به گزارش خبرنگار ایمنا، «هوشنگ سیحون» در سال ۱۲۹۹ در تهران متولد شد و در سال ۱۳۹۳ در کانادا درگذشت. وی طراح، نقاش، معمار و مجسمه‌ساز معروفی بود که به خاطر طراحی بناهای معروف، به «مرد بناهای ماندگار» مشهور شد. همچنین به دلیل استفاده از سبک معماری اصولی مدرن در ایران به پدر معماری مدرن ایران هم وی را می‌شناسند.
شاید تولد سیحون در خانه‌ای اهل ذوق و هنر بی‌تاثیر در آینده درخشانش نبوده باشد زیرا پدربزرگش میرزاعبدالله فراهانی، از پیشگامان موسیقی سنتی ایران بود که به پدر موسیقی سنتی ایران معروف بود. مادرش هم از نوازندگان چیره‌دست تار و سه‌تار بود. سیحون برای بزرگانی که معمار و طراح آرامگاه‌شان بوده، کوشیده است تا معانی باطنی، فلسفه نظری و ساحت وجودی هر یک را در نقش مقبره‌اش متجلی و نمایان سازد.
سیحون یک تیغ دو لبه بود در آموزش کوتاهی نمی‌کرد اما درعین‌حال در کار بسیار سخت‌گیر بود؛ وی معتقد به سبک نبود و هدف وی معماری بی‌زمان بود و تابع هیچ‌گونه مدی نبود. وی می‌گفت کار ارزشمند نه زمان دارد و نه مکان می‌شناسد و همیشگی است؛ ازاین‌رو معتقد بود ما باید به این نقطه برسیم.
کار وی بر ماندگاری، مصالح محلی، استواری و بی‌زمانی مبتنی بود، به همین دلیل هرگاه آدمی پروژه‌های سیحون را می‌بیند، زنده و قابل‌بحث بودن آن‌ها را نیز درک می‌کند. حرف مهندس سیحون این بود که ما باید جوهره معماری ایرانی را درک کنیم؛ جوهره یعنی تأثیر اقلیم، فرهنگ، تبحر ساخت و مصالح بومی که همان چیزی است که امروزه به‌عنوان معماری بومی شناخته می‌شود و اگر یک معمار این موارد را رعایت کند اثر وی اثری ماندگار، بومی و ایرانی خواهد بود.
این گزیده‌ای از سخنان «محمود درویش پیشکسوت معماری و شهرسازی» درباره هوشنگ سیحون است که در برنامه‌ای با عنوان «خاطرات و تجربیات بیش از نیم‌قرن هم‌نشینی با هوشنگ سیحون»، اظهار کرده است. واقعیت این است که برای اینکه فردی را بشناسیم، باید از فضای پیرامون وی نیز شناخت داشته باشیم، فضایی که هوشنگ سیحون در آن رشد کرد، وی آخر دوره قاجار و شروع کودتای رضاخان بود. این فرد به نقاشی علاقه‌مند شد و جزو نخستین افرادی بود که در دانشکده هنرهای زیبا تحصیل کرد و به دلیل توانمندی در نقاشی دوران موفقی را در دانشگاه طی کرد و شاگرد ویل شد. در ۱۳۲۳ خورشیدی که سال‌های پس از جنگ جهانی است، دولت فرانسه بسیاری از شاگرد ویل‌های در کشورهای دیگر و در رشته‌های مختلف را بورسیه می‌کرد، از ایران نیز هشت تن انتخاب شدند که مهندس سیحون از رشته معماری جزو آن‌ها بود.
پس از فارغ‌التحصیلی و بازگشت از فرانسه، سیحون دانشیار دانشکده، پس از چند سال استاد و در سال ۱۳۴۱ خورشیدی رئیس دانشکده شد؛ وی در ۱۳۴۷ خورشیدی هم از ریاست دانشکده و هم از استادی استعفا داد و تمام‌وقت خود را وقف کار کرد.
سیحون در طول سال‌های فعالیت خود عضویت شورای ملی باستان‌شناسی، شورای عالی شهرسازی، شورای مرکزی تمام دانشگاه‌های ایران و کمیته بین‌المللی ایکوموس Icomos (وابسته به یونسکو) و به مدت ۱۵ سال مسئولیت مرمت بناهای تاریخی ایران را بر عهده داشته است.
