به گزارش خبرنگار ایمنا، توافقنامه احداث خط آهن رشت-آستارا میان جمهوری اسلامی ایران و روسیه طی مراسمی با حضور سیدابراهیم رئیسی و ولادیمیر پوتین به صورت ویدئوکنفرانس به امضا رسید. تهران و مسکو با هدف تکمیل گذرگاه ریلی شمال-جنوب که جنوب آسیا را به شمال اروپا متصل می‌کند، توافقنامه احداث راه‌آهن رشت-آستارا را امضا کردند. این توافقنامه هفته گذشته و پس از سخنرانی رؤسای جمهور، بین نمایندگان دو کشور به امضا رسید.
راهگذر استراتژیک حمل‌ونقل شمال-جنوب شامل شبکه‌ای از بزرگراه‌ها، مسیرهای دریایی و ریلی به‌طول حدود ۷۲۰۰ کیلومتر است که کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی روسیه و هند به‌شمار می‌رود.
این خط از جنوب شرق و جنوب آسیا، هند و خلیج فارس به ایران می‌رسد و پس از گذر از بندرعباس، مرکز ایران، رشت و آستارا به روسیه و در نهایت به شمال قاره اروپا متصل می‌شود.
آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در مراسم امضای سند توافقنامه احداث خط ریلی راهبردی رشت-آستارا گفت: بدون تردید این توافق گام مهم راهبردی در جهت همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه است.
وی خاطرنشان کرد که این خط ریلی برای همه کشورهای منطقه مفید خواهد بود.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز که به صورت ویدئو کنفرانس در این مراسم شرکت داشت، توافق ایران و روسیه در جهت تکمیل کریدور شمال-جنوب را آغاز پروژه‌ای عظیم در منطقه دانست و افزود: این کریدور سهم قابل توجهی در تأمین امنیت غذایی کشورهای منطقه به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس خواهد داشت و به ما فرصت می‌دهد که حمل‌ونقل بدون وقفه‌ای داشته باشیم.
رئیس‌جمهور روسیه با بیان اینکه این کریدور فقط آغاز کار برای افزایش ظرفیت مسیر شمال-جنوب است و مسیرهای دیگری نیز وجود دارد که در آینده توسعه خواهد یافت، اظهار کرد: ارسال کالاها از طریق این کریدور به ما امتیازهای رقابتی و امکان تنوع‌بخشی به مسیرهای جهانی حمل‌ونقل خواهد داد و از سوی دیگر ارسال کالا از مسیر این کریدور علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه انتقال کالا، افزایش حجم مبادله کالاها و بهبود وضعیت اشتغال برای دو کشور ایران و روسیه را نیز به همراه خواهد داشت.
این راهگذر از مهمترین شاهراه‌های ارتباطی نیم‌کره شرقی و در زمره ۱۰ مسیر ترانزیتی و ریلی ترکیبی تعریف شده در نشست کشورهای اتحادیه اروپا در سال ۱۹۲۲ است که به عنوان شاهراه ترانزیتی شماره ۹ میان سه کشور ایران، روسیه و هند به تصویب رسید.
توافقنامه این راهگذر نیز در سپتامبر ۲۰۰۰ میلادی بین سه کشور یاد شده امضا شد و پس از آن بود که ۱۱ کشور دیگر از جمله آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، اوکراین، سوریه، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، عمان، بلغارستان و قزاقستان به آن پیوستند.
در صورت تکمیل این راهگذر، آخرین بخش از آن بین رشت-آستارا که طولی حدود ۱۶۲ کیلومتر دارد، به طور مشخص دسترسی مستقیم بیشتری را به هند برای اتصال به روسیه (و برعکس) می‌دهد و رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب خواهد بود.
به طوری که به عنوان مثال مسیر ۳۰ تا ۴۰ روزه حمل‌ونقل از سن‌پترزبورگ روسیه تا بمبئی هند را به ۱۰ روز کاهش خواهد داد. همچنین این کوتاه شدن مسیر، موجب می‌شود که هزینه حمل‌ونقل کالاها نسبت به سایر مسیرهای منطقه تا ۳۰ درصد کاهش پیدا کند.
محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در همین رابطه گفت: با اراده رئیس‌جمهور، توافقنامه احداث راه‌آهن رشت-آستارا با سخنرانی رؤسای جمهور ایران و روسیه امضا می‌شود.
وی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: با اراده آیت‌الله رئیسی توافقنامه احداث راه آهن رشت-آستارا با سخنرانی رؤسای جمهور ایران و روسیه امضا می‌شود و در نهایت پس از ۲۳ سال گذرگاه ریلی شمال-جنوب تکمیل می‌شود که جنوب آسیا را به شمال اروپا متصل می‌کند. درآمدزایی چشمگیر و پایدار ارزی این مسیر می‌تواند رقیبی برای صادرات نفت باشد.
موافقت برخی مخالفان با اجرای خط ریلی شمال - جنوب
حسن بهشتی‌پور، کارشناس و تحلیلگر مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: حلقه مفقود شده تکمیل کریدور شمال-جنوب در ایران بعد از ۲۳ سال قرار است با مشارکت روس‌ها احداث شود.
