به گزارش خبرنگار ایمنا، نوشته‌اند که داستان‌نویسی در ایران زمین، دیرینه‌تر از تاریخ کهن این سرزمین است. ادبیاتی که با افسانه، تمثیل، حکایت و روایت درآمیخته و نام و نشان ایران و ایرانی را در دنیای دیروز و امروز زبانزد کرده است.
گویا تا پیش از قرن هفتم که هنوز پای واژگان ترکی و مغولی به این سرزمین باز نشده بود، روان و سلیس بودن نوشتارهای ادبی اعم از شعر، نثر، داستان و حکایت مشهود بود و پس از قرن هفتم، به‌کار گرفتن واژگان غریبه و ثقیل که پنداشته می‌شد نشان از برتری علمی یا مکتبی است تا دوران حکومت قاجار ادامه داشت.
اما در عصر حاضر و داستان‌نویسی جدید ایران، سیر طبیعی منطقی ادبیات گذشته نیست و شیوه جدید داستان دیگرگونه است.
اصفهان در این میان نقشی پررنگ و تأثیرگذار دارد و وجود شخصیت بزرگی همچون «سیدمحمدعلی جمالزاده» به‌عنوان پدر داستان‌نویسی ایران و اثر معروف وی با نام «قصه‌نویسی» در ۵۷۰ صفحه، نشان از همین نقش بی‌بدیل است.
امروزه مراکز و کانون‌هایی وجود دارد که به صورت خودجوش و مردمی به دنبال رشد و ترقی فکری و ادبی مردمان دوران حاضر است. کانون «بهانه روایت» یکی از همین مراکز مردمی و داوطلبانه است که در حوزه ادبیات و داستان‌نویسی فعال است و مسئول این کانون، حرف‌ها و نقدهایی در حوزه داستان‌نویسی دارد که باید شنید.
مشروح گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با هادی منوچهری، مسئول کانون بهانه روایت اصفها ن را در ادامه می‌خوانید.
کانون بهانه روایت را به مخاطبان ما معرفی کنید.
بهانه روایت یک کانون مردم‌نهاد ادبی و فعال در حوزه داستان و شعر است که از سال ۱۳۸۵ کار خود را آغاز کرده است و محوریت فعالیت‌ها و برنامه‌ها با اعضا و به صورت داوطلبانه است.
برپایی نشست‌های مربوط به ادبیات داستانی و شعر و همچنین برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های آموزشی برای رشد و ارتقای ادبیات در اصفهان از مهمترین اهداف این مجموعه ادبیاتی است.
دعوت کردن از استادان، پیشکسوتان و ادبی‌نویسان اصفهانی و غیراصفهانی در سال‌های فعالیت کانون همواره دنبال شده و حضور بزرگان و فرهیختگان در این بخش، تأثیر زیادی در رشد و تعالی رمان، شعر، ادب و داستان برای شرکت‌کنندگان داشته است.
چه تعداد عضو ثابت یا متغیر دارید و روند رشد و پیشرفت اعضای کانون به چه شکل است؟
از درون این فعالیت‌ها و نشست‌های تخصصی، افرادی که در این جلسات شرکت می‌کردند، رشد پیدا کردند و کتاب‌هایی را به چاپ رساندند. حتی تعدادی از آنها داور جشنواره‌های مختلف در حوزه نقد و بررسی آثار ادبی شدند که بخش زیادی از این رشد فکری و ادبی در کانون بهانه روایت پایه‌گذاری و دنبال شده است.
در رابطه با تعداد اعضای سازمان‌های مردم‌نهاد باید گفت این مجموعه‌ها داوطلبانه است و حضور افراد در آنها شناور است. به طور میانگین اعضای ثابت ۳۰ نفر هستند و جلسات و نشست‌های هفتگی بسته به دستور کار نشست تخصصی یا سخنران دعوت شده از ۳۰ نفر تا بالای ۱۰۰ نفر، متغیر است.
درباره برنامه‌ریزی برای طرح‌ها یا فعالیت‌های کانون توضیح دهید؟
یک شورای پنج‌نفره از افراد با سابقه در حوزه شعر و داستان در کانون بهانه روایت داریم که برنامه‌ریزی‌ها و طرح‌ها از طریق این شورا که هر پنج عضو آن از افراد برجسته حوزه ادبیات و داستان‌نویسی هستند، انجام می‌گیرد. برنامه‌ریزی ما به شکل سالانه است و فصل به فصل انجام می‌شود.
در خصوص فعالیت‌های منظم کانون باید عرض کنم تا قبل از شیوع کرونا روزهای چهارشنبه هر هفته به صورت مداوم نشست‌های هفتگی در کانون بهانه روایت برگزار شده و بیشتر در شاخه داستان فعال بوده است. نقد ادبیات داستانی با حضور فعالان این حوزه در اصفهان را در برنامه فصلی داشته‌ایم.
همچنین در کنار نقد و نوشتن داستان، کلاس‌های آموزشی هم برگزار کرده‌ایم. این نشست‌ها در دوران شیوع ویروس کرونا محدود یا در مدت زمان حدود یک سال و اندی تعطیل شدند. اما با فروکش کردن این بیماری فراگیر، بار دیگر نشست‌های تخصصی داستان در این کانون در حال برگزاری است.