هوشنگ سیحون و معماری
نخستین فعالیت هوشنگ سیحون در معماری در ۲۳ سالگی با طراحی بنای یادبود آرامگاه ابن‌سینا به وقوع پیوست. سیحون در گفت‌وگویی دراین‌باره می‌گوید: ویلین بنای یادبودی که با طرح این‌جانب برپا شد، بنای یادبود و آرامگاه واقع در همدان است که ۵۰ سال پیش ساخته شده است. این بنا، برای مراسم هزاره ابوعلی به وجود آمد که توسط «انجمن آثار ملی ایران»، سرپرستی می‌شد. تمام عوامل بنا، از اشکال هندسی و نمادین فرویان تشکیل شده‌اند و هرکدام مفهوم خاص خود رادارند. مربع، پایه و اساس این بنا است. خود آرامگاه در وسط تالاری مربع شکل قرار گرفته است که پله مدور و پایه‌های دوازده‌گانه برج یادبود به دوره دایره پله، مزار را احاطه کرده‌اند. شکل بنا از خارج دارای دو قسمت است، یکی قسمت زیرین که دربرگیرنده ورودی، مقبره، کتابخانه، تالار اجتماعات و پذیرایی است و دیگر قسمت بالا که برج یادبود بنا است. در میان باغی در اطراف آن، قسمت زیرین بنا، از طرف در ورودی دارای ایوانی با ۱۰ ستون است که هر ستون علامت یک قرن است و ۱۰ قرن اشاره به هزاره ابوعلی است. از طرف دیگر، ابوعلی دانشمندی بلندپایه با دانش‌های متعدد، فلسفه، حکمت، پزشکی، موسیقی و کیمیا است که بعضی‌ها وی را متفکر ۱۲ دانش دانسته‌اند.
از میان دیگر پروژه‌های طراحی و ساخته‌شده می‌توان به آرامگاه بزرگانی چون خیام، کمال‌الملک، ابن‌سینا، نادرشاه افشار و ده‌ها آرامگاه دیگر اشاره کرد.
وی همچنین طراح بنای «موزه توس» در ۱۳۴۷ و همچنین ساختمان مرکزی بانک سپه در میدان توپخانه تهران، مجتمع آموزشی فرح، ساختمان‌های سازمان نقشه‌برداری کشور، کارخانه نخ‌ریسی کورس اخوان، کارخانه آرد مرشدی، مجتمع آموزشی یاغچی‌آباد، سینما آسیا، سینما سانترال (سینما مرکزی)، کارخانه کانادا درای (زمزم کنونی) در تهران و اهواز، کارخانه یخ‌سازی کورس اخوان و حدود ۱۵۰ پروژه مسکونی خصوصی را بر عهده داشته است.
هوشنگ سیحون و نقاشی
هوشنگ سیحون علاوه بر تبحر و تخصص در معماری به نقاشی از مناظر و روستاهای ایران نیز می‌پرداخت و نمایشگاه‌هایی از این آثار خود در ایران و در خارج از کشور برپا کرده است. آثار وی در نمایشگاهی در دانشگاه ماساچوست در ۱۹۷۲ میلادی در کنار آثار هنرمندانی چون پیکاسو و دالی به نمایش درآمد. وی در این نمایشگاه تابلویی از کلافه‌های خط به نمایش گذاشت که در آن از خطوط موازی و پرپیچ‌وتاب که یکدیگر را قطع نمی‌کنند، استفاده کرده بود. یکی از نمونه‌های تابلوی کلاف پرپیچ‌وتاب این چنین است:
در میان سبک‌های مختلف نقاشی، سیحون علاقه خاصی به آبرنگ و رنگ‌وروغن داشت. وی در دوره تدریس و ریاست دانشگاه تهران، دانشجویان را به روستاهای مختلف می‌برد و همراه با آن‌ها کروکی ترسیم می‌کرد.
وی از کارهای خود نمایشگاهی در فرانسه برگزار کرد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت و سردبیر مجله آرشیتکتور فرانسه از وی اجازه گرفت که کارهایش را به چاپ برساند و این کتاب در دانشگاه معماری ایران تدریس می‌شود. «نگاهی به ایران در پاریس» نام کتابی است که مجموعه آثار سیحون در آن به چاپ و مجموعه تجربیات و دستورهای وی در کتابی به نام «هوشنگ سیحون» منتشر شده است.
نوعی دیگر از کارهای هنری وی نوعی نقاشی خاص با ترکیب خطوطی است که در فضا در هم می‌پیچند. وی بیان کرده است که شروع این طرح‌ها از جلسات خسته‌کننده اداری شروع شد. در سال ١٩٧٢ میلادی از سوی دانشگاه ماساچوست نامه‌ای به دست وی رسید و از او خواسته شده بود که دو طرح برایشان بفرستد اما وی ١۶ اثر از نوع کلاف خط را برایشان فرستاد تا آن‌ها به سلیقه خود انتخاب کنند و بعد وی نامه‌ای دریافت کرد که آن آثار بسیار موردپسند قرارگرفته و آن‌ها تصمیم گرفته‌اند که سه غرفه برگزار کنند، یک غرفه از آثار پیکاسو و یک غرفه از آثار سالوادور دالی و دیگری هوشنگ سیحون. این نمایشگاه در آخرین سال زندگی پیکاسو برگزار شد.
از دیگر ابتکارات وی می‌توان طراحی روی نمد و ابداع کار با کاغذ ابری نام برد. در نقاشی‌های وی نقاشی اسب بسیار به چشم می‌خورد وی گفته است «اسب جانور بسیار نیرومند است و نرمش خطوط و انحنای زیبای بدن از هر جانور دیگر زیباتر است.»
سرانجام این هنرمند خلاق و با ذوق در ساعت ۴:۳۰ صبح بیست‌وششم مه ۲۰۱۴ مصادف با پنجم خردادماه ۱۳۹۳ خورشیدی در بیمارستان ونکوور بر اثر پاره شدن رگ آئورت در ۹۳ سالگی درگذشت.
نظر شما