به گزارش خبرگزاری ایمنا، خانواده نخستین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که زمینه رشد و شکل‌گیری شخصیت فرد را فراهم می‌کند و این نهاد، علاوه بر ارائه حمایت عاطفی، نقش کلیدی در انتقال ارزش‌ها، باورها و هنجارهای اجتماعی ایفا می‌کند و به‌عنوان یک نظام پویا، بستری برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی، رشد فردی و تعاملات سالم میان اعضا فراهم می‌سازد.
سلامت خانواده، نه تنها بر اعضای آن بلکه بر تمام جامعه تأثیرگذار است و خانواده سالم از نظر جسمی، روانی و اجتماعی تعادل دارد و محیطی پرنشاط و آرام برای رشد اعضا فراهم می‌کند که این سلامت از نظر جسمی شامل مواردی مانند تغذیه مناسب و از نظر روانی شامل مدیریت استرس و ایجاد فضای حمایتی برای حل مشکلات فردی و جمعی است و تقویت سلامت خانواده موجب پایداری روابط و افزایش کیفیت زندگی اعضا می‌شود.
حمایت خانوادگی یکی از ارکان اصلی موفقیت فردی و جمعی است و خانواده‌ای که اعضای آن در بحران‌ها کنار یکدیگر هستند، احساس امنیت و اعتماد را در میان اعضا افزایش می‌دهد و همراهی در لحظات سخت، بهبود روابط و ایجاد احساس تعلق، موجب تقویت انسجام و آرامش خانوادگی می‌شود که این حمایت باید در مشکلات روزمره و در چالش‌های بزرگ زندگی وجود داشته باشد.
برقراری ارتباط سالم یکی از عوامل کلیدی در موفقیت خانوادگی است و مهارت‌هایی نظیر شنیدن فعال، بیان صحیح احساسات، کنترل هیجانات و احترام به دیدگاه‌های دیگران تأثیر بسزایی در افزایش کیفیت روابط دارد؛ خانواده‌هایی که ارتباطات سالمی دارند، بهتر می‌توانند مشکلات خود را مدیریت و فضای درک متقابل میان اعضا ایجاد کنند.
اعضای یک خانواده موفق، به نیازهای روحی یکدیگر توجه می‌کنند / قانون‌ها و شرایط هر خانواده متفاوت است
سمانه نیلفروش‌زاده، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه خانواده موفق، خانواده‌ای است که اعضای آن برای یکدیگر وقت باکیفیت اختصاص دهند، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اعضای یک خانواده موفق، به نیازهای روحی یکدیگر توجه می‌کنند، امنیت عاطفی را به یکدیگر هدیه می‌دهند و توجه و محبت کافی از یکدیگر دریافت می‌کنند.
وی با بیان اینکه اختصاص دادن زمانی مشخص برای رفت‌وآمد به مکانی خاص یا وقت گذراندن با یکدیگر به صورت قانون، ممکن است برای برخی خانواده‌ها مفید و برای برخی دیگر ناکارآمد باشد، می‌افزاید: این رفتار ممکن است برای برخی خانواده‌ها با مدل شخصیتی متفاوت سازگاری نداشته باشد و به‌جای ایجاد صمیمیت در خانواده، این رفتار قانونمند منجر به دوری افراد از یکدیگر شود.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه در واقع برخی افراد تمایل به انعطاف در برنامه‌های زندگی دارند، تصریح می‌کند: برای اختصاص دادن وقت برای یکدیگر، توصیه می‌شود خانواده‌ها از الگوگیری از سایر افراد و سایر خانواده‌ها جلوگیری کنند و مدل شخصیتی اعضای خانواده و شرایط یکدیگر را در نظر بگیرند تا دیدارها منجر به ایجاد حس و حال مثبت برای اعضای خانواده شود.
