به گزارش خبرنگار ایمنا، شعار ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی برای هفته سلامت روان عبارت است از "سلامت روان برای همه، سرمایه‌گذاری بیشتر- دسترسی بیشتر برای همه، همه جا " و هفته سلامت روان امسال (از ۱۸ تا ۲۴ مهرماه) در شرایطی گذشت که جهان در موج سوم شیوع کرونا قرار دارد، ویروسی که شیوعش جهانیان را درگیر کرده و بیش از هر چیز سلامت روان افراد را نشانه گرفته است، در خصوص بهداشت و سلامت روان افراد در دوران کرونا و محورهای مهم افزایش سلامت روان جامعه با ناهید گرامیان، مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و پیشگیری از اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
کاهش ارتباطات و دوری از اجتماعات تا چه حد می‌تواند افسردگی را افزایش دهد؟
پس از شیوع ویروس کرونا توصیه می‌کنیم مردم تا زمانی که کار ضروری ندارند از منزل بیرون نروند اما این موضوع ممکن است باعث ایجاد حالت‌های بی حوصلگی و در نهایت موجب افزایش افسردگی در بین مردم شود. این بیماری هم مانند بیماری‌های دیابت و فشار خون است و فرد باید بداند چگونه از خود مراقبت کند و چه رفتارهایی در این زمینه داشته باشد، به همین خاطر آموزش خودمراقبتی در سلامت روان از امور مهمی است که توسط کارشناسان سلامت روان در مراکز خدمات جامع سلامت به افراد ارائه می‌شود چرا که با آموزش مدیریت هیجانات، استرس و مهارت ارتباطی و خودمراقبتی می‌توان در حفظ سلامت روان به ویژه در این دوران کمک مؤثری کرد.
نشانه‌های سلامت روان در افراد چیست؟
شعار روز جهانی سلامت روان امسال "سلامت روان برای همه، سرمایه‌گذاری بیشتر و دسترسی بیشتر برای همه در همه جا" انتخاب شده است. در این هفته به آگاهی‌بخشی جامعه در این زمینه پرداخته می‌شود. سلامت روان به معنای آرامش ذهنی، احساس خودکارآمدی و خودتوانمندی است و به عبارت دیگر بر اساس این تعریف کسی که بتواند از عهده شرایط زندگی خود به خوبی بر بیاید از سلامت روان برخوردار است و سلامت روان یکی از ابعاد سلامت است. کسی که بتواند ارتباطات مثبت با محیط برقرار کرده و مشکلات پیرامون خود را به درستی رفع کند و از نظر شغلی و محیطی فرد مفیدی محسوب شود دارای سلامت روان است.
برای کنترل اضطراب و نگرانی در شیوع بیماری کرونا چه باید کرد؟
شرایط کرونا باعث تجربه اضطراب و نگرانی برای افراد در جامعه شده است. قدم اول برای مدیریت این شرایط آگاهی مردم از طبیعی بودن این احساس اضطراب و نگرانی خواهد بود و به دنبال آن لازم است رعایت بیشتر پروتکل‌های بهداشتی در زمینه‌های پیشگیری انجام شود. در شرایطی که ویروس کرونا سبب محدودیت‌های تردد شده، توصیه متخصصان این است که کمتر از منزل خارج شویم و این موضوع باعث بروز بی‌حوصلگی و افسردگی در افراد می‌شود که برای غلبه بر آن چند راهکار ساده وجود دارد. در قدم اول افراد باید در مورد احساس اضطراب و نگرانی خود با خانواده و دوستان نزدیک صحبت کنند که در این شرایط بهتر است از طریق فضای مجازی با نزدیکان خود صحبت و احساسات خود را بیان کنند.
بیان ناراحتی سبب می‌شود فرد از حس و حال دیگران باخبر شود و بداند که در این شرایط تنها نیست و با انجام فعالیت بدنی و ورزش می‌توان استرس را مدیریت کرد و حس خوبی داشت. افراد می‌توانند با استفاده از برنامه‌های آموزشی در منزل ورزش کنند. داشتن نظم در زندگی در این شرایط کرونایی مهم و ضروری است، بنابراین ساعت خواب و وعده‌های غذایی باید منظم و بر اساس برنامه باشد. در شرایطی که زمان افراد آزادتر باشد، گاهی ایجاد بهم‌ریختگی در زندگی باعث افزایش استرس و کاهش آستانه تحمل افراد می‌شود.
