تابستان آینده امنیت غذایی کشور به دلیل سیلاب‌ اخیر دچار مشکل می‌شود

به گزارش خبرنگار ایمنا، جهانگیر عابدی در نشست تخصصی بررسی سیلاب های اخیر ایران که عصر امروز – سه شنبه سوم اردیبهشت ماه- در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد، با بیان اینکه واقعه سیلاب اخیر در کشور جزو رویدادهای استثنایی بوده است، اظهار کرد: براساس آمار حدود هشت میلیون نفر از مردم کشور در حال حاضر دچار سیل هستند.

وی با اشاره به اینکه بنا بر اعلام سازمان ملل متحد در ۴۷ سال اخیر وقوع عوامل طبیعی از جمله سیلاب در جهان چهار برابر شده است، افزود: آمارها نشان می‌دهد بیشترین تلفات عوامل طبیعی به ترتیب در کشورهای آمریکا، چین و هند اتفاق می‌افتد و در ایران نیز سیلاب ۳۲ درصد از حوادث کشور را به خود اختصاص داده است.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اظهار کرد: بسیاری از کارشناسان دنیا معتقدند که تغییرات اقلیمی عامل اختلال در ریزش‌های جوی است که بر این اساس عامل بسیاری از سیلاب‌ها را ناشی از تغییرات اقلیمی می دانند.

وی با بیان اینکه مهمترین چالش بشر در قرن ۲۱ تغییر اقلیم است، گفت: تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی، استفاده از سوخت‌های فسیلی، انتشار گازهای گلخانه ای است، براساس آمارها حدود ۷۶ درصد عامل گرم شدن زمین تصاعد گاز کربن دی اکسید است، در قرن گذشته حدود هفت درجه و در قرن اخیر یک تا شش درجه زمین گرمتر شده و در خاورمیانه در حال حاضر یک تا دو درجه دمای کره زمین افزایش یافته است.

عابدی با بیان اینکه وقوع طوفان‌ها، سیلاب‌های ویرانگر و خشکسالی‌ها از جمله پیامدهای تغییر اقلیم است، افزود: آمارها نشان می دهد از ۴۱ مورد بلایای طبیعی؛ زلزله، سیل، خشکسالی و طوفان بالاترین رتبه‌ها را در جهان و از سال ۱۹۹۰ میلادی وقوع سیل رتبه نخست را دارد.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به انواع سیلاب گفت: بیشترین وقوع سونامی در شرق آسیا در کشورهایی مانند بنگلادش اتفاق می افتد اما وقوع سونامی در خلیج فارس نیز وجود دارد، در همین حال در ایران پتانسیل وقوع سیلاب ناشی از شکستن سدها و رانش زمین نیز وجود دارد.

در سیل اخیر ایران به اثرات روانی آن کمتر پرداخته شده است

وی با بیان اینکه خسارات ناشی از سیل به دو نوع ملموس و غیرملموس تقسیم می شود، ادامه داد: اثرات روانی، فرهنگی، زیست محیطی و خطرات بهداشتی از اثراث غیرملموس سیلاب است که در سیل اخیر ایران به اثرات روانی سیلاب  کمتر پرداخته شده است.

این استاد دانشگاه اختلال در تولید کالا و تولیدات صنعتی و کشاورزی را از دیگر خسارات غیرمستقیم سیل اخیر عنوان کرد و افزود: پیش‌بینی می شود به دلیل سیلاب خوزستان در تابستان آینده از نظر تولید محصولات کشاورزی و امنیت غذایی در کشور دچار مشکلاتی شویم.

وی در ادامه به سیلابهای شهری و غیرشهری اشاره کرد و گفت: بر اساس آمار ۶.۱ میلیون نفر در شهرها و ۱.۶ میلیون نفر از روستاییان کشور درگیر سیلاب شدند؛ حدود ۲۴ درصد جمعیت روستایی و ۷۶ درصد جمعیت شهری در ۵۰ سال گذشته دچار سیلاب شده اند.

عابدی سیلاب‌های غیرشهری را ناشی از بارندگی‌های شدید، انسداد رودخانه ها، جنگل زدایی و عدم نفوذپذیری خاک عنوان کرد و ادامه داد: بر اساس آماری که در آمریکا منتشر شده بود، جنگل زدایی سبب می شود ۳۰ درصد حجم سیلاب ناشی از باران‌های شدید و ناگهانی کاهش یابد، یکی از عوامل سیلاب‌های ناگهانی در آق قلا جنگل زدایی بوده است.

