به گزارش خبرنگار ایمنا، اولین علت مرگ و میر در دنیا بیماری‌های قلبی عروقی هستند، به بیان دیگر، انسان‌ها در سرتاسر جهان بیشتر از هر علت دیگری به دلیل بیماری‌های قلبی عروقی جان خود را از دست می‌دهند.
حدود سه چهارم مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های قلبی در کشورهایی با سطح اقتصادی پایین یا متوسط اتفاق می‌افتند، اغلب بیماری‌های قلبی عروقی قابل پیشگیری هستند و با توجه به عوامل خطری مانند مصرف دخانیات، رژیم غذایی نامناسب، چاقی و اضافه وزن، بی‌تحرکی و مصرف الکل می‌توان میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری‌ها را کاهش داد.
شایع‌ترین بیماری‌های قلبی عروقی
بیماری‌های قلبی و عروقی که به اختصار به آنها «بیماری قلبی» نیز گفته می‌شود، به دسته‌ای از مشکلات اطلاق می‌شود که اغلب آنها به پروسه‌ای با عنوان «آترواسکلروزیس» مرتبط است.
آترواسکلروزیس موقعی ایجاد می‌شود که کانون‌های تجمع چربی (پلاک) در دیواره سرخرگ‌ها ایجاد شود. ایجاد این پلاک‌ها باعث تنگ شدن عروق شده و موجب می‌گردد که خون به سختی در آنها جریان یابد. با تشکیل لخته خون در نقطه تنگ‌شده، جریان خون به‌طور کامل قطع می‌شود. به این حالت سکته می‌گوئیم که ممکن است در مغز یا قلب اتفاق بیفتد. در این مقاله به انواع شایع بیماری‌های قلبی و عروقی خواهیم پرداخت.
سکته قلبی یا حمله قلبی
سکته یا حمله قلبی هنگامی اتفاق می‌افتد که جریان خون در قسمتی از قلب به علت ایجاد لخته قطع می‌شود. اگر این قطع جریان به‌طور کامل رخ دهد، بخشی از عضله قلب که توسط آن شریان خون‌رسانی می‌شود، شروع به مردن می‌کند. اغلب کسانی که برای بار اول سکته قلبی می‌کنند، به دنبال آن به زندگی طبیعی خود برمی‌گردند و سال‌ها از زندگی مؤثر لذت خواهند برد. ولی تجربه یک حمله قلبی بدان معناست که ما نیاز به ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود داریم. داروها و تغییر سبک زندگی که توسط پزشک به ما توصیه می‌شود بر مبنای میزان وسعت حمله قلبی متفاوت خواهد بود.
نارسایی قلب
نارسایی قلب که گاه به آن نارسایی احتقانی قلب نیز گفته می‌شود، بدان معناست که قلب، خون را آنگونه که باید پمپ نمی‌کند. نارسایی قلب به معنای کم شدن توان انقباضی قلب است، در این شرایط هم قلب به کار خود ادامه می‌دهد، ولی نمی‌تواند نیاز اکسیژن بدن را تأمین کند.
نارسایی قلب در صورت عدم درمان به مرور زمان وخیم‌تر می‌شود. در صورتی که شخصی از بستگان ما به نارسایی قلب مبتلاست، خوب است که او را به رعایت دقیق توصیه‌های پزشک تشویق کنیم. عمل کردن به این توصیه‌ها، نقشی تعیین‌کننده در جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد.
آریتمی (اختلالات ریتم قلب)
آریتمی به معنی ریتم غیرطبیعی قلب است. انواع مختلفی از آریتمی وجود دارد. در شرایط آرتیمی، ضربان قلب کند، تند و یا نامنظم می‌شود.
آریتمی می‌تواند راندمان کار قلب را تحت تأثیر قرار دهد. با ضربان قلب نامنظم، قلب ما ممکن است توانایی کافی برای پمپ خون جهت برطرف کردن نیازهای بدن را نداشته باشد.