کدام گروه‌های سنی در این روزها آسیب‌پذیرتر هستند و برای این دسته افراد چکار باید کرد؟
در شرایط کرونایی از توجه به وضع دو گروه سنی سالمندان و کودکان نباید غافل شویم و باید بیشتر مراقب این گروه‌های سنی باشیم و از القای نگرانی بیشتر به آن‌ها باید پرهیز کنیم. کودکان و سالمندان آسیب پذیرترین گروه‌ها در این روزها هستند و مراقبت از افراد آسیب‌پذیر در این روزهای بحرانی بسیار مهم است. بهتر است زمانی که در کنار افراد پیر و سالمند هستیم از اینکه ابتلای ویروس کرونا بیشتر به این قشر آسیب می‌زند چیزی نگوئیم که برای آن‌ها آزار دهنده باشد و سعی کنیم تا جای ممکن با سالمندان از طریق تلفن و فضای مجازی در ارتباط باشیم.
کودکان هم گروه دیگری هستند که همیشه استرس و اضطراب‌های خود را به صورت علنی بیان نمی‌کنند و گاهی به صورت گریه یا تغییر رفتار استرس‌های خود را نشان می‌دهند و ممکن است خانواده‌ها از این تغییر رفتارها ناراحت شوند در این خصوص لازم است آنان را حمایت کرده و شرایط مناسب برای بازی کردن آن‌ها مهیا کرده و آن‌ها را به انجام فعالیت‌های مفید و سرگرم کننده تشویق کنیم. در حضور کودکان اخبار بد و ناراحت کننده را مدام بازگو نکنیم. کودکان منعکس کننده حالات هیجانی والدین هستند و از والدین خود الگوبرداری می‌کنند. باید الگوی مناسبی برای آن‌ها باشیم و هیجانات و استرس خود را مدیریت کنیم. در این زمینه باید بسیار مراقب باشیم و بدانیم دنبال کردن اخبار بد حال همه را بد می‌کند و موجب کاهش آستانه تحمل و افزایش استرس افراد می‌شود. سعی کنیم در حالی که اطلاعات را از یک منبع موثق می‌گیریم، اخبار ناراحت کننده را زیاد دنبال نکنیم.
برای مقابله با مشکلات تغییر شرایط زندگی و مدیریت استرس‌های ناشی از شیوع کرونا چکار باید کرد؟
اکنون یکی از اصلی‌ترین مسائلی که تهدیدکننده سلامت جامعه است، تغییر شرایط زندگی و استرس‌های ناشی از شیوع بیماری‌ها است. شرایط زندگی تغییر کرده و باعث هراس از ابتلا در افراد شده است و بهتر است برای رهایی از این حالات حتماً کمک و مشاوره بگیریم و توصیه ما ضمن دوری از ترس و استرس بی‌مورد، رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی مقابله با شیوع کروناست. افراد می‌توانند به نزدیک‌ترین مرکز جامع خدمات سلامت در محل زندگی خود مراجعه کرده یا از طریق تماس تلفنی با سامانه ۴۰۳۰ از مشاوران این مراکز مددخواهی کنند.
انجام فعالیت‌های بدنی مهم است و تا حد امکان باید ورزش کنیم. ورزش خود عاملی برای توانمندسازی و بالا بردن تحمل ما نسبت به استرس‌های محیطی است. ورزش را می‌توانید در داخل خانه انجام دهید. نظم زندگی را برقرار کنید و ساعت‌های خواب و وعده‌های غذایی را مشخص کنید. زمانی که برای مدت طولانی در خانه هستیم ممکن است در زمان خواب و وعده‌های غذایی بی‌نظمی ایجاد شود که افزایش اضطراب فرد را همراه دارد. همینطور باید دقت کنیم فرد مبتلا به کرونا تنها یک بیمار است که باید با حفظ فاصله اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، مراقب پیشگیری از انتقال بیماری باشیم و نباید با انگ زدن به این بیماران آن‌ها را از خود طرد کنیم.
برنامه معاونت بهداشتی استان برای ارتقای سلامت روان چیست؟
در دوران پاندمی کرونا انجام مراسم سوگواری با شرایط قبل قابل مقایسه نیست و احتمال بروز عوارضی مانند سوگ پاتولوژیک برای خانواده‌ها وجود دارد، چرا که نمی‌توانند آنطور که می‌خواهند برای متوفی مراسم سوگ بگیرند. در این شرایط کارشناسان سلامت روان معاونت بهداشتی ضمن تماس با خانواده‌ها، حمایت‌های روانی اجتماعی برای این افراد را انجام می‌دهند. همچنین فعالیت‌های گروه سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی استان اصفهان شامل حضور مراقبان سلامت در حوزه‌های شهری و بهورز در مراکز روستایی است که به همراه پزشک مرکز و کارشناس سلامت روان فعالیت‌هایی مربوط به خدمات پیشگیری در راستای آموزش و توانمندسازی جامعه و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را انجام می‌دهند.
