به گزارش خبرگزاری ایمنا، ممکن است به این موضوع فکر کرده باشید که اولین چیزی که از شهر در ذهن‌ها می‌ماند چیست؟ پاسخ می‌تواند ورودی یک شهر به عنوان معرف شخصیت شهر باشد، زیرا نخستین برخوردی که هر شهر با افراد دارد با این فضا خواهد بود.
با توسعه شهرها و از بین رفتن نقش دروازه‌ها به‌عنوان مبدأ، آهسته‌آهسته محدوده فضایی خاصی پیرامون مسیر ورود به شهر، تحت عنوان فضای ورودی شکل گرفت و در نتیجه نقطه ورود به شهر تبدیل به فضای ورودی شهر شد.
این فضای ورودی که شکلی خطی و محوری به خود گرفته، بنا به دلایل زیادی از کیفیت‌های بسیار نازل محیطی، خدماتی و بصری برخوردار است، بنابراین یکی از مهم‌ترین چالش‌های شهرها، مربوط به مبادی ورودی شهرها به‌شمار می‌رود.
امروزه ورودی بسیاری از شهرها نقش‌ها و کارکردهای خود را از دست داده و موجب به‌وجود آمدن نوعی حس بی‌هویتی، از بین رفتن تناسب فضایی محیط کالبدی-اجتماعی و ناشناخته ماندن افراد نسبت به یکدیگر شده است.
از جمله مسائلی که ورودی شهر با آن مواجه است، ایجاد ساختمان‌ها و فضاهایی است که در آن به مسائل زیبایی‌شناختی و منظر شهری که موجب ایجاد احساس آرامش می‌شود، توجهی نشده است، در واقع به‌طور عملی ورودی شهرها فقط به مکان‌هایی برای گذر از محیط خارج یک شهر به محیط درون شهر تبدیل شده است، بدون اینکه واجد ویژگی‌های کیفیت محیطی شهر مقصد باشد.
اهمیت موضوع سیما و منظر در ورودی شهرها به‌قدری است که هر ورودی با نمادها و ویژگی‌های خاص خود و نشان دادن عواملی که مخصوص آن شهر خاص است، می‌تواند در ایجاد حس تعلق و هویت در میان ساکنان و گردشگران شهر ایجاد کند، تا جایی که اگر تمام ورودی‌ها با ویژگی‌هایی که آن شهر دارد احداث و شناخته شود، موجب ایجاد منظر شهری مطلوب و به‌یاد ماندنی همراه با ایجاد حس دعوت‌کنندگی میزبان برای مسافران خواهد بود.
این موضوع برای شهرهای گردشگرپذیری همچون اصفهان باید بیش از پیش مد نظر باشد، زیرا وقتی گردشگری وارد شهر می‌شود، ابتدا نگاهش به کالبد ورودی می‌خورد و در یادش خواهد ماند، اما موضوع ساماندهی و رسیدگی به وضعیت ورودی‌های این کلان‌شهر سال‌های زیادی است در حد حرف باقی مانده و تاکنون اقدام عملیاتی در این راستا انجام نشده است.
مجموعه مدیریت استان و دستگاه‌های متولی طرح ورودی‌های اصفهان را تصویب کنند!
محمد نورصالحی رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به ورودی‌های نامناسب این کلان‌شهر اظهار می‌کند: ورودی‌های شهر اصفهان شرایط مناسبی ندارد و همیشه به این موضوع اشاره شده است.
وی با بیان اینکه برای اصفهان ۱۲ ورودی از جهات مختلف شمرده شده است که بعضی از آن‌ها در درجه اول و بعضی دیگر اهمیت کمتری دارد، می‌افزاید: شهرداری اصفهان در گذشته با انتخاب مشاور، مطالعاتی درباره تمام ورودی‌های اصفهان انجام داد و برای بهبود شرایط توسعه مناسب آن طرح‌هایی ارائه شد که به کارگروه‌های استانی برای تصمیم‌گیری ارسال و مطالعات اولیه آن تصویب شده است.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: طبق مطالعات انجام شده، دو ورودی شامل شرق (از سمت فرودگاه شهید بهشتی) و جنوب (از سمت شهر بهارستان) اهمیت بیشتری دارد و به‌عنوان ورودی‌های مهم اصفهان قلمداد شده است.
