به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، طراحی شهری نقش حیاتی در شکلگیری رفتارهای اجتماعی و ارتقای امنیت در شهرها ایفا میکند. نحوه چیدمان خیابانها، نورپردازی، کاربری زمین، مرزبندی فضاها و حضور اجتماعی در محیطهای شهری، از جمله عواملی هستند که میتوانند احتمال وقوع جرم را کاهش یا افزایش دهند. نظریه «پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی (CPTED) » نشان میدهد که با ایجاد خطوط دید باز، تقویت نظارت طبیعی، حذف نقاط کور و طراحی فضاهای قابل دفاع، میتوان محیطهایی ساخت که فرصتهای ارتکاب جرم را محدود کند و موجب ارتقای احساس امنیت در شهروندان شود.
در بسیاری از شهرهای پیشرفته آسیایی، طراحی شهری بهعنوان ابزاری راهبردی برای پیشگیری از جرایم خیابانی بهکار گرفته شده است. شهرهایی همچون ابوظبی، دبی، عجمان، شارجه، سنگاپور، توکیو، تایپه، چیانگمای و هنگکنگ، با بهرهگیری از اصول CPTED، فناوریهای نظارتی و مشارکت اجتماعی، توانستهاند نرخ جرایم خیابانی را به پایینترین سطح منطقهای و جهانی برسانند.
ابوظبی؛ امنیت هوشمند با طراحی شفاف و مشارکت اجتماعی
بر اساس رتبهبندی جهانی پایگاه داده «Numbeo»، ابوظبی برای نهمین سال پیاپی در صدر فهرست امنترین شهرهای جهان قرار گرفته است. این شهر از میان ۳۸۲ شهر مورد بررسی، بالاترین امتیاز ایمنی را کسب کرده و با شاخص امنیت ۸۸.۸ و شاخص جرم بسیار پایین ۱۱.۲ از ۱۰۰ موفق شده است جایگاه نخست را حفظ کند.
ابوظبی با اجرای سیستم «چشم شاهین» یکی از پیشرفتهترین شبکههای نظارتی شهری را در جهان راهاندازی کرده است. سیستم چشم شاهین با استفاده از هوش مصنوعی، هزاران دوربین مداربسته را در فضاهای عمومی، حملونقل و مناطق مسکونی مدیریت میکند. دادههای تصویری بهصورت لحظهای تحلیل میشوند تا رفتارهای مشکوک شناسایی و اقدامات پیشگیرانه انجام شود. این زیرساخت فناورانه، امکان واکنش سریع پلیس و کاهش جرایم خیابانی را فراهم کرده است.
طراحی شهری در ابوظبی بر پایه خطوط دید باز، مرزبندی دقیق فضاها و دسترسی کنترلشده انجام شده است. پارکها، پیادهروها و مراکز خرید با نورپردازی یکنواخت، مسیرهای قابل پیشبینی و پوشش گیاهی کنترلشده طراحی شدهاند. این ویژگیها موجب شدهاند تا فضاهای عمومی به بستری امن و قابل نظارت تبدیل شوند، همچنین در طراحی پروژههای جدید، اصول CPTED از مرحله برنامهریزی لحاظ میشود.
چهار اصل کلیدی CPTED عبارت از نظارت طبیعی، تقویت قلمرو، کنترل دسترسی و نگهداری و مدیریت محیطهای شهری است. طراحی فضاها در ابوظبی بهگونهای انجام میشود که افراد بهراحتی یکدیگر را ببینند و دیده شوند. استفاده از نورپردازی مناسب، حذف موانع دید همچون دیوارهای بلند یا پوشش گیاهی انبوه و طراحی باز ورودیها و مسیرها، از جمله راهکارهای تحقق این اصل هستند. برای مثال، مسیرهای پیادهروی در پارک مرکزی الخالدیه با نورپردازی یکنواخت، پوشش گیاهی کمارتفاع و خطوط دید باز طراحی شدهاند. ورودیها بهگونهای جانمایی شدهاند که امکان نظارت طبیعی از خیابان و ساختمانهای اطراف فراهم باشد، همچنین دوربینهای مداربسته در نقاط کلیدی نصب شدهاند و مسیرها بهصورت حلقهای طراحی شدهاند تا نقاط کور به حداقل برسد.
