به گزارش خبرنگار ایمنا، در دوران بارداری، ممکن است سطح قند خون برخی از زنان افزایش پیدا کند. این وضعیت که تحت عنوان دیابت بارداری (GDM) شناخته می‌شود معمولاً بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری ایجاد می‌شود. با توجه به داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالت متحده (CDC)، تخمین زده می‌شود که این شرایط در دو تا ۱۴ درصد از حاملگی‌های ایالات متحده رخ می‌دهد.
ابتلاء به دیابت حاملگی در این دوران از زندگی به معنای این نیست که قبل از بارداری دیابت داشته‌اید یا بعد از آن دچار دیابت خواهید شد. اما قند بارداری خطر ابتلاء به دیابت نوع دو را در آینده افزایش می‌دهد. اگر این بیماری به‌خوبی مدیریت نشود، می‌تواند احتمال ابتلای کودک به قند خون بالا و همچنین احتمال بروز عوارض جدی برای مادر و جنین در دوران بارداری و زایمان را افزایش دهد.
دیابت بارداری و اثرات آن بر جنین
دیابت حاملگی در صورتی که کنترل یا درمان نشود، می‌تواند اثرات زیر را روی جنین بر جای گذارد:
- چاق و درشت شدن جنین و تولد با چربی بالا، که می‌تواند زایمان را سخت و خطرناک سازد.
- افت قند خون بلافاصله بعد از تولد
- مشکلات تنفسی
چنانچه مبتلا به دیابت بارداری هستید، پزشکتان آزمایش‌هایی را روی جنین شما انجام خواهد داد:
- اندازه گیری ضربان جنین که چگونگی رشد او را مشخص می‌کند.
- تعداد ضربات و حرکات جنین یا تست استرس، که چگونگی فعالیت و فاصله بین حرکات او را مشخص می‌کند.
- مادران باردار برای داشتن زایمانی خوب و نوزادی سالم، حتماً با پزشک خود همکاری کنند. همواره به یاد داشته باشید که احتمال ابتلاء به دیابت نوع دو در آنها و جنین، برای سال‌های آینده تا پایان عمر، درصد بالایی خواهد داشت.
معمولاً خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی، هیچ نوع علائمی ندارند ولی دیابت حاملگی می‌تواند:
- سبب افزایش فشار خون در دوران بارداری شود.
- منجر به چاق شدن جنین و زایمان سزارین گردد.
نکته مثبت اینکه، دیابت حاملگی به احتمال قوی می‌تواند بعد از زایمان از بین برود ولی احتمال اینکه در آینده مادران به دیابت نوع دو مبتلا شوند، وجود دارد. امکان ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری‌های بعدی زیاد است.
روش‌های تشخیص دیابت بارداری
طبق توصیه انجمن دیابت آمریکا (ADA)، معمولاً پزشکان، زنان باردار را از نظر علائم قند بالا در بارداری غربالگری می‌کنند. اما اگر هیچ سابقه شناخته شده‌ای از دیابت و سطح قند خون طبیعی در ابتدای بارداری وجود نداشته باشد، احتمالاً پزشک این غربالگری را به هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری موکول می‌کند.
تست چالش گلوکز (GCT)
برخی از پزشکان، کار تشخیص خود را با آزمایش چالش گلوکز شروع می‌کنند. لازم به ذکر است که هیچ آمادگی برای انجام این آزمایش لازم نیست. برای این منظور مادر باردار محلول گلوکز را می‌نوشد و بعد از یک ساعت آزمایش خون می‌دهد. در این صورت، اگر سطح قند خون وی بالا باشد، پزشک ممکن است یک آزمایش تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته انجام دهد که این تست، دومرحله‌ای است. با این حال، برخی از پزشکان تست چالش گلوکز را به‌کلی نادیده می‌گیرند و فقط یک آزمایش تحمل گلوکز دو ساعته انجام می‌دهند که این آزمایش یک‌مرحله‌ای محسوب می‌شود.
آزمون تک‌مرحله‌ای چالش گلوکز
- کارکنان آزمایشگاه کار خود را با آزمایش سطح قند خون ناشتا شروع می‌کنند.
- آنها از مادر باردار می‌خواهد که محلول حاوی ۷۵ گرم کربوهیدرات را بنوشد.
- سپس بعد از گذشت یک ساعت و دو ساعت دوباره سطح قند خون فرد را آزمایش می‌کنند.
که اگر هر یک از مقادیر قند خون زیر گزارش شود، احتمالاً پزشک تشخیص خود را تأیید می‌کند:
- سطح قند خون ناشتای بیش‌تر یا مساوی ۹۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- قند خون یک ساعته بیش‌تر یا مساوی ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
سطح قند خون دو ساعته بیش‌تر یا مساوی ۱۵۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
آزمون دومرحله‌ای:
برای تست دومرحله‌ای نیازی به ناشتا بودن نخواهید داشت در این مرحله:
- کارکنان آزمایشگاه از مادر باردار می‌خواهند که محلول حاوی ۵۰ گرم گلوکز را بنوشید.
- و بعد از یک ساعت، قند خون مادر باردار را آزمایش می‌کنند.
اگر در این مرحله، سطح قند خون مادر باردار بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، پزشک ممکن است انجام آزمایش دوم در روز دیگری را برایتان توصیه کند.
