به گزارش خبرگزاری ایمنا، فشار خون بالا یکی از شایعترین بیماریهای مزمن در سراسر جهان است که بسیاری از افراد بدون آگاهی از ابتلاء به آن زندگی میکنند، این بیماری زمانی رخ میدهد که نیروی وارده از خون به دیوارههای رگها به طور مداوم افزایش مییابد و در بلندمدت میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به اندامهای حیاتی وارد کند، فشار خون بالا ممکن است بدون علائم مشخصی ظاهر شود، اما اثرات آن میتواند در طول زمان به مشکلات قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیوی منجر شود، این بیماری تحت تأثیر عوامل مختلفی ایجاد میشود که شامل ژنتیک، سبک زندگی ناسالم، مصرف بیش از حد نمک، کمبود فعالیت بدنی، استرس مزمن و بیماریهای زمینهای همچون دیابت و بیماریهای کلیوی است و شناخت این عوامل میتواند به پیشگیری از ابتلاء کمک کند و به افراد این فرصت را بدهد که با ایجاد تغییرات اساسی در سبک زندگی خود، سلامت خود را حفظ کنند.
دلایل ابتلاء به فشار خون بالا طیف گستردهای از عوامل خطر را شامل میشود که بعضی از آنها قابل کنترل و برخی دیگر غیرقابل کنترل است، افزایش سن یکی از عوامل اصلی است، چراکه با بالا رفتن سن، انعطافپذیری رگها کاهش مییابد و احتمال افزایش فشار خون بالا میرود، سابقه خانوادگی نیز در این زمینه نقش مهمی دارد و افرادی که والدین یا نزدیکان آنها به فشار خون بالا مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند و تغذیه نامناسب، مصرف زیاد نمک، چربیهای ناسالم و غذاهای فراوریشده نیز نقش قابل توجهی در افزایش فشار خون دارد، چاقی و کمتحرکی از دیگر عوامل مهم تأثیرگذار در ابتلاء به این بیماری محسوب میشود و نداشتن فعالیت بدنی مناسب موجب تضعیف عملکرد قلب و عروق میشود و احتمال بروز این بیماری را افزایش میدهد، علاوه بر این بعضی شرایط پزشکی مانند بیماریهای غدد و سندرم متابولیک میتواند موجب افزایش فشار خون شود و نیاز به کنترل و مراقبتهای ویژه داشته باشد.
عوارض ناشی از فشار خون بالا میتواند بسیار گسترده باشد و سلامت فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد، یکی از مهمترین عوارض، آسیب به سیستم قلبی و عروقی است که میتواند به مشکلاتی مانند نارسایی قلبی، حملات قلبی و سکته مغزی منجر شود و افزایش فشار در رگها باعث ضخیم شدن دیواره آنها میشود و انعطافپذیری طبیعی را کاهش میدهد و همین امر موجب افزایش احتمال انسداد و پارگی رگها میشود؛ فشار خون بالا همچنین میتواند به کلیهها آسیب وارد کند، چراکه کلیهها وظیفه تنظیم فشار خون و دفع مواد زائد را بر عهده دارد و در صورت کنترل نشدن بیماری، عملکرد کلیهها به مرور کاهش مییابد و فرد را در معرض نارسایی کلیوی قرار میدهد، مشکلات بینایی نیز از دیگر عوارض این بیماری است، چراکه افزایش فشار خون میتواند به عروق چشم آسیب برساند و موجب تاری دید و حتی نابینایی شود؛ علاوه بر این، بعضی مطالعات نشان میدهد که فشار خون بالا ممکن است خطر ابتلاء به زوال عقل و بیماری آلزایمر را افزایش دهد، چراکه جریان خون نامناسب به مغز میتواند باعث کاهش عملکرد شناختی شود.
غربالگری و تشخیص زودهنگام فشار خون بالا اهمیت ویژهای دارد، چراکه بسیاری از افراد تا زمانی که بیماری به مراحل پیشرفته نرسیده باشد، هیچ علامتی احساس نمیکنند و بررسی مرتب فشار خون میتواند به شناسایی سریع بیماری و در نظر گرفتن اقدامات لازم برای کنترل آن کمک کند، پزشکان توصیه میکنند که تمام افراد، به ویژه افرادی که در معرض خطر هستند، فشار خون خود را به صورت منظم اندازهگیری کنند و این موضوع نهتنها برای افراد مسن، بلکه برای جوانان نیز اهمیت دارد، چراکه سبک زندگی مدرن با استرسهای زیاد، تغذیه نامناسب و کمبود فعالیتهای بدنی ممکن است موجب افزایش موارد ابتلاء به فشار خون در سنین پایین شود و تشخیص زودهنگام از طریق معاینات پزشکی و استفاده از دستگاههای سنجش فشار خون خانگی، میتواند فرد را در مسیر مدیریت بهتر بیماری قرار دهد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
رسوب چربیها در رگ و تنگی عروق در پی بالا رفتن فشار خون / فشار خون چه علائمی دارد؟
رامش حسینخانی، مسئول برنامه دیابت و فشار خون معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه با بالا بودن فشار خون، ضربهای که به جدار رگهای بدن وارد میشود، بالا است و ممکن است باعث پارگیهای بسیار کوچکی شود، به خبرنگار ایمنا میگوید: در این شرایط توازن و صافی جداره رگ از بین میرود و رگ مستعد رسوب چربیها و تنگی عروق میشود.
