به گزارش خبرگزاری ایمنا، بنا به تعریف سازمان یونسکو میراث فرهنگی به بناها و اشیا محدود نمی‌شود و بر همین اساس است که این مفهوم دربردارنده سنت‌ها و تجلی زنده برجای مانده از نیاکان ما نیز می‌شود که نسل به نسل و سینه به سینه به ما منتقل شده است.
سنت‌های شفاهی، هنرهای نمایشی، اعمال اجتماعی، آئین‌ها، رویدادهای جشنی، دانش و اقدامات مربوط به طبیعت و کیهان، دانش و مهارت‌های تولید صنایع سنتی از جمله مواردی به حساب می‌آید که اگر چه بسیار آسیب‌پذیر است، اما امروزه به عاملی مهم برای پاسداری از گوناگونی فرهنگی در مقابل جهانی‌شدن فزاینده تبدیل شده است و در این مسیر درک میراث فرهنگی ناملموس در جوامع مختلف به گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی کمک می‌کند و احترام متقابل به دیگر سبک‌های زندگی را ترویج می‌کند.
بر اساس این توضیحات و با توجه به اهمیت این موضوع، سازمان یونسکو در اقدامی شروع به ثبت میراث فرهنگی و معنوی بشر از تمام کشورها کرد و در ادامه این مسیر، کمیسیون‌های ملی در هر کشور ایجاد شد تا میراث ناملموسی را که حائز شرایط لازم برای ثبت و پاسداری در سطح جهانی است را به سازمان معرفی کنند و زمینه‌سازی‌های لازم برای بازدید کارشناسان یونسکو را انجام دهند؛ در ایران نیز در سال ۱۳۸۹ «مهارت فرش‌بافی فارس» به‌عنوان نخستین میراث برجسته ناملموس ایرانیان در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید و تاکنون ۲۴ عنوان از میراث ناملموس ایران (که برخی از موارد آن با دیگر کشورها نیز مشترک است) به ثبت جهانی رسیده است که مرور به معرفی آن‌ها خواهیم داشت:
افطار و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی آن
پرونده «افطار و سنت‌های فرهنگی و اجتماعی آن» به‌عنوان بیست‌وسومین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران که در پرونده‌ای بین‌المللی و مشترک با کشورهای جمهوری آذربایجان، ترکیه و ازبکستان در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفت؛ ایران پرونده افطار را به همراه هنر تذهیب بهار سال ۱۴۰۱ برای بررسی در این دور از کمیته میراث ناملموس یونسکو فرستاده بود، همچنین این آئین و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی وابسته به آن با شماره ۲۵۵۱ در تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۰ ثبت ملی شده است.
در معرفی پرونده افطار آمده است: در همه کشورهایی که در این پرونده عضو هستند، افطار توسط افرادی از هر گروه سنی، جنسیتی، متعلق به پیشینه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی که اسلام را به عنوان دین خود می‌شناسند و این عنصر را به عنوان دین خود می‌شناسند، اجرا و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. افطار در واقع بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ و هویت آن‌هاست، چه آنهایی که روزه می‌گیرند و چه افرادی که روزه نمی‌گیرند.
مسلمانان در نهمین ماه قمری از صبح تا غروب از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کنند. آداب افطار در پایان هر روز انجام می‌شود و در جوامع مسلمان سعادت و شادی را پس از روزی سخت به ارمغان می‌آورد.
نوروز
پرونده این جشن چند ملیتی در ابتدا به طور مشترک از سوی هفت کشور به یونسکو ارائه شد و به ثبت جهانی رسید؛ در آن دوره افغانستان و تاجیکستان، دو کشوری که از نظر جمعیتی و تاریخی سهم بسیاری در برگزاری نوروز دارند، در ثبت این پرونده حضور نداشتند و ترکمنستان، قرقیزستان و عراق نیز نقشی در ثبت جهانی نوروز نداشتند.
در آن دوره پس از ثبت جهانی نوروز در یونسکو، این جشن در اسفند ماه سال ۸۸ طی قطعنامه‌ای در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته و جشنی هم در نوروز سال ۸۹ در تهران با حضور مقامات عالی‌رتبه هفت کشور برگزار شد؛ در خبر منتشرشده از سوی سازمان ملل متحد درباره اهمیت نوروز آمده بود: «نوروز برای بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان، آغاز سال نو است و بیش از سه هزار سال است که در مناطقی از بالکان، منطقه دریای سیاه، قفقاز، آسیای مرکزی و خاورمیانه و نقاط دیگری از جهان جشن گرفته می‌شود.»
با این حال در سال ۱۳۹۳ پنج کشور دیگر به کشورهای خواستار مشارکت در پرونده نوروز اضافه شدند و پس از دو سال این پرونده با مشارکت ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، قزاقستان، افغانستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و عراق در اجلاس اتیوپی به تثبیت رسید.
درباره پیدایی نوروز هریک از نویسندگان کهن سخنی گفته‌اند و بیشتر آنان نوروز را به جمشید پیشدادی نسبت داده‌اند؛ ابوریحان بیرونی دانشمند ایرانی درباره نوروز می‌نویسد: «گویند جمشید زیاد در شهرها گردش می‌کرد و چون خواست به آذربایجان داخل شود بر سریری از زرتشت و مردم به دوش خود آن تخت را می‌بردند و چون پرتو آفتاب بر آن تخت بتابید و مردم آن را دیدند، این روز را جشن گرفتند و نوروزش خواندند.»
در متون قدیمی برای نوروز علت‌های وجودی بسیار یاد شده که هریک زیبایی و دل‌نشینی خاص خود را داراست. عمر خیام دانشمند، ریاضی‌دان و شاعر نامدار نیشابور در رساله نوروزنامه پس از بیان وجه تسمیه نوروز می‌نویسد: «بر همگان است که آئین و رسم گذشتگان به جای آورند. هر که در این ایام جشن کند و به خرم بگذراند تا نوروز دیگر عمر در شادی خواهد گذرانید. از آنجا که آئین ایرانیان بر داد و فرهنگ آنان بر دادگری استوار است، نوروز نیز نشانه‌ای از داد و صلح است.»
در تاریخ طبری ترجمه بلعمی در خصوص پادشاهی جمشید آمده است: «جمشید دانشمندان را گرد آورده از ایشان پرسید، راز پایداری پادشاهی چیست آن را به من بگویید تا آن را به‌کار بندم. دانشمندان گفتند: نیکی کردن در حکومت و داد گستردن در میان مردم پس جمشید دادگری آغاز کرد و به دانشمندان بفرمود که نزد وی حاضر باشند و آنچه لازمه دادگستری است، او را از آن آگاه سازند. نخستین روی که جمشید به داد نشست روز هرمزد (روز اول) بود از ماه فروردین، بدین‌گونه آن روز را روز نو نام نهادند که تاکنون نیز باقی مانده است.»
نظر شما