چه اهدافی را در کانون دنبال می‌کنید و به چه اندازه موفق بوده‌اید؟
توسعه و رشد فرهنگ داستان‌نویسی، کشف استعدادها در حوزه داستان، تولید محتوای خوب در این حوزه در کنار عملکرد درست در حوزه نقد، تقدیر از پیشکسوتان ادبی‌نویس و پژوهشگران برجسته در شاخه ادبیات داستانی و شعر از مهمترین اهداف این مجموعه است که همان‌گونه که اشاره شد، باعث رشد قلمی، ادبی و فکری اعضا شده و حتی به کتاب‌نویسی و داوری جشنواره نیز منتهی شده است.
در واقع باید به این مهم تاکید کنم که نشست‌های داستان و شعر باعث هم‌افزایی و افزایش دانش و تجربه جمعی است. ادبیات، پایه و پله اول تمام حوزه‌ها و شاخه‌های دیگر فرهنگی، هنری و حتی رسانه‌ای است و اثرگذاری این فعالیت‌ها را می‌توان در تمام حوزه‌ها مشاهده کرد.
چه انتظاری از مسئولان دارید؟
کانون‌ها هیچ حمایت مادی نمی‌شوند. نه وزارت ارشاد و نه شهردرای‌ها به دنبال ادبیات نیستند و در این بخش حمایت‌ها نزدیک به صفر است، این در حالی است که اگر به درستی از این کانون‌ها حمایت شود، به طور قطع می‌توانند هم برگزاری جشنواره داشته باشند و هم جلسات تخصصی آموزشی غنی و پربار برای عموم مردم ترتیب دهند.
از نظر فضا و سایر امکانات نیز این یک چالش همیشگی بین سازمان‌های مردم‌نهاد و کانون‌هایی از این دست بوده است. فضاهایی که در اصفهان وجود دارد در اختیار کانون‌ها قرار نمی‌گیرد یا اگر هم قرار گیرد با محدودیت‌های زیادی همراه است. در نتیجه کانون‌ها در این چند سال نتوانسته‌اند از حمایت‌های مادی یا معنوی سازمان‌هایی که متولی امر فرهنگ و ادبیات این سرزمین هستند، بهره‌مند شوند.
انتظار از شهرداری‌ها، حوزه هنری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و حتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری یا بنیادهای فرهنگی فعال زیرمجموعه وزارت فرهنگ بیش از این است.
این حمایت نشدن‌ها تنها مشکل شهر اصفهان یا استان اصفهان نیست و در همه استان‌ها به همین شکل است و در این چند مدت اخیر محدودتر هم شده است. بسیاری از این کانون‌ها مردم‌نهاد هستند و به شکل مردمی کار می‌کنند و امروزه ملزم به گرفتن مجوز در قالب مؤسسه شده‌اند که همین موضوع روندی طولانی دارد و کار را از حالت مردمی و داوطلبانه خارج می‌کند.
به تازگی از کانون‌ها خواسته شده است برای دریافت شناسه اقدام کنند که کانون بهانه روایت اقدام کرده است.
در عصر حاضر تمایل به شعر بیشتر است یا داستان؟
به‌طور دقیق نمی‌توان مقایسه و محاسبه کرد. طبیعی است جلسات شعر بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. داستان یک حوزه تکنیکی، تخصصی‌تر و پیچیده‌تر است. شاید در مقام سخن به نظر برسد نوشتن داستان از شعر راحت‌تر و ساده‌تر است اما در مقام عمل این‌گونه نیست و کسی که وارد این عرصه شود، متوجه این موضوع می‌شود.
در حقیقت داستان و قصه‌نویسی تکنیکال‌تر از سرودن شعر است. همچنین این نکته قابل توجه است که خروجی داستان در چند سال گذشته کمتر از شعر بوده است.
چه عواملی در کم شدن گرایش به سمت داستان نقش داشته است؟
متأسفانه شاهد ریزش عجیبی در تمایل به داستان‌نویسی هستیم؛ علت را باید آسیب‌شناسی کرد، چه در حوزه روانشناسی یا جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی.
بخشی از این ریزش به علت شیوع و رواج بی‌حدومرز فضای مجازی است تا جایی که فکر و ذهن‌ها به فضای مجازی و قوه تخیل در این بخش محدود شده و اجازه اندیشه را در سایر حوزه‌ها از مردم به‌ویژه قشر نوجوان و جوان گرفته است.
علل اقتصادی هم بی‌تأثیر نیست، وقتی فردی دغدغه شغلی دارد طبیعی است که نمی‌تواند بر سایر فعالیت‌ها یا برنامه‌هایی که علاقه دارد متمرکز شود.
چه گروه‌هایی استقبال بیشتری از برنامه‌های ادبی و داستانی دارند؟
از همان ابتدا استقبال زنان بیشتر بوده است و به‌طور معمول ۷۰ درصد مخاطبان را در حوزه شعر و داستان زنان تشکیل می‌دهند.
به گزارش ایمنا، کانون بهانه روایت، سال‌های گذشته در مرکز آفرینش‌های ادبی قلمستان و مدتی در خانه ادبیات اصفهان فعالیت داشت و امروز در خانه خورشید واقع در پل بزرگمهر مستقر شده است.
نظر شما