بیماری‌های دریچه‌ای قلب
هنگامی که دریچه‌های قلب به اندازه کافی باز نمی‌شوند و در نتیجه، خون به‌طور طبیعی از آن عبور نمی‌کند، شرایطی ایجاد می‌شود که به آن تنگی دریچه می‌گوئیم. زمانی که دریچه قلب به طور طبیعی بسته نمی‌شود، خون از طریق این دریچه نشت می‌کند که به آن پس زدن خون از دریچه گفته می‌شود.
پرولاپس دریچه به حالتی گفته می‌شود که در آن، لت‌های دریچه (اعضای تشکیل‌دهنده دریچه قلب که به‌طور طبیعی در سمت چپ، دو و در سمت راست، سه عدد هستند) به سمت محفظه بالای قسمتی که دریچه در آن قرار دارد، برآمده شوند.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی
به دلیل بار سنگینی که بیماری‌های قلبی و عروقی از لحاظ اقتصادی و سلامت بر جامعه وارد می‌سازند، در طول دهه‌های اخیر مطالعات وسیعی انجام گرفته و عوامل خطری را که سبب افزایش احتمال ابتلاء فرد به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شوند را مشخص نموده‌اند. آگاهی از این عوامل خطر و چگونگی کنترل آنها این فرصت را به وجود می‌آورد که بتوان از بروز این بیماری‌ها پیشگیری کرده و یا در صورت ابتلاء از شدت آن کاست.
بیماری‌های قلبی‌عروقی (سکته قلبی، سکته مغزی، درگیری عروق محیطی) تهدیدی عمده برای جوامع مترقی انسانی به شمار می‌آید ولی خوشبختانه اغلب می‌توان با یکسری از تغییرات مثبتی در شیوه زندگی، از ایجاد و یا بدتر شدن این بیماری‌ها پیشگیری کرد و حتی بعد از ایجادمی توان میزان عوارض و مرگ‌ومیر ناشی از آنها را به شکل قابل توجهی کاهش داد. این تغییرات پیشگیرانه (شامل تغذیه سالم، افزایش فعالیت بدنی، قطع عادات مضر مثل استعمال دخانیات (سیگار، پیپ، قلیان) یا مصرف الکل) اهمیت بسیار زیادی دارند.
بیماری‌های قلبی‌عروقی به آهستگی ایجاد شده و در مراحل اولیه اغلب علامتی نیز ندارند. عواملی چون کلسترول بالا یا فشارخون بالا ممکن است از کودکی وجود داشته یا در جوانی آغاز شده و برای چندین دهه تشخیص داده نشوند، بنابراین بهترین راهکار، بررسی، تشخیص و کنترل زودرس عوامل خطر و پیشگیری از بیماری‌های قلبی‌عروقی است، ایجاد تغییرات سالم در شیوه زندگی مطابق با رهنمودهایی که از چندین دهه تحقیقات به دست آمده‌اند نه تنها سبب پیشگیری از بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شوند بلکه خطر ابتلاء به بیماری‌های خطرناکی مثل سرطان و دیابت را نیز کاهش می‌دهند.
عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی
برخی عوامل‌خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی قابل اصلاح و کنترل هستند، در حالی که سایر عوامل‌خطر تحت کنترل ما نیستند. برخی از عوامل خطر ممکن است در طول زندگی دچار تغییر شوند. البته داشتن یک یا چند عامل خطر اصلی بیماری‌های قلبی‌عروقی به این مفهوم نیست که فرد حتماً مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی شده یا در اثر آنها می‌میرد. در واقع هر چه تعداد این عوامل خطر بیشتر باشد، فرد به احتمال بیشتری به بیماری قلبی‌عروقی مبتلا خواهد شد. بلعکس نبود عوامل خطر دلیل عدم ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی نیست و فقط احتمال را کم می‌کند. با آگاهی از عوامل خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی، می‌توان میزان خطر احتمالی را تا حد امکان کاهش داد.
عوامل خطری که قابل اصلاح و یا قابل درمان نیست عبارتند از:
جنس بیمار: زنان تا سن ۶۰-۵۵ سالگی در معرض خطر کمتری از مردان هستند. زنان پیش از یائسگی به دلیل وجود هورمون‌های جنسی خود در مقابل بیماری‌های قلبی‌عروقی محافظت می‌شوند.
