به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا در کوتاهمدت میتواند به سرعت بر کیفیت زندگی افراد اثر بگذارد. علائمی مانند سرفههای خشک، تنگی نفس، تحریک گلو و بینی، سردردهای ناگهانی، سرگیجه، آبریزش چشم و احساس خستگی شدید از جمله واکنشهای فوری بدن به هوای آلوده هستند. این علائم در روزهایی که شاخص کیفیت هوا به سطح ناسالم میرسد، شدت بیشتری پیدا میکنند و حتی افراد سالم نیز ممکن است در چنین شرایطی دچار کاهش تمرکز، افت عملکرد روزانه و اختلال در خواب شوند و در محیطهای کاری، این علائم میتوانند بهرهوری را کاهش دهند و در مدارس باعث افت یادگیری دانشآموزان شوند.
قرار گرفتن مداوم در معرض هوای آلوده، پیامدهای جدی و پایدار دارد و بیماریهای مزمن ریوی مانند آسم و برونشیت، افزایش خطر سکته قلبی و مغزی، سرطان ریه، ضعف سیستم ایمنی و حتی کاهش طول عمر از جمله نتایج بلندمدت هستند و تحقیقات نشان داده است که زندگی در شهرهای آلوده میتواند میانگین طول عمر را چند سال کاهش دهد، همچنین آلودگی هوا با بیماریهای متابولیک مانند دیابت و چاقی ارتباط دارد، زیرا التهاب مزمن ناشی از آلایندهها میتواند بر عملکرد هورمونها و سوختوساز بدن اثر بگذارد.
علت اصلی این آسیبها ورود ذرات معلق بسیار ریز (PM2.5 و PM10)، گازهای سمی مانند دیاکسید نیتروژن، مونوکسید کربن، دیاکسید گوگرد و ترکیبات آلی فرار به بدن است که این مواد با نفوذ به عمق ریه و حتی جریان خون، باعث تخریب سلولها و تولید رادیکالهای آزاد میشوند. رادیکالهای آزاد فرایندهای التهابی را تشدید میکنند و به مرور زمان به بافتهای حیاتی مانند قلب، مغز و کلیه آسیب میزنند و علاوه بر این، بعضی آلایندهها مانند سرب و جیوه میتوانند بر سیستم عصبی اثر گذاشته و مشکلات شناختی و رفتاری ایجاد کنند.
کودکان، سالمندان، زنان باردار و بیماران قلبی یا ریوی بیشترین آسیب را از آلودگی هوا میبینند و در کودکان، آلودگی میتواند رشد طبیعی ریهها را مختل کند و منجر به مشکلات تنفسی مادامالعمر شود و در سالمندان، خطر سکته قلبی و مغزی افزایش مییابد و توانایی بدن برای مقابله با التهاب کاهش پیدا میکند. زنان باردار نیز در معرض خطر زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم قرار دارند و بیماران قلبی و ریوی نیز با کوچکترین تغییر در کیفیت هوا دچار تشدید علائم میشوند و این گروهها نیازمند مراقبت و توجه ویژه در روزهای آلوده هستند.
التهاب مخاط و مجاری تنفسی در پی آلودگی هوا / احساس کسالت و بیحالی با آلودگی هوا مرتبط است؟
محمد انصاری پور، متخصص طب سنتی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به تأثیر آلودگی هوا بر بدن انسان به خبرنگار ایمنا میگوید: هنگامی که هوا آلوده میشود، به دلیل افزایش ذرات معلق مانند ترکیبات سولفور، ترکیبات آلی صبحگاهی موجود در هوا و ترکیبات نیتراته، این عناصر سبب التهاب مخاط و مجاری تنفسی میشوند و زمانی که مخاط دچار التهاب میشود، فرد به برونشیت حاد مبتلا میشود، البته شدت این عارضه در افراد مختلف متفاوت است و افرادی که حساسیت بیشتری دارند، علائم شدیدتری تجربه میکنند و در سایر افراد ممکن است تنها سوزش یا خارش چشم و بینی بروز کند.