نورصالحی با بیان اینکه شهرداری اصفهان از گذشته برای ورودی فرودگاه مشاور انتخاب کرد و طرحی در این رابطه تهیه شد که در کارگروه‌های مربوطه تصویب شده است، اضافه می‌کند: در دوره ششم مدیریت شهری نیز اهمیت ورودی‌ها مورد تاکید قرار گرفته است و حتی از شهرداری خواسته شده با توجه به اینکه ورودی‌های شهر آبروی نصف‌جهان است، به بررسی موضوع بپردازد.
نگاه‌های بخشی و دستگاهی بر منافع شهر غلبه می‌کند و مانع آن می‌شود که طرح‌های خوبی تصویب شود و اصفهان را از جهت ورودی‌ها نسبت به سایر شهرها شاخص کند
وی با بیان اینکه ابلاغ مصوبات مستلزم موافقت دو شهر دیگر است که حریم آن‌ها با حریم اصفهان تلاقی دارد، ادامه می‌دهد: این مسئله هنوز حل نشده است که به‌عنوان محور فرودگاه یا تشریفات طرح جامع و کاملی پیاده‌سازی شود، در حالی که طرح تهیه شده آماده اجرا است.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه اگر طرح پیشنهادی به‌طور کامل اجرا شود، کیفیت بصری و سیما و منظر شهر مطلوب خواهد شد که اجرای آن مستلزم ابلاغ طرح به شهرداری اصفهان است، اضافه می‌کند: ورودی مهم بعدی از سمت بهارستان است که شهرداری از گذشته تا امروز برای آن طرحی آماده و مطرح کرده است که در مراجع تصمیم‌گیر باید مورد تأیید نهایی قرار بگیرد؛ رأس این موضوع کارگروه‌هایی است که در استانداری تشکیل می‌شود و مقامات استان باید برای آن تصمیم‌گیری و سایر ادارات دخیل در تصویب طرح‌ها یا مالکیت اراضی در مسیر باید موافقت کنند.
نورصالحی اضافه می‌کند: نگاه‌های بخشی و دستگاهی بر منافع شهر غلبه می‌کند و مانع آن می‌شود که طرح‌های خوبی تصویب شود و اصفهان را از جهت ورودی‌ها نسبت به سایر شهرها شاخص کند.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر که ورودی‌های اصفهان شرایط قابل قبولی ندارد، مجموعه مدیریت استان و دستگاه‌های متولی با محوریت استانداری باید به میدان عمل بیایند و طرح‌ها را تصویب کنند تا شهرداری ساماندهی خوبی انجام دهد.
ورودی نصف‌جهان با الگوگیری از عناصر شهر طراحی شود
پرستو صالحی، کارشناس ارشد طراحی شهری نیز در این باره با بیان اینکه ورودی‌های شهر اصفهان در حال حاضر تعریف مشخصی ندارد، می‌گوید: شاخص بودن و تعریف از فضا است که ورودی را تعریف می‌کند، بنابراین ورودی‌ها شایسته شهر دارای هویتی همچون اصفهان نیست.
وی می‌افزاید: تعیین فضایی موجب می‌شود که فرد احساس کند در آستانه ورود به فضای ویژه‌ای به‌نام شهر است، اما این تعریف جای خود را به خیابان و بلوار داده است، یعنی هنگامی که به ترافیک خودروها می‌رسیم، متوجه می‌شویم که وارد شهری شده‌ایم.
کارشناس ارشد طراحی شهری با بیان اینکه برای رهایی از وضع حال حاضر ورودی‌های شهر راه‌حل‌های بسیاری وجود دارد، خاطرنشان می‌کند: به‌عنوان نمونه در طراحی ورودی شهر می‌توان از الگوهای ویژه و عناصر شاخص شهر همچون چهلستون، میدان امام علی (ع) و میدان امام (ره) الهام گرفت، در این صورت به هویت‌مندی شهر کمک کرده‌ایم و تصویری را در ذهن مخاطب ایجاد کرده‌ایم.
