این روش‌ها روی علائم آنها هیچ تأثیری نداشته است.
میتوکسانترون: این دارو معمولاً فقط برای بیمارانی که علائم آنها پیشرفته است تجویز می‌شود. میتوکسانترون می‌تواند سرعت پیشرفت علائم ناتوانی بیمار را کم کند.
عصاره شاهدانه (تتراهیدروکانابینول): این عصاره علائم درد، گرفتگی عضلانی و بی‌خوابی را بهبود می‌بخشد.
آباگیو (تریفلونومید): این دارو در قالب قرص ارائه شده و مناسب افراد بزرگ‌سالی است که بیماری ام اس آنها از نوع عودکننده است. این دارو به صورت یک‌بار در روز مصرف می‌شود.
بازتوانی
معمولاً بازتوانی یک مؤلفه حیاتی برای افراد مبتلا به ام اس است تا به مراقبت‌های با کیفیت بالا دست یابند. به طور کلی برنامه‌های توانبخشی عبارتند از:
درمان فیزیکی: هدف از این کار آموزش مهارت‌هایی به بیماران است تا بتوانند توانایی حرکتی و کارکردی خود را حفظ و بازیابی کنند. اولین گام در راستای تلاش برای تسکین گرفتگی‌ها برداشته می‌شود؛ درمان فیزیکی از طریق تمرینات کششی روزانه بر کشش و انبساط عضلات تمرکز می‌کند. ممکن است برای حفظ دامنه حرکتی یا انعطاف‌پذیری، سایر روش‌های درمانی ازجمله اسپلینت (نوعی آتل)، آتل گرفتن و یا استفاده از بریس‌های طبی نیز لازم باشد. درمان فیزیکی نیز ممکن است شامل ورزش‌های آبی، هیپوتراپی، ماساژتراپی، اولتراسونوگرافی، مگنت تراپی (TMS)، الکتروتراپی (TENS)و بیوفیدبک باشد.
کاردرمانی: استفاده‌ی درمانی از کار، مراقبت از خود و انجام فعالیت‌ها به منظور افزایش رشد و جلوگیری از ناتوانی در نظر گرفته می‌شود.
درمان مشکلات تکلم و بلع: افراد متخصص آموزش‌دیده‌ای توانایی تکلم و زبان بیمار را بررسی و در صورت وجود مشکل، اختلالات گفتاری و زبانی را درمان می‌کنند. به این افراد آسیب‌شناسان گفتار و زبان یا گفتار درمان می‌گویند.
بازتوانی شناختی: بازتوانی شناختی در مدیریت مشکلات خاص مربوط به تفکر و ادراک به بیمار کمک می‌کند.
بازتوانی پیشنهادی: این نوع بازتوانی به افراد ناتوان کمک می‌کند تا برنامه‌ها و مهارت‌های شغلی را یاد بگیرند و بتوانند از عهده‌ی انجام یک شغل برآیند.
رژیم غذایی گیاهی مؤثر در مقابله با بیماری ام اس
محققان پی بردند ترکیب رژیم غذایی گیاهی و میکروبیوم های سالم روده ممکن است در برابر بیماری ام اس نقش محافظتی داشته باشند، نتایج مطالعه جدید محققان دانشگاه آیووا نشان می‌دهد که یک رژیم غذایی غنی از ایزوفلاوون، یک ترکیب فیتواستروژن یا گیاهی که شبیه استروژن است، در برابر علائم شبیه بیماری ام اس در مدل موش‌های آزمایشگاهی نقش محافظتی دارد.
نکته مهم این تحقیق این است که رژیم غذایی ایزوفلاوون فقط زمانی نقش حفاظتی دارد که موش‌ها دارای میکروب‌های در روده باشند که قادر به شکستن ایزوفلاوون ها هستند، نتایج این مطالعه جدید نشان می‌دهد که متابولیسم مواد غذایی گیاهی توسط باکتری‌های خاص روده که در بیماران مبتلا به ام اس وجود ندارد، می‌تواند در برابر بیماری عامل محافظتی باشد.
«آشوتوش منگالام»، سرپرست تیم تحقیق، در این مورد، اظهار کرد: جالب اینجاست که مطالعات قبلی انسانی نشان داده است که بیماران مبتلا به ام اس در مقایسه با افراد بدون این بیماری فاقد این باکتری‌ها هستند. مطالعه جدید ما شواهدی را نشان می‌دهد که ترکیبی از ایزوفلاوون های رژیم غذایی و این باکتری‌های روده متابولیزه کننده ایزوفلاوون ممکن است به عنوان یک درمان بالقوه برای بیماری ام اس باشد …»
ایزوفلاوون در سویا، بادام زمینی، نخود و سایر حبوبات یافت می‌شود، این مطالعه همچنین نشان داد موش‌هایی که از رژیم غذایی ایزوفلاوون تغذیه می‌کنند دارای میکروبیوم شبیه میکروبیوم موجود در افراد سالم هستند و شامل باکتری‌هایی است که می‌توانند ایزوفلاوون ها را متابولیزه کنند، برعکس، رژیم غذایی فاقد ایزوفلاوون باعث ایجاد میکروبیومی در موش‌ها می‌شود که مشابه نوع مشاهده شده در بیماران مبتلا به ام اس بوده و فاقد باکتری‌های مفید متابولیزه کننده ایزوفلاوون است.
بیماری ام اس نوعی بیماری خودایمنی مغز و نخاع است که در آن سیستم ایمنی بدن به پوشش محافظ رشته‌های عصبی پیرامونی حمله می‌کند، علائم این بیماری شامل ضعف عضلات، مشکلات تعادل و مشکلات بینایی و تفکر است. در حال حاضر روش‌های درمانی وجود دارد که باعث کُند شدن بیماری می‌شود، اما هیچ درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد.
نظر شما