وی با بیان اینکه تنگی عروق منجر به بروز سکته میشود، میافزاید: فشار خون هیچ علامتی ندارد و شایعترین علامت این بیماری، بی علامتی است، از همین رو افراد نمیتوانند منتظر بروز علائم باشند تا با توجه به علائم ظاهر شده، ابتلای آنها به بیماری فشار خون محرز شود، با توجه به بدون علامت بودن این بیماری، افراد باید برای حفظ و تضمین سلامت خود، حداقل یک بار در طول سال فشار خون خود را اندازهگیری کنند.
مسئول برنامه دیابت و فشار خون معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه مواردی که به منظور پیشگیری از ابتلاء به فشار خون باید مد نظر قرار گیرد، مشابه مواردی است که افراد درگیر با این بیماری به منظور کنترل فشار خون، علاوه بر مصرف دارو باید به آنها توجهی ویژه داشته باشند، تصریح میکند: در گام نخست، مهمترین عاملی که میتواند بر پیشگیری از ابتلاء به این بیماری تأثیرگذار باشد، سبک زندگی است.
لزوم محدود کردن مصرف نمک و چربیها به منظور پیشگیری از فشار خون / نمک اضافه شده به غذا، تنها ۲۵ درصد میزان نمک مصرفی افراد را تشکیل میدهد
حسینخانی با تاکید بر لزوم بهبود و اصلاح سبک زندگی به منظور پیشگیری از ابتلاء به فشار خون و کنترل این بیماری ادامه میدهد: محدود کردن مصرف نمک و چربیها به منظور پیشگیری از بیماری فشار خون همواره باید مورد توجه قرار داشته باشد؛ میزان نمک اضافه شده به غذا، شاید تنها ۲۵ درصد میزان نمک مصرفی افراد را تشکیل میدهد و حدود ۷۵ درصد نمک مصرفی، نمک پنهان است.
وی با بیان اینکه در واقع ۷۵ درصد نمک مصرفی افراد، از طریق مواد غذایی دیگر از جمله نان به بدن میرسد، میگوید: برخی از نانواها، در روند پخت نان از جوش شیرین استفاده میکنند که دارای سدیم است و مانند نمک عمل میکند؛ پنیر شور، فستفودها، ترشیها و مواد غذایی فراوری شده مانند سوسیس و کالباس، دارای نمک است.
مسئول برنامه دیابت و فشار خون معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه در صورتی که آبغوره در منزل تهیه و از بدون نمک بودن آن اطمینان حاصل شود، مصرف آبغوره برای کاهش فشار خون میتواند مؤثر باشد، اضافه میکند: آبغورههای آماده در فروشگاهها و مغازهها، دارای نمک است و مصرف آنها توصیه نمیشود.
درمانهای خانگی برای درمان فشار خون کاربرد دارد؟
محمدرضا اخباری، متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی با بیان اینکه درمانهای خانگی، استاندارد مشخصی برای درمان فشار خون ندارد، به خبرنگار ایمنا میگوید: البته باید توجه داشت که بعضی از درمانهای خانگی فشار خون، مؤثر و کاربردی است و مصرف بسیاری از دمنوشها، میتواند اثر مستقیم یا غیرمستقیم بر فشار خون داشته باشد، اما استانداردی برای کنترل و درمان فشار خون در این نوع درمانها وجود ندارد.
وی با بیان اینکه درمانهای خانگی فشار خون میتواند به عنوان درمانهای مکمل پذیرفته شود، میافزاید: داروهای شیمیایی که در حال حاضر برای کنترل و درمان این بیماری تجویز میشود، بسیار کم عارضه شده است و عارضه این داروها در مقابل عارضهای که فشار خون برای فرد ایجاد میکند، حدود صفر است و بسیاری از نگرانیهای افراد در خصوص این داروها، بیجا است.
متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی با بیان اینکه داروهای نسل جدید فشار خون بسیار پرخاصیت و مؤثر است، تصریح میکند: برخی افراد تصور میکنند زمانی باید داروهای تجویزی خود برای فشار خون را مصرف کنند که فشار خون آنها بالا رفته باشد و با دارو، فشار خون کاهش پیدا کند که این باور، باوری نادرست است و به طور کلی، افراد درگیر با فشار خون برای کنترل بیماری خود باید به صورت مداوم دارو مصرف کنند یا دارویی مصرف نکنند.
