به گزارش خبرنگار ایمنا، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که هشت سال به طول انجامید، گستره‌ای به مساحت بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر مربع را در بر گرفت و یکی از بزرگ‌ترین جنگ‌های قرن بیستم را رقم زد. پهنه عملیاتی این جنگ از ویژگی‌های گوناگون جغرافیای انسانی و طبیعی برخوردار بود و انواع مختلف عملیات نظامی در آن انجام گرفت.
سیدصالح ایمانی، پژوهشگر دفاع مقدس در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار داده، به معرفی «منطقه فکه» پرداخته است: «فکه منطقه‌ای بیابانی بین دو استان خوزستان و ایلام است که بخشی از آن در شمال‌غربی استان خوزستان نزدیک شهرستان دشت آزادگان و بخشی از آن در جنوب‌شرقی استان ایلام و در کنار شهرستان دهلران واقع شده است.
این منطقه از جنوب به چزابه و شهر بستان از شرق به ارتفاعات میشداغ و رقابیه از شمال‌غرب به عین‌خوش و شهر موسیان از شمال‌شرق به برقازه و از غرب به استان العماره عراق منتهی می‌شود. خاک فکه رملی و مملو از شن‌های روان است، البته رمل و شن‌های روان در بخش جنوبی آن بیش‌تر است، به گونه‌ای که حرکت کردن روی آن بسیار سخت و طاقت‌فرسا است.
در فکه جنوبی، چند روستای بسیار کوچک و یک پاسگاه مرزی وجود دارد، اما فکه شمالی چند روستای بزرگ دارد. با وجود رودخانه دویرج که از این منطقه می‌گذرد، شرایط کشت و کار و پرورش دام در آن راحت‌تر از فکه جنوبی است.
ازآنجاکه منطقه فکه هم‌مرز با عراق است با شروع جنگ تحمیلی، یکی از مناطق اصلی تجاوز و حمله بود در ماه‌های ابتدایی جنگ، لشکر یک مکانیزه عراق به این منطقه وارد شد و از این محور به سمت شوش حرکت کرد، اما در مسیر مقاومت یک گروه کوچک از تیپ ۳۷ زرهی ارتش (شیراز) و گروه کوچکی از پاسداران مواجه شد.
عراق به خاطر مقاومت جانانه این دو گروه با وجود برتری نفرات و سلاح، به سختی توانست از فکه عبور کند. البته طی عبور تعداد زیادی از خانه‌های روستاییان را خراب کرد و بسیاری از مردمان روستایی و عشایری این منطقه را به شهادت رساند به این شکل، منطقه فکه به اشغال کامل بعثی‌ها در آمد و تا عملیات فتح‌المبین یعنی فروردین سال ۱۳۶۱ در اشغال ماند.
فرماندهان ارشد نظامی ایران برای شکستن بن‌بست به وجود آمده، اجرای عملیات در مناطق غیر محتمل برای دشمن را در دستور کار خود قرار دادند، از این رو منطقه رملی فکه تا چزابه به دلیل بکربودن و امکان ضعف در خطوط پدافندی دشمن برای انجام عملیات والفجر مقدماتی در نظر گرفته شد. این عملیات در جنوب فکه انجام شد و شکست در آن خاطرات تلخی را به جا گذاشت.
تعداد زیادی از نیروهای ایرانی به علت لو رفتن عملیات و تجهیزات فراوان دشمن و میادین مین بسیار در منطقه کشته و مجروح شدند، عده‌ای عقب‌نشینی کردند، اما عده زیادی در این سرزمین جا ماندند. برخی بر اثر تشنگی در بیابان سوزان فکه کشته شدند و عده‌ای هم به طرزی فجیع توسط نیروهای بعثی کشته شدند، حتی عراقی‌ها برخی از مجروحان را زنده‌به‌گور کردند، برای همین فکه به قتلگاه شهدا و هم چنین کربلای ایران معروف شده است.
دو ماه بعد از عملیات والفجر مقدماتی، عملیات جدیدی با همکاری سپاه و ارتش در منطقه شمال‌غربی فکه تا ارتفاعات حمرین انجام شد که با آزادسازی ۱۵۰ کیلومتر مربع از خاک به پایان رسید. عمده بخش‌های فکه در اختیار ایران بود تا اینکه در دوم دی‌ماه سال ۱۳۶۵ ارتش بعث بعد از شکست‌های متعدد در جبهه‌ها حمله مجددی را به فکه شروع کرد که این حمله ناگهانی باعث اشغال هفت کیلومتر از خاک این منطقه شد، اشغالی که تا آخر جنگ ادامه پیدا کرد.
یادمان زیارتی فکه در جنوب‌شرقی پاسگاه فکه و شمال‌غربی پاسگاه چزابه، هم یک نشانه برای گرامیداشت عملیات‌ها و شهدای آن منطقه است و هم مقتل ده‌ها شهید دوران دفاع مقدس و روزهای تفحص. کاروان‌های راهیان نور برای زیارت یادمان فکه راه زیادی را باید طی کنند به همین دلیل فکه نسبت به برخی از یادمان‌ها، خلوت‌تر است.
یادمان فکه، جایی است برای مرور کارنامه عملیات‌های والفجر مقدماتی و والفجر یک و بازخوانی ماجراهای تأثیرگذار تفحص. با آغاز به کار گروه تفحص شهدا با مسئولیت شهیدعلی محمودوند در این منطقه، پیکر پاک ۱۲۰ تن از شهدا در گودال مقتل والفجر مقدماتی پیدا شد، شهدایی که هویت بعضی از آن‌ها هیچ‌گاه مشخص نشد و در همین جا بود که شهید سیدمرتضی آوینی و همکارش شهید سعید یزدان‌پرست، آسمانی شدند.
نظر شما