افزایش سن: با افزایش سن خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی افزایش می‌یابد.مردان نسبت به زنان در سنین پایین‌تری دچار حملات قلبی می‌شوند. پس از یائسگی خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی در زنان شروع به افزایش می‌کند. پس از ۶۵ سالگی خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی در زنان مشابه مردان هم سن خود بوده و حتی پس از ۷۵ سالگی، زنان نسبت به مردان هم سن خود در معرض خطر بیشتر ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی هستند.
سابقه خانوادگی: بیماری بیماری‌های قلبی‌عروقی بویژه در افرادی که دارای پدر و مادر یا برادر و خواهر دچار بیماری سرخرگ و سابقه‌ای از مرگ در یکی از اعضای خانواده بدلیل ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی در سنین پایین (یعنی مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی در سن زیر ۵۵ سال در مردان و زیر ۶۵ سال در زنان) را داشته باشد.
ژنتیک، قومیت و نژاد: هم در ایجاد بیماری‌های قلبی‌عروقی نقش دارند. سیاه‌پوستان به دلیل فشارخون بالاتر نسبت به سفیدپوستان در معرض خطر بیشتری می‌باشند. افزایش سطح کلسترول خون ژنتیکی به طور مستقیم خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد. برخی اختلالات ژنتیکی نیز خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی‌عروقی را افزایش می‌دهد. فعلاً نمی‌توان مواد ژنتیکی خود را تغییر دهیم اما آگاهی از وضعیت ژنتیکی در انسان باعث می‌شود که فرد سایر عوامل خطر قابل کنترل را بهتر مدیریت کند.
عوامل خطر عمده‌ای که قابل کنترل، اصلاح و یا درمان هستند عبارتند از:
- کلسترول خون بالا
- فشارخون‌بالا (هیپرتانسیون)
- دیابت، پاسخ غیر طبیعی به انسولین
- افزایش وزن و چاقی، نحوه توزیع چربی در بدن (چاقی شکمی)
- الکل و رژیم غذایی نادرست
- عدم فعالیت جسمانی
- استرس
- برخی داروها (قرص‌های ضدبارداری-برخی داروهای هورمونی)
کمبود آنتی اکسیدان‌ها، غیر عادی شدن فاکتورهای انعقاد خون و افزایش هموسیستئین : در خون نیز باعث ممکن است سبب افرایش بروز CVD شوند.
درمان‌های معمول قلب
درمان‌های معمول قلب در انواع بیماری‌های قلبی عروقی عبارتند از:
درمان مشکلات دریچه‌ای قلب
افرادی که دچار بیماری‌های دریچه‌ای قلب هستند، ممکن است تحت درمان دارویی قرار بگیرند. تجویز این داروها با هدف برطرف کردن علائم و کاهش خطر لخته خون است.
اگرچه داروها نقش بسیار مهمی در درمان بیماری‌های دریچه‌ای دارند، ولی هیچ دارویی تاکنون تولید نشده است که بتواند از نشت یک دریچه جلوگیری کند. به دلیل مشابه، دارویی وجود ندارد که دریچه‌ای که دچار تنگی شده است را به اندازه طبیعی باز کند. با وجود این، درمان دارویی در بعضی از بیماران بهترین گزینه است. به‌طور مثال برای بیمارانی که مشکلات دریچه‌ای بسیار خفیف دارند و یا بیمارانی که به دلایلی امکان انجام عمل جراحی در آنها وجود ندارد.
هنگامی که بیماری ما به مراحل پیشرفته می‌رسد، درمان جراحی احتمالاً مورد نیاز خواهد بود. تصمیم نهایی در مورد جراحی بعد از مشورت تیم پزشکی گرفته می‌شود.