عوامل زمینهساز ابتلاء به فشار خون / آغاز مصرف دارو و نوع داروی مصرفی برای فشار خون وابسته به نظر پزشک است
اخباری با بیان اینکه تمام داروهایی که برای کنترل بیماری فشار خون تجویز میشود، ممکن است عارضهای برای افراد به همراه داشته باشد، از همین رو برای هر بیمار باید داروی مخصوص به خود فرد تجویز شود، ادامه میدهد: در واقع آغاز مصرف دارو و نوع داروی مصرفی وابسته به نظر پزشک متفاوت است و افراد میتوانند داروی تجویزی را برای سالها مصرف کنند و طی بازه زمانی مشخصی، برای بررسی فشار خون و دز مصرفی دارو، به پزشک مراجعه کنند.
وی میگوید: فشار خون بیماری مزمنی است که در کوتاهمدت اگر عدد بالایی داشته باشد و تشخیص داده نشود، میتواند منجر به بروز سکته مغزی، سکته قلبی و نارسایی ناگهانی و حاد کلیه شود، اما به طور کلی، فشار خونی عارضه ایجاد میکند که از آن مدت زمانی گذشته باشد و به فشار خون مزمن تبدیل شده باشد و برخی افراد بیش از سایر افراد در معرض این بیماری قرار میگیرند.
متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی با بیان اینکه به طور معمول، در صورتی که فردی در خانواده درگیر فشار خون بالا باشد، احتمال میرود که دیگر اعضای خانواده نیز درگیر این بیماری شوند، اضافه میکند: مصرف غذای شور و خوشنمک، اضافه وزن و چاقی، نداشتن تحرک و استرس بالای زندگی، از جمله مواردی است که میتواند تشدید کننده احتمال ابتلای افراد به بیماری فشار خون باشد.
تداوم درمان برای مدیریت فشار خون بالا امری حیاتی است و افراد مبتلا باید به طور منظم روند درمانی خود را ادامه دهند؛ در بسیاری از موارد، پزشکان داروهای کاهشدهنده فشار خون را تجویز میکنند که شامل داروهای دیورتیک، بتابلاکرها، مهارکنندههای آنزیم تبدیلکننده آنژیوتانسین (ACE inhibitors) و داروهای دیگر است و علاوه بر مصرف دارو، تغییر سبک زندگی نیز نقش کلیدی در کنترل بیماری دارد و در نظر داشتن رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف نمک، افزایش فعالیت بدنی، مدیریت استرس و ترک دخانیات از راهکارهای مهمی است که افراد میتوانند برای حفظ فشار خون در محدوده طبیعی دنبال کنند و باید توجه داشت که بیتوجهی به درمان میتواند فرد را در معرض خطرات جدی قرار دهد، از همین رو پایبندی به توصیههای پزشکی و رعایت تغییرات سبک زندگی ضروری است.
یکی از جنبههای مهم کنترل فشار خون، رعایت رژیم غذایی مناسب است و مصرف مواد غذایی غنی از پتاسیم مانند موز، سیبزمینی، اسفناج و آووکادو میتواند تأثیر مثبتی در کاهش فشار خون داشته باشد، مصرف مواد غذایی سرشار از فیبر مانند سبزیجات، غلات کامل و حبوبات به تنظیم فشار خون کمک میکند و کاهش مصرف چربیهای ناسالم، حذف غذاهای فراوریشده و کنترل میزان مصرف کافئین و الکل از مواردی است که افراد مبتلا باید در نظر بگیرند، افزایش دریافت منیزیم و کلسیم نیز در حفظ فشار خون سالم مؤثر است و میتواند موجب عملکرد بهتر سیستم قلبی-عروقی شود.
فعالیت بدنی منظم تأثیر بسزایی در کاهش فشار خون دارد و ورزشهای هوازی مانند پیادهروی، دوچرخهسواری، شنا و یوگا میتواند به بهبود عملکرد قلب و افزایش انعطافپذیری رگها کمک کند، انجام تمرینات مقاومتی نیز موجب تقویت عضلات قلب میشود و توانایی پمپاژ خون را افزایش میدهد و علاوه بر فعالیت بدنی، مدیریت استرس نیز نقش مهمی در حفظ سلامت قلب و عروق دارد، تکنیکهای کاهش استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی عمیق و یوگا میتواند سطح فشار خون را کاهش دهد و تأثیر مثبتی بر سلامت روان داشته باشد و کاهش سطح استرس و بهبود کیفیت خواب نیز از راهکارهای مهم برای کنترل فشار خون محسوب میشود.
به طور کلی، آگاهی و آموزش عمومی درباره فشار خون بالا امری ضروری است، چراکه این بیماری اغلب بدون علائم مشخصی ظاهر و میتواند منجر به مشکلات جدی شود و افراد باید اطلاعات کافی درباره علائم، عوامل خطر و روشهای پیشگیری و درمان داشته باشند تا بتوانند سبک زندگی سالمتری را دنبال کنند، حمایت خانواده و جامعه نیز نقش مهمی در تشویق افراد به رعایت سبک زندگی سالم دارد، چراکه فشار خون بالا یک بیماری قابل مدیریت است که با آگاهی و مراقبتهای صحیح میتوان از عوارض آن جلوگیری کرد و فرهنگسازی درباره اهمیت کنترل فشار خون میتواند موجب کاهش موارد ابتلاء و ارتقای سلامت عمومی شود.
نظر شما