آموزش‌های ویژه این مراکز از طریق آموزش‌های مهارت‌های زندگی و فرزندپروری و تربیت نوجوان سالم ویژه والدین با تاکید بر مدیریت هیجان‌های زندگی، مدیریت استرس و برقراری ارتباط سالم ویژه کودکان و بزرگسالان و آموزش‌های خودمراقبتی است. در این مجموعه‌ها والدین یاد می‌گیرند چطور با فرزندان خود رفتار کنند و تقویت رفتارهای مثبت و مدیریت رفتارهای منفی ارائه می‌شود.
بخش دیگری از فعالیت‌های این مرکز مختص افراد دارای اختلال روان و خانواده‌های آن‌هاست که برای این گروه بسته خودمراقبتی تعریف شده است که علائم بیماری افسردگی و چگونگی مدیریت و غلبه بر آن آموزش داده خواهد شد. در این بسته در مورد اختلالات افسردگی، خواب و سوء مصرف مواد آموزش‌هایی تنظیم شده است و محتوای آموزشی بسته‌های خودمراقبتی ابزار بسیار جدی در راستای پیشگیری از ابتلا به اختلالات روانپزشکی، مدیریت بهتر بیماری‌ها و پیشگیری از بروز عوارض و آسیب‌های اجتماعی است.
شناسایی بموقع موارد مبتلا به بیماری‌های روان از دیگر فعالیت‌های مرکز بهداشت استان اصفهان است. در حیطه روانشناسی برنامه تشخیص و مراقبت اختلالات شایع روانپزشکی را داریم که شامل غربالگری و شناسایی بموقع بیماری‌هاست و برای گروه‌های سنی مختلف از طریق پرسشنامه و با مراجعه به مراکز انجام می‌شود و در صورت شناسایی از طریق ارجاع به پزشک، ارائه خدمات درمانی و اورژانس‌های روان انجام می‌شود.
در موارد خشونت‌های خانگی چه اقداماتی باید بشود؟
در حوزه اجتماعی نیز با بخش برنامه کنترل خشونت خانگی شامل کودک آزاری و همسر آزاری ضمن شناسایی موارد، حمایت‌های مددکاری لازم انجام می‌شود و در این بخش پیشگیری و کنترل آسیب‌های اجتماعی بیشتر از طریق جذب همکاری‌های برون بخشی با دیگر سازمان‌ها را شامل می‌شود.
برای داشتن سلامت روان در افراد جامعه به چه محورهایی باید پرداخته شود؟
در این زمینه می‌توان به نقش زیرساخت‌های سلامت روان در شرایط کرونا و پساکرونا اشاره کرد. چرا که این روزها با توجه به اینکه در شرایط کرونایی بسر می‌بریم، قطعاً نیازمند مداخله و کمک‌هایی در این زمینه هستیم و شهروندان می‌توانند برای ارائه خدمات در مراکز درمانی سطح استان حضور پیدا کنند و با متخصصین متعهد این حوزه که می‌توانند در مدیریت ایام بحران کرونا نقش مفید و مؤثر داشته باشند صحبت کنند و این موارد دسترسی به خدمات سلامت را نیز بیشتر می‌کند.
وجود سیاست‌گذاران آگاه و سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه سلامت روان بسیار مهم است و با سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت روان آسیب‌های اجتماعی و اختلالات روانی در سطح جامعه کاهش پیدا می‌کند. البته نقش نظام مراقبت‌های بهداشت اولیه در دسترسی به خدمات سلامت روان نیز در کاهش مشکلات و افزایش سلامت روان به شدت تأثیرگذار است و البته نباید از نقش مؤثر سازمان‌های مردم نهاد در ارتقای سلامت روان جامعه غافل بود.همچنین نقش رسانه در تبیین وضعیت سلامت روان و انگ‌زدایی در ایجاد سلامت روان پررنگ است و رسانه‌ها می‌توانند با اطلاع‌رسانی مناسب نقش مهمی در کاهش استرس داشته باشند.
نظر شما