اصل تقویت قلمرو به ایجاد حس مالکیت و تعلق در فضاهای عمومی و نیمهخصوصی میپردازد. با استفاده از نشانههای بصری همچون حصارهای کمارتفاع، تغییر مصالح کفسازی، تابلوهای محلی و طراحی ورودیها، مرز میان فضاهای عمومی، نیمهخصوصی و خصوصی مشخص میشود. این مرزبندی موجب میشود افراد احساس مسئولیت بیشتری نسبت به فضا داشته باشند و حضور افراد غریبه یا رفتارهای مشکوک سریعتر شناسایی شود.
هدف اصل کنترل دسترسی، محدود کردن ورود و خروج به فضاهای خاص و هدایت جریان تردد به مسیرهای مشخص است. استفاده از دروازهها، دوربینهای نظارتی، مسیرهای مشخصشده برای ورود و خروج و طراحی فیزیکی که دسترسی به نقاط حساس را دشوار میکند، از جمله روشهای کنترل دسترسی هستند. در ابوظبی، مراکز خرید، مجتمعهای مسکونی و فضاهای عمومی با این رویکرد طراحی شدهاند تا امکان ورود غیرمجاز کاهش پیدا کند.
در محلههای مسکونی ابوظبی همچون منطقه البطین، طراحی خیابانها با عرض مناسب، پیادهروهای روشن، پوشش گیاهی کنترلشده و ورودیهای قابل مشاهده انجام میشود. ساختمانهای مسکونی دارای حصارهای کمارتفاع و ورودیهای قابل نظارت هستند که حس مالکیت و مسئولیتپذیری را در ساکنان تقویت میکند. گشتهای شبانهروزی پلیس و حضور فعال نگهبانان محلی نیز، نظارت غیررسمی را افزایش دادهاند.
شهرداری ابوظبی با اجرای برنامههای آموزشی، جشنوارههای فرهنگی و کمپینهای اجتماعی، حس تعلق و مشارکت شهروندان را تقویت کرده است. این اقدامات موجب افزایش نظارت غیررسمی، تقویت اعتماد اجتماعی و کاهش رفتارهای پرخطر در فضاهای عمومی شدهاند. ابوظبی با تلفیق فناوری، طراحی دقیق و مشارکت اجتماعی، توانسته است یکی از پایینترین نرخهای جرایم خیابانی را در سطح جهانی ثبت کند.
دوحه؛ طراحی شفاف و امنیت در مقیاس ملی
شهر دوحه با بهرهگیری از زیرساختهای مدرن و برنامهریزی شهری دقیق، توانسته است امنیت خیابانی را به یکی از شاخصهای اصلی توسعه شهری خود تبدیل کند. طراحی خیابانهای دوحه با عرض مناسب، نورپردازی قوی و حذف نقاط کور انجام میشود. مناطق تجاری، گردشگری و مسکونی با خطوط دید باز، مسیرهای پیادهروی ایمن و تفکیک واضح فضاهای عمومی و خصوصی طراحی شدهاند تا امکان نظارت طبیعی و بر پایه فناوری فراهم شود.
در دوحه، سیستمهای نظارتی پیشرفته شامل دوربینهای مداربسته، مراکز کنترل شهری و الگوریتمهای تحلیل رفتاری بهکار گرفته شدهاند. این سیستمها در هماهنگی با گشتهای پلیس، امکان واکنش سریع به حوادث و پیشگیری از جرایم را فراهم میکنند، همچنین مقررات سختگیرانهای برای نورپردازی، پوشش گیاهی و طراحی ورودی ساختمانها وضع شده است که به کاهش فرصتهای ارتکاب جرم کمک کردهاند.
امنیت در دوحه بهعنوان یک هدف راهبردی در برنامهریزی ملی لحاظ شده است. سرمایهگذاری در فضاهای عمومی، توسعه گردشگری ایمن و اجرای برنامههای فرهنگی و آموزشی در سطح شهر، موجب افزایش حس تعلق و مشارکت اجتماعی شدهاند. این رویکرد جامع، موجب شده است دوحه در رتبهبندیهای جهانی، همواره در میان امنترین شهرهای جهان قرار گیرد و الگویی برای تلفیق فناوری، طراحی شهری و سرمایه اجتماعی در پیشگیری از جرایم خیابانی ارائه دهد.