- در طول این آزمایش، کارکنان آزمایشگاه کار خود را با آزمایش سطح قند خون ناشتا شروع می‌کند.
- سپس از مادر باردار می‌خواهد که محلولی حاوی ۱۰۰ گرم شکر بنوشید.
- و یک و دو و سه ساعت بعد، قند خون مادر باردار را آزمایش می‌کند.
اگر حداقل دو مورد از مقادیر زیر را داشته باشید، احتمال دارد پزشک تشخیص خود را تأیید می‌کند
- سطح قند خون ناشتای بیش‌تر یا مساوی ۹۵ یا ۱۰۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- قند خون یک ساعته بیش‌تر یا مساوی ۱۸۰ یا ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- سطح قند خون دو ساعته بیش‌تر یا مساوی ۱۵۵ یا ۱۶۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- سطح قند خون سه ساعته بیش‌تر یا مساوی ۱۴۰ یا ۱۴۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
درمان دیابت بارداری:
عدم کنترل دیابت بارداری می‌تواند روی رشد و نمو جنین در طی حاملگی اثر داشته باشد.
کنترل دیابت بارداری یعنی انجام اقدامات لازم برای نگهداری قند خون خود در محدوده طبیعی این کار توسط:
برنامه غذایی تحت نظر کارشناس تغذیه
ورزش‌های مناسب در صورت نبود وجود محدودیت
و در صورت نرسیدن به اهداف درمانی استفاده از داروهای تزریقی (انسولین) یا داروهای خوراکی مانند متفورمین در موارد خفیف و هفته‌های انتهایی بارداری
پایش مرتب قندخون توسط گلوکومتر و ثبت آن در جداول مناسب برای خودپایشی و ارائه به پزشک معالج
پایش قندخون در منزل توسط قندسنج (گلوکومتر) انجام می‌شود.
قند خون‌های اندازه گیری شده بایستی در جداول مناسب ثبت و هر هفته به اطلاع پزشک معالج رسانده شود.
ورزش و کنترل دیابت بارداری
ورزش با شدت و مدت مناسب برای کنترل دیابت بارداری کمک کننده است و باید به تمام زنان دچار دیابت بارداری که منعی برای فعالیت بدنی ندارند و یا دچار ناراحتی نمی‌شوند توصیه شود. در میان ورزش‌ها، ورزش‌های هوازی مناسب‌تر و پیاده روی در دسترس‌ترین آنها است. طول مدت ورزش حداقل ۳۰ دقیقه در روز است که می‌تواند به دو یا سه قسمت (هربار ۱۰ تا ۱۵ دقیقه) نیز تقسیم شود. شدت ورزش بایستی متوسط و تندتر از پیاده روی معمولی باشد. برای انجام ورزش الزامی به خارج شدن از منزل وجود ندارد، مانند دویدن آهسته درجا است.
درمان دیابت بارداری با تزریق انسولین (در صورت نیاز)
تزریق انسولین برای کنترل دیابت بارداری هیچ ضرری برای مادر و جنین ندارد. بعضی از موارد اقدامات غیردارویی قادر به حفظ قندخون در محدوده مناسب نیست و مادر باردار نیاز به استفاده از دارو پیدا می‌کند که معمولاً انسولین است ولی در موارد خاص و با نظر پزشک معالج می‌توان از داروهای خوراکی مانند متفورمین نیز استفاده کرد. پزشکتان نحوه تزریق انسولین را به شما خواهد آموخت. این کار با استفاده از سرنگ یا قلم‌های انسولین انجام می‌شود.
شروع انسولین به معنی رها کردن رژیم غذایی و ورزش نیست و این دو بایستی هماهنگ با مصرف دارو ادامه یابند. همچنین تزریق انسولین هیچ ضرری برای شما و جنینتان ندارد زیرا نمی‌تواند از طریق رگ‌های خونی جفت به او انتقال یابد برعکس استفاده از انسولین در صورت نیاز و کنترل قندخون در محدوده مناسب می‌تواند منجر به کاهش عوارض مادری و جنینی شود.
رژیم غذایی برای قند خون بارداری
کلید طلایی کنترل صحیح قند خون در بارداری، اتخاذ یک رژیم غذایی متعادل است. خوردن مرتب غذا (اغلب هر دو ساعت یکبار) نیز می‌تواند در مدیریت سطح قند خون نقش بسزایی داشته باشد. به‌ویژه باید به مصرف کربوهیدرات، پروتئین و چربی توجه ویژه‌ای داشته باشید.
مصرف کربوهیدرات در افراد مبتلا به دیابت بارداری
فاصله‌گذاری مناسب بین غذاهای غنی از کربوهیدرات به جلوگیری از افزایش قند خون کمک می‌کند. پزشک میزان دقیق مصرف کربوهیدرات در روز را تعیین می‌کند. همچنین ممکن است برای کمک به تنظیم برنامه غذایی ویژه دیابت بارداری توصیه کند که به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید.
کربوهیدرات‌های ارتقا دهنده سلامت بیمار عبارت‌اند از:
- غلات کامل
- برنج قهوه‌ای
- میوه‌های با قند پایین
- لوبیا، نخود، عدس و سایر حبوبات
- سبزیجات نشاسته‌ای
نظر شما