هنگامی که نام «دروازه قرآن» به میان می‌آید، متوجه می‌شویم که از شیراز صحبت می‌شود، اما در شهر اصفهان چنین چیزی نداریم و به جای استفاده از نام‌های قدیمی شهر و ورودی‌های آن همچون «جویباره» و «طوقچی» از نام‌های معاصر استفاده شود، زیرا این موضوع نیز به تعریف هویت شهر نیز کمک می‌کند
صالحی اضافه می‌کند: علاوه بر این موارد، به دلیل اینکه طراحی یک ورودی، باید طراحی یک فضا باشد نه تنها خیابان و بلوار، لازم است عوامل اجتماعی هم برای طراحی در نظر گرفته شود که البته به جای تعریف فضا، میدان‌ها هستند که با ایجاد گره ترافیکی شهر را معرفی می‌کنند، بنابراین این موضوع اهمیت عملکرد را در طراحی ورودی نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه نام‌گذاری ورودی‌ها در ایجاد تصویر ذهنی برای گردشگر مؤثر است، اضافه می‌کند: به‌عنوان مثال هنگامی که نام «دروازه قرآن» به میان می‌آید، متوجه می‌شویم که از شیراز صحبت می‌شود، اما در شهر اصفهان چنین چیزی نداریم و به جای استفاده از نام‌های قدیمی شهر و ورودی‌های آن همچون «جویباره» و «طوقچی» از نام‌های معاصر استفاده شود، زیرا این موضوع نیز به تعریف هویت شهر نیز کمک می‌کند.
کارشناس ارشد طراحی شهری تاکید می‌کند: با توجه به اینکه کاروانسراها ارتباط جمعی را در عین امنیت برای مسافران ایجاد می‌کرد و همان‌گونه که در گذشته ورودی را برای شهر تعریف می‌کرد و از نظر کالبد و عملکرد مورد توجه بود، توجه به کالبد، نام‌گذاری و عملکرد در طراحی ورودی شهر نیز اهمیت دارد، به همین خاطر بهتر است ورودی‌های شهر از حالت فعلی و ترافیکی خود خارج شود.
کریدورها و محورهای ورودی شهری نیازمند برخورد و تهیه طرحی فرایندگرا است
فریبا حسین‌بالام، رئیس اداره طرح‌های منطقه‌ای معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: راه‌ها، خیابان‌ها، مسیرها و جاده‌های شهری را از عناصر مهم و بنیادین شکل دهنده تصویر ذهنی شهر است که در این میان محورها و دروازه‌های ورودی از نقاط مهم شهری هستند که نقش بسزایی در کیفیت تصویر ذهنی شهر در ذهن مخاطب بر جای می‌گذارند.
وی ادامه می‌دهد: دروازه‌های زیبای شهر ایرانی که می‌توان تعریف آن‌ها را در بسیاری از تصاویر و متون به جای مانده از سفرنامه‌ها و خاطرات نه‌چندان دور سیاحان و گردشگران استخراج کرد، جای خود را به مسیرهایی نابسامان و فاقد کیفیت‌های بصری داده است که تأثیر بسیار نامطلوبی را بر تصویر ذهنی شهر و نحوه شکل‌گیری آن در ذهن بیننده برجای می‌گذارند.
رئیس اداره طرح‌های منطقه‌ای و حریم معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: اصفهان به عنوان شهری تاریخی و پایتخت فرهنگی ایران از دیرباز دارای دروازه‌هایی زیبا و خاطره‌انگیز بوده و به این جهت منظرهای ورودی آن بارها توسط گردشگران مختلف توصیف و در خاطره‌ها ثبت شده است.
حسین‌بالام با بیان اینکه این شهر با توسعه شتابان در چند دهه اخیر مانند بسیاری دیگر از شهرهای ایرانی کیفیت‌های مطلوب محیطی خود در محورهای ورودی را از دست داده و امروزه با مشکلات عدیده‌ای در این خصوص روبه‌رو است، اضافه می‌کند: شکل‌گیری ابنیه نامطلوب، فعالیت‌ها و خدمات نامناسب، آلودگی‌های بصری و اتصال فیزیکی مرزهای فیزیکی شهرها از مهم‌ترین موضوعات قابل درک در طول مسیرهای ورودی به این شهر است.
وی می‌افزاید: با نگاهی به متون تاریخی و مراجعه به نقشه‌های قدیمی مشخص می‌شود که محورهای ورودی شهر اصفهان از چه قدمت تاریخی مهمی برخوردار بوده و در شکل‌گیری تحولات کالبدی شهر اصفهان چه نقش بسزایی به‌ویژه در برقراری ارتباط اصفهان با پیرامون و دیگر نقاط کشور داشته است که آگاهی از این وضع ما را در ساماندهی و کیفیت‌بخشی هرچه بهتر آن‌ها رهنمون می‌کند.