عجمان؛ نظم محیطی و دسترسی سریع به خدمات امنیتی
شهر عجمان با بهرهگیری از استانداردهای امنیتی امارات متحده عربی، توانسته است محیطی بسیار امن و منظم برای شهروندان خود فراهم کند. طراحی شهری در این شهر بر پایه نظم محیطی، پاکیزگی مستمر و کنترل دقیق فضاهای عمومی انجام شده است. خیابانها، پارکها و مراکز تجاری با نورپردازی یکنواخت، مسیرهای قابل پیشبینی و پوشش گیاهی کنترلشده طراحی شدهاند تا امکان نظارت طبیعی و کاهش نقاط کور فراهم شود.
یکی از ویژگیهای برجسته عجمان، هماهنگی کامل میان سازمانهای امنیتی و خدمات شهری است. سامانههای دیجیتال همچون اپلیکیشنهای گزارشدهی و مراکز خدمات شهری، امکان ارتباط سریع شهروندان با پلیس و سازمانهای امدادی را فراهم کردهاند. این دسترسی آسان، موجب افزایش مشارکت اجتماعی در حفظ امنیت و کاهش تأخیر در واکنش به حوادث شده است، همچنین ساختمانهای مسکونی و تجاری با سیستمهای کنترل دسترسی، دوربینهای مداربسته و دربانهای دیجیتال تجهیز شدهاند.
شهرداری عجمان با اجرای برنامههای آموزشی و فرهنگی در محلهها، حس تعلق و مسئولیتپذیری شهروندان را تقویت کرده است. این اقدامات موجب افزایش نظارت غیررسمی، کاهش رفتارهای پرخطر و ارتقای اعتماد عمومی به فضاهای شهری شدهاند. نتیجه این رویکرد، ثبت یکی از پایینترین نرخهای جرایم خیابانی در سطح منطقهای و ارتقای جایگاه عجمان در شاخصهای جهانی امنیت شهری است.
تایپه؛ باغهای شهری و اشغال مستمر فضاهای عمومی
شهر تایپه با شاخص ایمنی بالای ۸۳، نمونهای موفق از تلفیق فناوری نظارتی و طراحی مشارکتی در کاهش جرایم خیابانی است. در این شهر، دوربینهای نظارتی در ایستگاههای حملونقل، پارکها و گذرگاههای شهری نصب شدهاند که با تحلیل دادههای رفتاری، امکان پیشگیری و واکنش سریع را فراهم میکنند. این سیستمها بهویژه در ساعات شبانه، نقش مهمی در افزایش امنیت شهروندان ایفا میکنند.
برنامهریزی محلهای در تایپه بر اساس کاربریهای ترکیبی انجام شده است؛ بهطوریکه فضاهای عمومی در طول روز و شب توسط گروههای مختلف اجتماعی اشغال میشوند. این اشغال مستمر، احتمال وقوع جرم را کاهش داده و فضا را به بستری برای تعامل اجتماعی تبدیل کرده است، همچنین مسیرهای پیادهروی با نورپردازی مناسب و طراحی بدون نقاط کور، امکان نظارت طبیعی را افزایش دادهاند.
یکی از نوآوریهای تایپه، توسعه باغهای شهری در زمینهای بدون استفاده و پشتبامهاست. این فضاها نهتنها به زیبایی و پایداری محیط کمک کردهاند، بلکه با جذب شهروندان به فعالیتهای روزمره، از تبدیل زمینهای خالی به نقاط جرمخیز جلوگیری کردهاند. این رویکرد، با افزایش حس تعلق و مسئولیتپذیری، به کاهش جرایم خیابانی در سطح محلهای منجر شده است.
سنگاپور؛ طراحی شهری با نظارت طبیعی و مرزبندی دقیق
سنگاپور بهعنوان یکی از امنترین شهرهای جهان، اصول طراحی محیطی برای پیشگیری از جرم را بهطور گسترده در زیرساختهای شهری خود پیاده کرده است. در این شهر، فضاهای عمومی همچون ایستگاههای حملونقل، مراکز خرید و پارکینگها با خطوط دید باز، نورپردازی دقیق و حداقل نقاط کور طراحی شدهاند تا امکان نظارت طبیعی فراهم شود و فرصتهای ارتکاب جرم در شهر کاهش پیدا کند.
شهرداری سنگاپور با همکاری شورای ملی پیشگیری از جرم، در طراحی پروژههای جدید شهری، از ابتدا اصول پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی را لحاظ میکند. استفاده از حصارهای کمارتفاع، پوشش گیاهی کنترلشده و تفکیک واضح فضاهای عمومی و خصوصی، به تقویت حس مالکیت و مسئولیتپذیری شهروندان کمک کرده است، همچنین سیستمهای نظارتی هوشمند با قابلیت تحلیل رفتاری در نقاط حساس شهر نصب شدهاند که امکان واکنش سریع پلیس را فراهم میکنند.
