به گزارش خبرگزاری ایمنا، برنامه فضایی ایران در مسیر توسعه و گسترش قرار دارد و سازمان فضایی ایران با هدف افزایش توانمندیهای ماهوارهای، توسعه زیرساختها و ارتقای همکاریهای بینالمللی، برنامههای گستردهای را در دست اجرا دارد. طبق جدیدترین اطلاعات منتشر شده، سال آینده تمرکز اصلی بر پرتاب ماهوارهها خواهد بود و پیشبینی میشود حدود ۲۰ ماهواره در مدار زمین قرار گیرند.
پروژه منظومه ماهوارهای شهید سلیمانی
یکی از پروژههای کلیدی سازمان فضایی، منظومه ماهوارهای شهید سلیمانی است که از سال ۱۴۰۲ وارد فاز اجرایی شده و در فاز اول، ۲۰ ماهواره باریکباند برای آن برنامهریزی شده است، ماهوارههای باریکباند حجم داده کمی را منتقل میکنند، اما استفاده از آنها به صورت منظومهای امکان انتقال سریع دادهها از یک نقطه داخل کشور به نقطهای دیگر را فراهم میکند، این ویژگی بهویژه در شرایط اضطراری اهمیت دارد، زیرا امکان ارسال پیامهای کوتاه و حیاتی بدون نیاز به زیرساختهای زمینی فراهم میشود.
علاوه بر این، این منظومه در حوزه اینترنت اشیا نیز کاربرد دارد. در مناطقی که زیرساختهای زمینی وجود ندارد، از جمله خطوط انتقال نفت، گاز، آب، جنگلها و مناطق حادثهخیز، سنسورها و حسگرها نصب میشوند تا وضعیت محیط و خطوط انتقال بدون نیاز به حضور فیزیکی انسان اندازهگیری شود و دادهها به ماهواره منتقل شوند. ماهوارههای باریکباند سبکوزن هستند و میتوانند با هزینه بهنسبت پایین در مدار قرار گیرند و مأموریتهای مهمی را انجام دهند.
بلوک انتقال مداری سامان
بلوکهای انتقال مداری سامان، ابزارهای کلیدی برای انتقال ماهوارهها به مدارهای بالاتر محسوب میشوند. ماهوارهها ابتدا به بلوک انتقال مداری متصل شده و در مدار پایین قرار میگیرند و سپس توسط بلوک به مدار مورد نظر منتقل میشوند. این بلوکها در انواع سوخت جامد، سوخت مایع و پیشرانهای الکتریکی طراحی شدهاند، نسخه دوم بلوک سامان اکنون آماده پرتاب است و امکان انتقال ماهوارههایی با جرم ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم از ارتفاع ۴۰۰ کیلومتر به ۷ هزار کیلومتر را فراهم میکند، طراحی نسخه بعدی این بلوکها نیز در فاز مقدماتی قرار دارد و پس از ارزیابی نتایج پرتاب، وارد فاز ساخت خواهند شد.
پرتاب ماهواره ناهید ۲ و استفاده از پرتابگرهای داخلی و خارجی
ماهواره ناهید ۲ دارای دو نسخه است. نسخه اول با پرتابگر داخلی سیمرغ به مدار رسید و نسخه دوم که نیازمند مدار خورشیدآهنگ بود، توسط پرتابگر روسی سایوز به فضا فرستاده شد. با بهرهبرداری از پایگاه فضایی چابهار، امکان پرتاب ماهوارهها به مدارهای خورشیدآهنگ با پرتابگر داخلی نیز فراهم خواهد شد، نمونه دوم پرتابگرهای سوخت جامد نیز آماده است و تستهای سازگاری روی آن در دستور کار قرار دارد.
مشارکت در برنامههای فضایی بینالمللی
ایران در دو برنامه بینالمللی مهم فعالیت میکند: برنامه آرتمیس به رهبری آمریکا و برنامه IRS که تحت هدایت چین و روسیه است. علاوه بر آن، پروژه چانگ ۸ نیز با مشارکت ایران و چند کشور دیگر در حال اجرا است، محموله ایران برای این پروژه طراحی شده تا پتانسیل الکتریکی سطح ماه را اندازهگیری کند. این دادهها برای حفاظت از تجهیزات الکترونیکی و طراحی سامانههای فضایی در سطح ماه اهمیت حیاتی دارد.
پایگاه فضایی چابهار
پایگاه فضایی چابهار در فاز نخست بهرهبرداری قرار دارد و مراحل ساخت آن به پایان رسیده است، این پایگاه امکان پرتاب به مدارهایی با شیبهای مختلف از ۴۰ تا بیش از ۱۰۰ درجه را فراهم میکند و قرار است برای پرتابهای خانواده قائم مورد استفاده قرار گیرد، دسترسی به مدارهای مختلف برای منظومه شهید سلیمانی نیز اهمیت دارد تا زمانبندی و نظم عملکرد ماهوارهها حفظ شود.
گسترش ایستگاههای زمینی
ایستگاههای زمینی نقش حیاتی در کنترل ماهوارهها و دریافت دادهها دارند، علاوه بر ایستگاههای فعال در ماهدشت و قشم، ایستگاههای شمال شرق و شمال غرب در حال توسعه هستند و به زودی بهرهبرداری خواهند شد. این ایستگاهها مجهز به انواع آنتنها هستند که هر کدام وظیفه خاص خود را دارند و امکان ارتباط با ماهوارههای مختلف را فراهم میکنند، ایستگاههای جدید علاوه بر کوتاه کردن زمان دسترسی به ماهوارهها، امکان پشتیبانی متقابل را نیز فراهم میکنند؛ بهگونهای که در صورت عملکردبد یک ایستگاه، ایستگاه دیگر جایگزین آن میشود، توسعه ایستگاهها در شرق و غرب کشور نیز برای پوشش سراسری اهمیت زیادی دارد و برنامه نصب ایستگاههای سیار نیز در دستور کار قرار دارد.
چشمانداز آینده و تولید ماهوارههای پیشرفتهتر
برنامههای ایران در حوزه فضایی تنها به پرتاب ماهوارهها محدود نمیشوند. بررسیها برای تولید نمونههای پیشرفتهتر ماهوارههای کلاس خیام در جریان است و هدف ارتقای فناوریهای داخلی و افزایش قابلیتهای عملیاتی منظومههای ماهوارهای است، با پیشبینی پرتاب ۲۰ ماهواره در سال آینده، بهرهبرداری از پایگاه فضایی چابهار و توسعه ایستگاههای زمینی جدید، ایران مسیر خود را برای ایجاد منظومههای ماهوارهای ملی و حضور فعال در برنامههای فضایی بینالمللی به صورت جدی دنبال میکند، این اقدامات نهتها ظرفیتهای تحقیق و توسعه را افزایش میدهد، بلکه زمینه بهرهبرداری اقتصادی از منابع فضایی و استفاده از فناوریهای نوین را نیز فراهم میکند.