این استاد دانشگاه علل سیلاب‌های اخیر را بارش باران‌های شدید و بادوام، نفوذ ناپذیری زمین، جنگل زدایی و رهاسازی ناگهانی آب از سدها عنوان کرد و گفت: سیلاب برق آسا( flash flooding)  در نقاط شیب دار شهرها اتفاق می افتد همانطور که سیل گرفتگی در نقاط شیب دار شهری مانند شیراز در زمان کم، حجم عظیمی از سیل وارد محله سعدی این شهر شد.

رعایت نکردن مسائل علمی شهرسازی و توسعه شهری در سیلاب‌ها ملموس بود

وی افزود: اثرات رعایت نکردن مسائل علمی شهرسازی و توسعه شهری در سیلاب‌های اخیر مملوس بود کمااینکه در شهری مانند اهواز سیلاب با فاضلاب همراه شد که سبب آلوده شدن روان‌آبها می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اظهار کرد: سیلاب را باید قبل از وقوع کنترل کرد، اقداماتی که پس از وقوع سیلاب صورت می‌گیرد مدیریت بحران برای نجات مردم است؛ در سیلاب اخیر راه‌های دفع سیلاب از قبل پیش‌بینی نشده بود.

تالاب گاوخونی در اصفهان برای هدایت سیلاب وجود دارد

وی افزود: در اصفهان در صورت وقوع سیلاب ، تالاب گاوخونی برای هدایت سیلاب وجود دارد اما در سیل آق قلا راهی برای خروج سیلاب وجود نداشت.

وی ادامه داد: یکی از اقدامات بسیار ضروری احداث استخرهای بسیار بزرگ در خارج از شهرها است که سیلاب‌ها در آنها تسکین یابد و پس از آن وارد شهرها شود؛ تالاب‌های کشور نقش تسکین دهنده سیلاب را دارند. در داخل شهرها نیز می‌توان نقاطی مانند پارک‌ها را به گونه ای طراحی کرد که در صورت وقوع سیل، ظرفیت سیلاب را در خود جای دهند.

این استاد دانشگاه همچنین به راهکارهای کنترل سیلاب‌ها اشاره کرد و گفت: در کشور ما به ساخت پهنه‌ها ، سیل بندها، خاکریزها و دیواره‌های سیل بند رودخانه‌ها و طراحی پل‌ها کمتر توجه شده است که این بی توجهی‌ها سبب وقوع سیلاب شهری است.

این استاد دانشگاه ادامه داد:  مقوله کنترل سیلاب روی زمین از جمله احداث آبخیزداری‌ پهنه بندی و احداث سدهای آشغال گیر در کشور ما مورد توجه نبوده است؛ سدهای آشغالگیر از شدت سیلاب‌ها در کشور می کاهد.

قانون حفظ حریم و بستر رودخانه‌ها در ایران راکد مانده است

وی به قانون توزیع عادلانه آب و قانون حفظ حریم و بستر رودخانه ها اشاره کرد و گفت: این قانون در ایران راکد مانده؛ برای مثال در شهر اصفهان باید با توجه به رودخانه زاینده رود برای سازه‌های شهری، ارتفاعات مختلف شهر را در نظر بگیریم تا در صورت وقوع سیلاب سبب خسارت و آسیب کمتری باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: برای مثال قسمت‌هایی از شهر که در معرض سیلاب ۱۰ ساله است می توان پارک احداث کرد یا قسمتی که در معرص سیلاب ۲۰ ساله یا ۵۰ ساله است می توان پارکینگ و ساختمان یک طبقه ساخت اما متاسفانه در محدوده رودخانه زاینده رود اصفهان بیمارستان ساخته شده در حالی که بیمارستان‌ها را باید در ارتفاعات و در قسمتهایی که احتمال وقوع ۱۰۰ ساله سیلاب وجود دارد، احداث کرد.

وی افزود: سیلوها و نیروگاه‌ها را باید در مکان‌هایی احداث کرد که وقوع سیلاب یک‌هزار ساله است که در سیل خوزستان در این بخش‌ها خسارات بسیاری وارد شده است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: حجم عظیمی از آب وارد خلیج فارس شد درحالی که می توانست مرکز ایران را نیز سیراب کند.