به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، در پی حملات نظامی اسرائیل به ایران و پاسخهای متقابل دفاعی تهران، بازارهای مالی جهانی دچار لرزه شدند و قیمت نفت بهطور قابلتوجهی افزایش پیدا کرد. قیمت نفت برنت که معیار اصلی بینالمللی است، روز جمعه بیش از ۱۰ درصد جهش داشت و تا حدود ۷۵ دلار به ازای هر بشکه رسید. این افزایش ناگهانی با ایجاد وضعیتی مشابه تأثیرات جنگ اوکراین بر بازارهای جهانی سه سال پیش، نگرانیهایی را درباره احتمال آغاز دورهای جدید از افزایش شدید قیمت انرژی به وجود آورده است که میتواند به افزایش قیمت بنزین، مواد غذایی و حتی هزینههای سفر منجر شود.
نگرانی جهانی از موج جدید گرانی انرژی و تأثیر آن بر زندگی مردم
افزایش قیمت نفت بهطور عمده ابتدا در قیمت بنزین به چشم میآید، اما هزینههای بالاتر انرژی بهتدریج بر قیمتهای سایر کالاها و خدمات نیز تأثیر میگذارد. بهعنوان مثال در بخش کشاورزی، افزایش هزینه سوخت ماشینآلات، حملونقل و فرآوری مواد غذایی به افزایش قیمت نهایی محصولات منجر میشود.
با این حال این اثرات تنها در صورتی محسوس خواهد بود که قیمت انرژی برای مدت طولانی بالا بماند. بهطور تقریبی، هر ۱۰ دلار افزایش در قیمت نفت، حدود ۷ پنی به قیمت هر لیتر بنزین اضافه میکند. همچنین باید توجه داشت که شوکهای قیمتی اخیر بیشتر ناشی از افزایش قیمت گاز بوده است که در بسیاری از کشورها برای گرمایش و تولید برق اهمیت دارد. پس از حملات اخیر، قیمت گاز نیز افزایش داشته اما تأثیر آن بر خانوارها به دلیل مقررات و سقفهای قیمتی به احتمال زیاد بهآرامی و یا حتی بهطور محدود احساس خواهد شد.
تحلیلگران در مورد آینده قیمت نفت معتقدند که شدت و مدت زمان درگیری میان اسرائیل و ایران، دخالت احتمالی کشورهای دیگر منطقه و نقش آمریکا در این تنشها تأثیرگذار خواهد بود. نقطه حساس بازار نفت تنگه هرمز است که حدود یکپنجم نفت جهان از آن عبور میکند. هرگونه اختلال در این مسیر میتواند قیمتها را بهشدت افزایش دهد. اگرچه احتمال بسته شدن این تنگه هنوز کم است، اما موضعگیری ایران در این زمینه موجب افزایش نگرانیها و به تبع آن بالا رفتن قیمتها شده است.
هرگونه اختلال در تنگه هرمز، ایالات متحده را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد زیرا بسیاری از آمریکاییها در برابر افزایش شدید قیمت نفت آسیبپذیر هستند. تبعات اقتصادی و سیاسی افزایش چشمگیر قیمت انرژی، برای ترامپ نیز روشن است. او پیش از حمله اسرائیل به ایران، از افزایش اخیر و نسبتاً ناچیز قیمتها ابراز نارضایتی کرده بود.
شوک انرژی تازه تهدیدی برای اقتصاد جهانی در شرایط نامطمئن
افزایش قیمت انرژی در این مقطع زمانی از منظر اقتصادی میتواند شوک منفی بزرگی برای اقتصاد جهانی باشد. کارشناسان هشدار دادهاند که اگر قیمت نفت به بالای ۱۰۰ دلار برسد، این موضوع میتواند تورم را در کشورهای پیشرفته تا حدود یک درصد افزایش دهد و فشار بر بانکهای مرکزی را برای کنترل نرخ بهره بیشتر کند. این وضعیت در حالی است که امیدهایی برای کاهش تورم و کاهش نرخ بهره وجود داشت که اکنون با افزایش قیمت نفت و احتمال ادامه درگیریها کمرنگ شده است. افزایش نااطمینانیها و بیثباتی در نظم اقتصادی جهانی که تحت رهبری آمریکا شکل گرفته است نیز میتواند پیامدهای منفی بلندمدتی داشته باشد.
با این حال باید توجه داشت که درگیریهای منطقهای در خاورمیانه سابقه طولانی و بازار انرژی به این نوسانات عادت دارد. ممکن است این تنشها بهسرعت فروکش کنند و بازارها به تعادل بازگردند، اما در صورت ادامهدار شدن درگیری یا گسترش آن، قیمتهای انرژی میتوانند بهطور قابلتوجهی افزایش پیدا کند و تأثیرات گستردهتری بر اقتصاد جهانی داشته باشند.
آینده قیمت نفت در گرو پاسخ ایران
تحلیلگران معتقدند که مسیر آینده قیمت نفت به نحوه پاسخ ایران به حملات اسرائیل بستگی دارد. در صورتی که ایران به زیرساختهای انرژی یا پایگاههای آمریکایی در منطقه حمله کند، قیمتها میتوانند بیشتر صعود کنند. اما اگر واکنش ایران محدودتر باشد، احتمال کاهش قیمت نفت در هفتههای آینده وجود دارد. رابرت مکنالی، رئیس فعلی گروه تحقیقاتی راپیدان انرژی، در این رابطه اظهار کرد که شرکتهای نفتی آمریکایی و تولیدکنندگان بزرگ در خاورمیانه مانند عربستان سعودی، بعید است که در پاسخ به تغییرات بهسرعت تولید خود را افزایش دهند.
به گفته مکنالی، تولیدکنندگان میدانند که اگرچه درگیریهای ژئوپلیتیکی اغلب باعث افزایش کوتاهمدت قیمتها میشود که به نفع آنهاست، اما در نهایت میتوانند به رکود اقتصادی منجر شوند و تقاضا برای نفت را کاهش دهند. همچنین، عربستان سعودی و سایر اعضای کارتل نفتی اوپک پلاس نمیخواهند به عنوان حامی یا بهرهبرنده از حمله اسرائیل دیده شوند. مکنالی در این خصوص گفت: «آنها عقبنشینی خواهند کرد، در وضعیت پنهانی خواهند ماند و امیدوارند که این وضعیت برطرف شود.»
ذخایر اضطراری نفت
یکی از گزینههای آمریکا برای مقابله با افزایش قیمت نفت، آزادسازی ذخایر اضطراری نفت توسط ایالات متحده و دیگر مصرفکنندگان عمده نفت است. فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بینالمللی انرژی (IEA)، روز جمعه در پستی اعلام کرد: «ما آماده اقدام در صورت نیاز هستیم.» بیرول افزود که آژانس بینالمللی انرژی که یک سازمان بیندولتی است و استفاده از ذخایر نفتی کشورهای عضو را هماهنگ میکند، فعالانه وضعیت را زیر نظر دارد و اشاره کرد که سیستم امنیتی نفتی این گروه بیش از ۱.۲ میلیارد بشکه ذخایر اضطراری نفت دارد.
اوپک (OPEC روز جمعه بهشدت با این اظهارات مخالفت کرد. دبیرکل اوپک در بیانیهای در شبکه اجتماعی X استدلال کرد که بیانیه آژانس بینالمللی انرژی هشدارهای کاذب ایجاد میکند و با تکرار نیاز غیرضروری به استفاده احتمالی از ذخایر اضطراری نفت، حس ترس در بازار را القا میکند.
نظر شما