درمان آریتمی
اگر جهت کنترل آریتمی داروهای مناسب تجویز و دقیقاً طبق توصیه پزشک مصرف شوند، می‌توانند معجزه کنند. داروها می‌توانند از سکته قلبی یا سکته مغزی جلوگیری کنند، همچنین می‌توانند موجب پیشگیری از عوارض بیماری‌های قلبی شوند و پیشرفت بیماری‌های عروق خون رسان قلب را کند کنند.
بعضی از داروهایی که در کنترل آریتمی مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل بلوک‌کننده‌های کانال‌های کلسیمی، بتا بلوکرها و داروهای ضد انعقاد هستند.
پیس میکر (pace maker) چیست؟
پیس میکر یک دستگاه کوچک است که با باتری کار می‌کند و به قلب کمک می‌کند که ریتم منظمی داشته باشد. پیس میکر معمولاً در بیمارانی توصیه می‌شود که ضربان قلب بسیار پایین یا نامنظم دارند، یا اینکه در آنها ضربان قلب با وجود طبیعی بودن، گاهی خیلی تند و گاهی خیلی کند می‌شود.
کسانی که دچار سکته قلبی می‌شوند، احتمالاً به صورت مادام‌العمر باید از یک سری از داروها استفاده کنند. طیف وسیعی از داروها بعد از سکته قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند که معمولاً به‌صورت درمان چند دارویی، بسته به وضعیت بیمار در نظر گرفته می‌شوند.
آنژیوپلاستی عروق کرونر
در این روش، یک لوله مخصوص که یک بادکنک باد نشده در سر آن قرار دارد از طریق عروق محیطی به عروق قلب فرستاده می‌شود. بادکنک در محلی که دچار تنگی یا انسداد شده است، باد می‌شود و باعث باز شدن گرفتگی و برگشت جریان خون می‌شود.
این روش معمولاً همراه با قراردادن یک استنت انجام می‌شود که باعث استحکام منطقه‌ی ترمیم‌شده و جلوگیری از گرفتگی مجدد می‌شود. استنت که به «فنر قلب» هم معروف است، در اصل یک استوانه فلزی است که دارای سوراخ‌های متعدد به اشکال گوناگون بوده و جهت درمان تنگی‌های داخل عروق کرونر قلب، در داخل آنها قرار داده می‌شود. این روش نسبت به جراحی قلب باز، روشی کم‌تهاجمی‌تر است. این عمل باعث می‌شود که:
- جریان خون در شریان مسدود شده افزایش یابد.
- درد سینه (آنژین) کاسته شود.
- توانایی فعالیت‌های فیزیکی بیمار افزایش یابد.
- جراحی قلب باز (bypass)
در این روش، جریان خون در قسمتی از شریان قلب که مسدود شده است، توسط تکه‌ای از شریان یا وریدی که از قسمت‌های دیگر بدن برداشته شده، مجدداً برقرار می‌شود، در بعضی از بیماران بسته به تعداد نقاط قلب که دچار گرفتگی شده‌اند ممکن است نیاز به بیش از یک بای پس باشد.
درمان‌های دارویی مشکلات قلبی
داروهایی که به‌دنبال مشکلات قلبی تجویز می‌شوند، برای از بین بردن علائم بیماری و همچنین جلوگیری از بروز مجدد سکته قلبی یا مغزی هستند. اگر از یک بیمار قلبی مراقبت می‌کنیم، خود را موظف بدانیم که به بیمار کمک کنیم تا داروهای خود را همانگونه که پزشک توصیه کرده است، مصرف کند. در مورد داروهایی که بیمارِ ما مصرف می‌کند، مطالعه کنیم. بهتر است ما از علت تجویز این داروها توسط پزشک آگاه باشیم، بسیار مهم است توصیه‌های پزشک را به دقت دنبال کنیم. پس از پزشک سوال کنیم و در صورت لزوم یادداشت برداریم.
مصرف گوشت قرمز و غذاهای آماده، افزایش خطر بیماری‌های قلبی
محققان هشدار می‌دهند خوردن گوشت گاو، گوسفند، خوک و گوشت‌های فرآوری شده، قلب را به دردسر می‌اندازد، در این مطالعه، داده‌های تعداد زیادی از تحقیقات شامل بیش از ۱.۴ میلیون نفر که به مدت ۳۰ سال تحت نظر بودند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد به ازای مصرف هر ۵۰ گرم گوشت گاو، گوسفند و خوک، ریسک بیماری قلبی ۹ درصد افزایش می‌یابد.