وی میافزاید: به دلیل ورود آلایندهها از طریق ریه به جریان خون، متابولیسم بدن دچار اختلال میشود و این اختلال، احساس کسالت و بیحالی را در فرد ایجاد میکند، مطالعات نشان داده است که در محیطهای طبیعی مانند کوهستان، دشت، دریا و مناطق نزدیک به آب، یونهای منفی فراوان است و این یونها خاصیت نشاطآوری دارند و افراد را سرحال میکنند، اما در هوای آلوده، با کاهش یونهای منفی، احساس خستگی و ملال در افراد افزایش مییابد.
متخصص طب سنتی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح میکند: آلودگی هوا دو نوع عارضه ایجاد میکند؛ یکی عارضه حاد که در آن بیماریهایی مانند آسم تشدید میشود و افراد مسن یا مبتلایان به بیماریهای قلبی و ریوی وضعیت بدتری پیدا میکنند که افراد سالمتر به طور معمول کمتر متوجه این تغییرات میشوند، اما نوع دوم، عارضه مزمن است که در اثر ورود طولانیمدت مواد آلاینده به بدن ایجاد میشود و میتواند فعالیت آنزیمی و هورمونی بدن را مختل و در واقع سوختوساز بدن را دچار مشکل کند.
راهکارهای پیشگیری از عوارض آلودگی هوا بر سلامت / از مواد غذایی با خاصیت دتوکس استفاده کنید
انصاری پور با بیان اینکه این اختلالات بسیار خطرناک است و فرد را مستعد ابتلاء به سکتهها، سرطانها، چاقی و انواع بیماریهای مزمن مانند دیابت میکند، ادامه میدهد: در دوره حاد، خوردن مواد غذایی تأثیر چندانی ندارد، اما شستوشوی بینی با آب، شستن دست و صورت و استفاده از محلول آب نمک برای شستوشوی حلق و گلو میتواند مؤثر باشد.
وی میگوید: در این شرایط بهتر است از فعالیت بدنی شدید یا ورزش در فضای باز خودداری شود، زیرا افزایش تنفس سبب ورود حجم بیشتری از سموم به بدن میشود، همچنین توصیه میشود افراد تا حد امکان از خانه خارج نشوند و در دوره مزمن آلودگی هوا، باید از مواد غذایی با خاصیت دتوکس یعنی پاککننده و پادزهر استفاده کرد تا بدن بتواند سموم را دفع کند، البته این مواد در دوره حاد نیز مفید هستند.
متخصص طب سنتی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه در میان میوههای موجود در این فصل، انار و آبانار به دلیل آنتیاکسیدان بالا بسیار مناسب هستند، اضافه میکند: البته مصرف آن باید به اندازه باشد و روزانه یک تا یکونیم عدد انار و نوشیدن آب آن پیش از ناهار یا شام کافی است و به هضم و جذب غذا نیز کمک میکند.
گروههای آسیبپذیرتر در برابر آلودگی هوا / سرفه، تنگی نفس، آلرژی و سردرد؛ عوارض فوری آلودگی هوا
پوریا عادلی، متخصص رادیوتراپی آنکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوآنکولوژی ایران به خبرنگار ایمنا میگوید: آلودگی هوا یک عامل واحد نیست، بلکه شامل شش پارتیکل مختلف است و اهمیت عناصری مانند دیاکسید کربن، ازون و ریزذرات به این دلیل است که هر یک منشأ متفاوتی دارند و اثرات آنها بر سلامت نیز با یکدیگر متفاوت است.
وی با اشاره به گروههای آسیبپذیرتر در برابر آلودگی هوا میافزاید: افرادی که بیماریهای زمینهای، دیابت یا بیماریهای قلبی دارند، زنان باردار، سالمندان، کودکان و همچنین کسانی که در سطح شهر فعالیت شغلی دارند، جزو گروههای در معرض خطر در شرایط آلودگی هوا محسوب میشوند.
متخصص رادیوتراپی آنکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوآنکولوژی ایران با اشاره به عوارض آلودگی هوا تصریح میکند: آلودگی هوا عوارض فوری مانند سرفه، تنگی نفس، آلرژی و سردرد دارد که به طور معمول مورد توجه قرار میگیرند، اما عوارض طولانیمدت بسیار مهمتری نیز دارد که اغلب از آنها غافل هستیم و این عوارض میتوانند بر کل بدن اثر بگذارند.