نگهداری منظم فضاهای شهری، پاکسازی روزانه، حذف گرافیتی و تعمیر فوری زیرساختها از دیگر عوامل مؤثر در کاهش جرایم خیابانی در سنگاپور است. این شهر با تلفیق فناوری، طراحی دقیق و مشارکت اجتماعی، توانسته است نرخ جرایم خیابانی را در سطحی بسیار پایین نگه دارد و الگویی جهانی در امنیت شهری ارائه دهد.
یکی از نمونههای بارز اجرای اصول CPTED در سنگاپور، محله ییشون است که در سالهای اخیر بهعنوان الگوی طراحی ایمن شهری مورد توجه قرار گرفته است. در این محله، شهرداری با همکاری شورای ملی پیشگیری از جرم، پروژهای را اجرا کرد که شامل بازطراحی مسیرهای پیادهروی، نصب نورپردازی هوشمند، حذف نقاط کور و تقویت نظارت طبیعی بود. خیابانها با حصارهای کمارتفاع و پوشش گیاهی کنترلشده طراحی شدند تا خطوط دید باز حفظ شود و امکان نظارت غیررسمی توسط ساکنان فراهم شود.
در ورودیهای مجتمعهای مسکونی، دوربینهای نظارتی با قابلیت تحلیل رفتاری نصب شد که میتوانستند حرکتهای غیرعادی یا توقفهای مشکوک را شناسایی کنند و به مراکز کنترل اطلاع دهند. تابلوهای اطلاعرسانی محلی، مسیرهای مشخصشده برای عبور و مرور و تفکیک واضح فضاهای عمومی و خصوصی، حس مالکیت و مسئولیتپذیری را در ساکنان تقویت کرد.
نتایج این پروژه نشان داد که در بازه یکساله پس از اجرای مداخلات طراحی، میزان جرایم خیابانی در محله ییشون تا ۳۵ درصد کاهش پیدا کرد. در نظرسنجی انجامشده توسط پلیس محلی، بیش از ۸۵ درصد از ساکنان اعلام کردند که احساس امنیت آنها در ساعات شبانه بهطور قابلتوجهی افزایش پیدا کرده است. این تجربه نشان میدهد که طراحی شهری هدفمند، حتی در مقیاس محلهای، میتواند تأثیر مستقیم و ملموسی بر کاهش جرم و ارتقای کیفیت زندگی داشته باشد.
توکیو؛ پاکیزگی محیطی و مشارکت محلهای
شهر توکیو با اجرای برنامه «جنبش پنجرههای زیبا» نمونهای موفق از بهکارگیری اصول CPTED در مقیاس شهری ارائه کرده است. این برنامه با الهام از نظریه «پنجره شکسته»، بر پاکیزگی محیط، تعمیر فوری زیرساختها و حذف نشانههای بینظمی تمرکز دارد. در مناطق تحت پوشش این برنامه، گرافیتی، زبالههای رهاشده و تجهیزات آسیبدیده بهسرعت شناسایی و اصلاح میشوند. نظم محیطی به کاهش بیقانونی و افزایش امنیت روانی شهروندان منجر شده است.
طراحی خیابانها در توکیو با تأکید بر خطوط دید باز، نورپردازی یکنواخت و مسیرهای قابل پیشبینی انجام میشود. ایستگاههای قطار، گذرگاههای پیاده و فضاهای عمومی با دوربینهای نظارتی و کیوسکهای پلیس محلی (کوبان) پوشش داده میشوند. این عناصر نهتنها امکان واکنش سریع را فراهم میکنند، بلکه حضور دائمی نیروهای انتظامی، حس امنیت را در شهروندان تقویت کرده است.
مشارکت اجتماعی در توکیو نقش کلیدی در موفقیت این برنامه داشته است. ساکنان محلهها در طراحی و نظارت بر فضاهای عمومی مشارکت دارند و گروههای دیدهبان محلهای بهصورت داوطلبانه فعالیت میکنند. این مشارکت، حس مالکیت و مسئولیتپذیری را افزایش داده و فضاهای شهری را به «فضاهای قابل دفاع» تبدیل کرده است. نتیجه این اقدامات، کاهش چشمگیر جرایم خیابانی در مناطق هدف و ارتقای کیفیت زندگی شهری است.
نظر شما