وضعیت در مورد گوشت‌های فرآوری شده حتی بدتر است به طوری که به ازای مصرف هر ۵۰ گرم گوشت فرآوری شده مانند بی کن، ژامبون یا سوسیس، خطر ۱۸٪ افزایش یافت.
«آنیکا نوپل»، سرپرست تیم تحقیق از دانشگاه آکسفورد انگلیس، در این خصوص اظهار کرد: «به نظر می‌رسد گوشت فرآوری شده موجب تشدید بیماری عروق کرونر قلب می‌شود.»
خبر خوب این مطالعه این است که به نظر نمی‌رسد گوشت طیور مانند مرغ و بوقلمون خطر بیماری قلبی را افزایش دهد. انواع گوشت مرغ حاوی مقادیر چربی اشباع موجود در گوشت قرمز نیستند و همچنین مقادیر زیادی سدیم که در گوشت‌های فرآوری شده وجود دارد، را ندارند.
چربی اشباع به ایجاد پلاک در دیواره شریان خونی کمک می‌کند که می‌تواند موجب بروز انسداد عروق شود. همچنین سدیم فشار خون را افزایش می‌دهد و جریان خون به قلب را محدود می‌کند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که غذاهای آماده (فست فود) شامل پیتزا، همبرگر، چیز برگر، انواع ساندویچ، مرغ سوخاری، ناگت مرغ و سیب‌زمینی سوخاری است که از رستوران‌های عرضه‌کننده تهیه و جزو جدای ناپذیری از برنامه غذایی روزانه ما شده است، این غذاهای آماده که در ظاهر شیک، متنوع و خوشمزه هستند در اصل بیماری‌زا بوده و استفاده چندین وعده از آنها در هفته سلامتی ما را به خطر می‌اندازد.
بر اساس آخرین اعلام سازمان بهداشت جهانی، غذاهای آماده به دلیل اینکه حاوی مقدار زیادی چربی و مواد افزودنی هستند، حجم زیادی از کالری را وارد بدن می‌کند که موجب بیماری‌هایی نظیر چاقی و دیابت می‌شود، مصرف فست فودها تهدیدی برای سلامت قلب است، غذاهای آماده چون حاوی روغن و چربی ناسالم و نمک زیاد هستند حداکثر پنج تا هفت برابر غذاهای سالم، انرژی دارند.
مصرف مداوم و زیاد این نوع غذاها به این دلیل که حاوی چربی‌های اشباع شده و کالری زیاد است می‌تواند خطر چربی خون بالا و بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد، در مراحل تهیه غذاهای آماده و کنسروی چون حرارت قابل کنترل نیست به دلیل حرارت بالا ویتامین‌های موجود در آن از بین می‌رود.
کارشناسان تغذیه تاکید دارند برای پخت فست فودها، معمولاً از روغن‌هایی که اسید چرب اشباع دارند، چندین بار برای سرخ کردن استفاده می‌شود و حرارت زیاد باعث سوختن روغن و ایجاد ترکیباتی در آن می‌شود که می‌تواند سرطان زا باشد، در سوسیس و کالباس‌ها از نیتریت به عنوان رنگ دهنده استفاده می‌شود که افزایش مصرف این نوع خوراکی موجب بیماری سرطان در سیستم گوارشی بدن می‌شود.
مصرف فست فودها در طول زمان سیستم ایمنی بدن را بیشتر مورد حمله قرار داده و خطر ابتلاء و پیشرفت بیماری‌های حاد را افزایش می‌دهد، این اثرات تا زمان تغییر رژیم غذایی و جایگزین کردن غذاهای سالم در برنامه غذایی روزانه و مصرف میوه و سبزیجات به جای مواد غذایی غیر مغذی و مضر برای سلامت عمومی بدن، ادامه خواهد یافت.
نظر شما