لزوم پرورش احساس ارزشمندی در اعضای خانواده / مهارت‌های ارتباطی، مهارت‌هایی آموختنی است
نیلفروش‌زاده با بیان اینکه پرورش احساس ارزشمندی در اعضای خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است، ادامه می‌دهد: در واقع اعضای خانواده باید احساس ارزشمندی را به یکدیگر هدیه کنند تا احساس کنند برای خانواده محترم هستند و محبت را از بنیان خانواده دریافت می‌کنند، در واقع باید حیات معنوی به اعضای خانواده تزریق شود.
وی با تاکید بر لزوم وجود همراهی و همدلی میان اعضای خانواده می‌گوید: زمانی که حیات معنوی در خانواده در نظر گرفته شود، اعضای خانواده دیکتاتور نخواهند بود، لجبازی را کنار می‌گذارند، احساس سلطه‌گری نخواهند داشت و به همین میزان، بانک نوازش آنها به خوبی غنی می‌شود.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه بهبود مهارت‌های ارتباطی و یادگیری نحوه برقراری ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر از اهمیت بالایی برخوردار است، اضافه می‌کند: مهارت‌های ارتباطی افراد، مهارتی آموختنی است و افراد باید به مرزبندی‌های مناسب و حفظ حریم شخصی در خانواده توجه کنند.
لزوم برقراری ارتباط مؤثر میان اعضای خانواده / هر عضو خانواده دارای نیازهای خاص خود و نیازمند فضایی برای تحقق نیازها است
سمیه طاهری، روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه داشتن یک خانواده سالم و موفق نیازمند رعایت اصولی است که سلامت جسمانی و روانی اعضا را تضمین و روابط صمیمانه و سازنده‌ای میان آنها ایجاد کند، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: یکی از مهم‌ترین ارکان خانواده موفق، ارتباط مؤثر میان اعضا است؛ خانواده‌ای که در آن گفت‌وگوهای صادقانه شکل می‌گیرد، کمتر دچار سوءتفاهم و تنش می‌شود، این ارتباط باید شامل شنیدن فعال، بیان احساسات بدون ترس، احترام متقابل و توانایی مدیریت اختلافات باشد و تقویت مهارت‌های ارتباطی اعضای خانواده از کودکی تا بزرگسالی، زمینه را برای درک بهتر یکدیگر فراهم می‌کند و همبستگی خانوادگی را افزایش می‌دهد.
وی با بیان اینکه خانواده سالم بستری امن برای رشد و حمایت از یکدیگر فراهم می‌کند، می‌افزاید: اعضای یک خانواده موفق نه‌تنها در لحظات خوشی کنار یکدیگر هستند، بلکه در شرایط سخت نیز یکدیگر را حمایت می‌کنند و ایجاد حس همدلی با درک احساسات دیگران و ارائه کمک‌های عاطفی و عملی باعث افزایش اعتماد و احساس تعلق میان اعضا می‌شود و تقویت این ویژگی‌ها کمک می‌کند که خانواده به جایگاه امنی برای همه اعضای خود تبدیل شود.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه هر عضو خانواده دارای نیازهای خاص خود است و برای حفظ سلامت روان و رشد فردی باید فضایی برای تحقق این نیازها داشته باشد، تصریح می‌کند: تعادل میان زندگی فردی و تعاملات خانوادگی نیز ضروری است و برنامه‌ریزی مشترک برای صرف زمان باکیفیت مانند داشتن گردش‌های خانوادگی، گفت‌وگوهای روزانه و فعالیت‌های تفریحی، علاوه بر تقویت روابط، به حفظ انسجام خانواده کمک می‌کند.
نحوه برخورد با چالش‌ها و بحران‌ها تأثیر زیادی بر پایداری خانواده دارد / خانواده باید بستری پویا و توانمند باشد
طاهری با اشاره به اینکه یکی از ویژگی‌های کلیدی خانواده‌های موفق، توجه به رشد فردی و جمعی است، ادامه می‌دهد: آموزش مهارت‌های جدید، مطالعه مشترک و تشویق به یادگیری می‌تواند موجب پیشرفت فکری و اخلاقی اعضای خانواده شود و فراهم کردن فرصت‌هایی برای گفت‌وگو و تبادل نظر درباره موضوعات مختلف و حمایت از اهداف تحصیلی و حرفه‌ای فرزندان، خانواده را به بستری پویا و توانمند تبدیل می‌کند.