رئیس اداره طرح‌های منطقه‌ای و حریم معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با بیان اینکه موضوع کریدورها و محورهای ورودی شهری نیازمند برخورد و تهیه طرحی فرایندگرا است، تاکید می‌کند: از آنجا که بافت پیرامونی این محورها و کریدورها از کنار هم نشینی تعداد بسیار زیادی از پلاک‌های کوچک، متوسط و بزرگ با کاربری و فعالیت‌های متنوع و مالکیت‌های گوناگون شکل گرفته است، این طرح‌ها باید از کیفیت و دیدگاه فرایندگرایی برخوردار باشد.
حسین‌بالام می‌گوید: چنین طرح‌هایی با شناخت کامل از شرایط محیطی و تحلیل آن‌ها تلاش می‌کند در راستای دستیابی به چشم‌اندازهای خود سیاست‌ها، ضوابط و مقررات، طرح‌های موضعی و پروژه‌های بنیادینی را پیشنهاد کند تا در فرایندی تدریجی و با احترام به خواست و تمایلات مالکان و ساکنان طرح به‌تدریج کالبد مورد نظر شکل بگیرد و اهداف طرح محقق شود.
وی در تشریح اقدامات مدیریت شهری می‌افزاید: معاونت شهرسازی و معماری در راستای ارتقای کیفیت بصری و تقویت تصویر ذهنی شهر از یک‌سو و بهبود کیفیت‌های محیطی و ایجاد فضای شهری مطلوب در مدخل‌ها و ورودی شهر از سنوات گذشته از سوی دیگر، اقدام به انتخاب مشاور و انجام مطالعات پایه در طرح‌های ساماندهی، طراحی شهری و بهسازی محیطی محورهای ورودی شهر اصفهان کرده است.
در خصوص مباحث کلان ساماندهی ورودی‌های شهر، مواردی در گذشته مطرح و در این راستا طرح‌هایی از سال‌های قبل در قالب طراحی شهری ورودی‌ها به‌ویژه محور فرودگاه تهیه شده است
رئیس اداره طرح‌های منطقه‌ای و حریم معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با بیان اینکه در خصوص مباحث زیباسازی اقداماتی توسط حوزه خدمات شهری و سازمان زیباسازی انجام شده که بهتر است گزارش آن از حوزه مرتبط دریافت شود، تاکید می‌کند: در خصوص مباحث کلان ساماندهی ورودی‌های شهر، مواردی در گذشته مطرح و در این راستا طرح‌هایی از سال‌های قبل در قالب طراحی شهری ورودی‌ها به‌ویژه محور فرودگاه تهیه شده است.
حسین‌بالام با بیان اینکه ادامه می‌دهد: با توجه به درخواست مطرح شده در جلسات استانداری، پهنه‌بندی و تدوین ضوابط محور فرودگاه به‌عنوان مکمل طرح‌های قبل و به‌منظور اصلاح خط حریم در این محدوده تهیه و برای دریافت مصوبات ارائه شده است که همچنان در مرحله بررسی و تصویب قرار دارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر درگیر مصوبات اصلاح حریم شهر هستیم، می‌افزاید: اصل موضوع این است که لازمه اجرایی شدن طرح‌های تهیه شده، تعیین تکلیف و اصلاح خط حریم است، بنابراین تا زمانی که این موضوع تعیین تکلیف نشود نمی‌توانیم اقدامی انجام دهیم.
به گزارش ایمنا، تمام اجزای شهر با یکدیگر در ارتباط کامل هستند و می‌توانند بر هم اثر بگذارند؛ این موضوع در رابطه با فضاهای شهری و زندگی شهروندان نیز برقرار است.
ایجاد فضاهایی منطبق بر شاخص‌های مختلف فرهنگی، هنری و معماری شهر باید انجام شود تا فلسفه و جایگاه شهر نیز تعریف شود؛ ورودی شهر نیز باید همچون سایر فضاهای شهری مورد توجه قرار گیرد.
در حال حاضر که «محمد نورصالحی» رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان خبر از مشکلات قانونی برای به سرانجام رسیدن طرح مناسب محور فرودگاه شهید بهشتی می‌دهد، سایر نهادهای مرتبط همچون استانداری و اداره کل راه و شهرسازی باید نسبت به تصویب طرح پیشنهادی یا در کل تعیین تکلیف این موضوع اهتمام بیشتری داشته باشند.
گزارش از: امین شبانی
نظر شما