به گفته وی، اینکه این کریدور استراتژیک و بین کشوری، با گذشت بیش از دو دهه همچنان تکمیل نشده است که این موضوع دلایل متعددی دارد؛ بخشی از آن به دلیل سرمایه‌گذاری جمهوری آذربایجان بود که دنبال آن را نگرفت و کار را انجام نداد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: بخش دیگر این اقدام مربوط به حمایت‌هایی است که روسیه باید از اجرای این طرح می‌کرد اما این کشور نیز به بهانه‌های مختلف این مهم را دنبال نکرد. در کشورمان نیز آن‌گونه که باید به اهمیت این مسیر استراتژیک توجه چندانی نشده بود، بنابراین بودجه‌هایی که باید به این طرح تخصیص داده شود به دیگر بخش‌ها اختصاص پیدا می‌کرد.
وی ادامه داد: موضوع این بود که ایران قسمتی از مسیر که مربوط به خودش بوده را انجام داده و خط آهن را تا رشت احداث کرده است، اما از رشت تا آستارا با دو کشور روسیه و جمهوری آذربایجان بود که این دو کشور کاری انجام ندادند.
وی تاکید کرد: کشور در شرایط تحریم است و بانک‌های خارجی که باید تأمین مالی می‌کردند، اقدامی نمی‌کردند. اما بعد از حمله روسیه به اوکراین، روس‌ها گرفتار تحریم شدند و همین‌جا بود که این خط ترانزیتی، در اولویت کاری روس‌ها قرار گرفت. تا پیش از این روس‌ها و برخی شرکت‌های آنها مخالف این طرح بودند.
این کارشناس مسائل سیاسی و بین‌المللی تصریح کرد: تحلیل روس‌ها غلط بود اما پس از تحریم، این کشور فهمید یکی از بهترین مسیرهایی که روسیه می‌تواند تحریم‌های غربی‌ها را دور بزند؛ همین مسیر است که می‌تواند از اقیانوس هند وارد چابهار شود و پس از گذر از میانه ایران به رشت و آستارا، جمهوری آذربایجان و درنهایت به فدراسیون روسیه برسد.
وی ادامه داد: موضوع دیگر خط کشتیرانی در دریای خزر است که می‌توان از طریق آن، کشتیرانی از طریق دریای خزر به روسیه را کلید زد. در واقع هفت مسیر مختلف در شمال ایران وجود دارد و امروز این امیدواری وجود دارد که این بار پس از دو دهه این کار انجام شود.
منافع قابل توجه هندی‌ها از احداث خط ریلی شمال-جنوب
بهشتی‌پور با یادآوری اینکه روسیه تحریم است و هندوستان از مشتریان اصلی این مسیر محسوب می‌شود، اظهار کرد: هندی‌ها روابط گسترده‌ای با روس‌ها دارند و نیاز آنها به این خط ریلی بیش از دیگر کشورها است و مبادلات تجاری و حجم کالایی که می‌تواند از این مسیر ارسال یا دریافت کند، قابل توجه خواهد بود.
وی گفت: علاوه بر پشتیانی هند و روسیه، جمهوری آذربایجان نیز با وجود کارشکنی‌ها، اما به دلیل منافعی که این خط آهن برای این کشور دارد، این کشور هم به احتمال زیاد از احداث این خط آهن استقبال خواهد کرد. طبق معمول آمریکا و صهیونیست‌ها مخالف این خط ریلی استراتژیک هستند که امیدوارم این موضوع باعث توقف دوباره این طرح چندین ساله نشود.
تحلیلگر مسائل منطقه‌ای افزود: امروز دولت ایران پای کار جدی این طرح است و طرف‌های خارجی هم در این مرحله محکم حرف زده‌اند و به وعده خود عمل خواهند کرد.
وی با اشاره به مشکل تحریم‌های اعمال شده غربی‌ها در مسیر اجرای این طرح اظهار کرد: باید راهکاری برای دور زدن تحریم‌ها از سوی بانک‌ها پیدا شود، چرا که اجرای این پروژه ۵۰۰ میلیون دلار منابع ارزی نیاز دارد.
بهشتی‌پور تصریح کرد: اجرای این طرح به نفع ایران اسلامی و دیگر طرف‌ها است و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای را به دنبال خواهد داشت و به گسترش همکاری‌های شمال-جنوب منجر خواهد شد.
مسیر ریلی شمال-جنوب از دریای عمان تا شمال اروپا، ضمن تقویت دیپلماسی اقتصادی ایران در قفقاز، یک منبع بزرگ درآمد پایدار برای کشورمان به حساب می‌آید. ظرفیت ترانزیت این راهگذر ۳۰ میلیون تن در سال است، اما هم‌اکنون ایران از دو میلیون تن این ظرفیت بهره می‌برد. با این حال با عملیاتی شدن این راهگذر، پیش‌بینی می‌شود که ایران بتواند سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار از این مسیر درآمد کسب کند.
تکمیل و راه‌اندازی این طرح بزرگ، جایگاه ایران در اقتصاد بین‌الملل را از صادرکنندگی «مواد خام» به جایگاه «ترانزیت» تغییر خواهد داد.
نظر شما