وی با بیان اینکه زندگی همواره چالش‌ها و بحران‌هایی دارد، اما نحوه برخورد با این مسائل تأثیر زیادی بر پایداری خانواده دارد، می‌گوید: انعطاف‌پذیری در مواجهه با مشکلات، پذیرش تغییرات و پیدا کردن راه‌حل‌های سازنده به اعضای خانواده کمک می‌کند تا از بحران‌ها عبور کنند و حمایت جمعی و حفظ همبستگی در شرایط دشوار نقش کلیدی در تاب‌آوری خانواده دارد.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه سلامتی تنها به تغذیه و ورزش محدود نمی‌شود و شامل سلامت روانی و تعادل عاطفی نیز می‌شود، اضافه می‌کند: تشویق اعضای خانواده به داشتن سبک زندگی سالم، مدیریت استرس، انجام فعالیت‌های بدنی، تغذیه مناسب و ایجاد محیطی آرام و شاد به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند و ایجاد فضایی که در آن تمام اعضای خانواده احساس آرامش کنند و بتوانند نیازهای جسمی و روانی خود را تأمین کنند، یکی از ارکان اصلی موفقیت خانوادگی است.
مسئولیت‌پذیری باعث ایجاد تعادل در وظایف خانوادگی و تقویت احساس همکاری میان اعضا می‌شود و والدین باید نه‌تنها در تربیت فرزندان بلکه در فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد آنها مسئولیت‌پذیر باشند و فرزندان نیز باید در قبال رفتارهای خود، احترام به قوانین خانواده و کمک به حفظ فضای آرام خانوادگی مسئولیت داشته باشند، چراکه ایجاد حس مسئولیت‌پذیری، زمینه‌ساز پایداری روابط خانوادگی و افزایش اعتماد متقابل است.
خانواده‌هایی که بر اساس مشارکت و گفت‌وگو تصمیم‌گیری می‌کنند، موفق‌تر از خانواده‌هایی خواهند بود که تصمیم‌ها به‌صورت یک‌طرفه گرفته می‌شود، مشارکت اعضا در تصمیم‌گیری‌ها باعث ایجاد حس ارزشمندی و تقویت استقلال در افراد می‌شود و این فرایند علاوه بر افزایش اعتماد میان اعضای خانواده، موجب بهبود تعاملات خانوادگی و مدیریت بهتر مشکلات خواهد شد.
حفظ تعادل میان نیازهای فردی و تعاملات خانوادگی یکی از اصول مهم موفقیت خانوادگی است؛ هر فرد نیاز به استقلال و تحقق خواسته‌های شخصی خود دارد، اما در عین حال، تعاملات خانوادگی نیز نباید نادیده گرفته شود، خانواده باید محیطی ایجاد کند که رشد فردی اعضا را حمایت و پیوندهای اجتماعی را تقویت کند.
خانواده همچنین به‌عنوان نخستین محیط آموزشی نقش کلیدی در شکل‌گیری شخصیت افراد دارد و تشویق اعضای خانواده به یادگیری و رشد فردی، زمینه‌ساز پیشرفت شخصی و جمعی می‌شود و فراهم کردن فرصت‌هایی برای مطالعه، آموزش مهارت‌های زندگی و گفت‌وگو درباره موضوعات مهم، موجب توسعه فکری و افزایش آگاهی اعضای خانواده خواهد شد؛ به طور کلی، با رعایت اصول بیان شده، خانواده به محیطی پایدار، سالم و موفق تبدیل خواهد شد که اعضای آن در کنار یکدیگر رشد و زندگی باکیفیت‌تری را تجربه می‌کنند.
نظر شما