تأثیر آلودگی هوا بر بروز پارکینسون، آلزایمر و بیماریهای قلبی / علائم ناشی از آلودگی هوا در فصول سرد تشدید میشود
عادلی با بیان اینکه از جمله دیگر عوارض آلودگی هوا که از آنها غافل هستیم، میتوان به پارکینسون، آلزایمر، بیماری قلبی، انواع سرطان، نازایی، نارسایی ریوی و بیماریهای انسدادی ریه اشاره کرد، ادامه میدهد: به منظور پیشگیری از عوارض بیان شده، در نخستین گام باید اطلاعرسانی صحیح درباره خطرات آلودگی هوا انجام شود.
وی با بیان اینکه سالانه افراد بسیاری در سراسر جهان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند، میگوید: در فصول سرد سال، سایر بیماریهای تنفسی نیز افزایش مییابند و علائم ناشی از آلودگی هوا تشدید میشود و به همین دلیل در این روزهای سرد سال آلودگی هوا و عوارض آن نمود و اهمیت بیشترین پیدا میکند.
متخصص رادیوتراپی آنکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوآنکولوژی ایران با بیان اینکه وقتی گفته میشود هوا بحرانی نیست، به معنای سالم بودن هوا نیست، اضافه میکند: ذرات آلاینده همچنان در هوا وجود دارند و اثرات طولانیمدت آنها موجب کاهش کیفیت زندگی و کاهش طول عمر میشود؛ آلودگی هوا موجب بروز سرطان ریه نیز میشود و حتی این موضوع در افرادی که هیچ ریسکفاکتوری مانند مصرف سیگار یا سابقه خانوادگی ندارند نیز دیده میشود.
افراد میتوانند با اقداماتی ساده، اما مؤثر از شدت اثرات آلودگی بکاهند و استفاده از ماسکهای فیلتردار استاندارد، کاهش فعالیتهای بیرونی در ساعات اوج آلودگی، نوشیدن آب کافی برای دفع سموم، مصرف میوهها و سبزیجات غنی از آنتیاکسیدان مانند پرتقال، انار، سیب و سبزیجات سبز و تهویه مناسب خانه از جمله راهکارهای فردی هستند، همچنین توصیه میشود در روزهای آلوده ورزشهای سنگین در فضای باز انجام نشود و به جای آن ورزشهای سبک در محیطهای بسته و دارای تهویه مناسب جایگزین شود.
اطلاعرسانی عمومی درباره شاخص کیفیت هوا و آموزش راههای محافظت از سلامت، نقش مهمی در کاهش آسیبها دارد. رسانهها، مدارس و مراکز بهداشتی میتوانند با انتشار اطلاعات دقیق و کاربردی، افراد را به رفتارهای پیشگیرانه ترغیب کنند، به عنوان مثال، آگاهی از زمانهای اوج آلودگی و توصیه به ماندن در خانه میتواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند و ارتقای سواد زیستمحیطی جامعه، پایهای برای تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی است. آموزش کودکان درباره اهمیت محیطزیست نیز میتواند نسل آینده را به شهروندانی مسئولیتپذیر تبدیل کند.
آلودگی هوا یک بحران چندوجهی است که هم سلامت فردی و هم سلامت اجتماعی را تهدید میکند و تنها راه کاهش عوارض کوتاهمدت و بلندمدت آن، ترکیب اقدامات فردی مانند استفاده از ماسک و تغذیه سالم با سیاستهای کلان مانند کاهش سوختهای فسیلی و توسعه حملونقل پاک است. اگرچه تغییرات بزرگ نیازمند زمان و سرمایهگذاری هستند، اما اقدامات کوچک و روزمره هر فرد میتواند نقش مهمی در کاهش اثرات این بحران ایفا کند و در نهایت، مقابله با آلودگی هوا نیازمند همکاری همگانی است تا آیندهای سالمتر و پایدارتر برای نسلهای بعدی فراهم شود.
نظر شما