زهره هراتیان کیست؟ پزشک پیشرو فوتبال ایران، رئیس «ایفمارک» و چهره‌ای مرجع در پزشکی فوتبال

به گزارش خبرگزاری ایمنا، زهره هراتیان نمونه‌ای روشن از پیوند «دانش پزشکی» و «مدیریت استاندارد» در فوتبال است؛ مدیری که با هدایت ایفمارک و نقش‌های بین‌المللی در فیفا / AFC، هم کیفیت مراقبت از بازیکنان ایرانی را بالا برده و هم الگوی حضور زنان پزشک در بالاترین سطوح فوتبال مردان را تقویت کرده است.

او با حضور در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر به‌عنوان هماهنگ‌کننده پزشکی ورزشگاه الثمامه و حضور در فینال جام جهانی فوتسال ۲۰۲۱، مسیر تازه‌ای برای زنان پزشک ورزشی گشود.

اگر درباره ایفمارک و خدماتش جست‌وجو می‌کنید، بدانید این مرکز با اعتبار FIFA Medical Centre of Excellence، هم‌زمان بازوی ارزیابی سلامت، درمان و بازتوانی، پژوهش و آموزش فوتبال ایران است و نام هراتیان در قلب این اکوسیستم می‌تپد.

بیوگرافی زهره هراتیان و جایگاه حرفه‌ای

زهره هراتیان پزشک ورزشی و مدیر باسابقه فوتبال ایران است که سال‌هاست ریاست «ایفمارک» مرکز مورد تأیید فیفا/AFC در تهران را برعهده دارد. این مرکز به‌عنوان FIFA Medical Centre of Excellence شناخته می‌شود و وظیفه استانداردسازی مراقبت‌های پزشکی، بازتوانی، آموزش و پژوهش در فوتبال ایران را پیش می‌برد.

مسیر حرفه‌ای دکتر زهره هراتیان؛ از تیم‌پزشکی تا ناظر پزشکی فیفا

آغاز همکاری بین‌المللی با فیفا/AFC: هراتیان طبق گزارش رسانه‌های رسمی ایران از سال ۲۰۱۱ به‌عنوان مدرس / افسر پزشکی با ساختارهای آموزشی و مسابقاتی فیفا همکاری داشته است. این مسیر، او را به جمع ناظران پزشکی و افسران کنترل دوپینگ در تورنمنت‌های آسیایی و جهانی رساند.

جایزه معتبر آسیایی

در حاشیه «کنفرانس پزشکی AFC ۲۰۱۹» در چنگدوِ چین، زهره هراتیان جایزه پزشک جوان کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC Young Medical Officer Award) را دریافت کرد؛ جایزه‌ای که به فعالان زیر ۴۵ سال با سهم مؤثر در پژوهش و توسعه فوتبال اعطا می‌شود.

نخستین‌های تأثیرگذار

در فصل ویژه لیگ قهرمانان آسیا (۲۰۲۰) برای نخستین‌بار از «افسران پزشکی زن» استفاده شد و نام هراتیان در فهرست این پزشکان پیشگام دیده شد.

فینال جام جهانی فوتسال ۲۰۲۱

زهره هراتیان به‌عنوان نخستین زن ایرانی در کادر پزشکی یک فینال جام جهانی (فوتسال لیتوانی) حاضر شد و این رویداد نقطه‌عطفی در مسیر حضور زنان پزشک ایرانی در سطح جهانی بود.

جام جهانی ۲۰۲۲ قطر

هراتیان از سوی فیفا به‌عنوان هماهنگ‌کننده پزشکی ورزشگاه الثمامه منصوب شد و در مصاحبه‌ای توضیح داد در تیم ۸ نفره پزشکی آن ورزشگاه تنها زن بوده است.

ایفمارک چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

ایفمارک مخفف Iran Football Medical Assessment and Rehabilitation Centre است؛ مرکزی که در کمپ تیم‌های ملی و پیرامون ورزشگاه آزادی تهران مستقر و از سوی فیفا به‌عنوان مرکز پزشکی عالی (FMCE) اعتباردهی شده است.

مأموریت‌های کلیدی ایفمارک:

۱. ارزیابی و پایش سلامت بازیکنان

انجام معاینات پزشکی پیش‌فصل (PCMA) برای تیم‌های لیگ برتر و دسته‌های تحت پوشش؛ مطابق توضیح فیفا، فدراسیون ایران شرط انجام تست‌های پیش‌فصل در همین مرکز را برای تیم‌ها الزام کرده است.

۲. درمان و بازتوانی

ارائه خدمات درمان آسیب‌های شایع فوتبال، برنامه‌های بازتوانی و هیدروتراپی، اتاق‌های درمان و سالن‌های آماده‌سازی.

۳. پژوهش و پایگاه داده سلامت

ایجاد بانک‌های اطلاعاتی سلامت بازیکنان و پروژه‌های پژوهشی (نمونه: مقالات ارزیابی پیش‌فصل و از سرگیری لیگ در دوران شیوع کرونا).

۴. آموزش و استانداردسازی

برگزاری دوره‌های آموزشی برای پزشکان تیم‌ها، فیزیوتراپیست‌ها و داوران و همسویی با دستورالعمل‌های فیفا در پیشگیری از آسیب.

به‌این‌ترتیب ایفمارک حلقه اتصال تیم‌های باشگاهی، تیم‌های ملی، سازمان لیگ و کمیته‌های پزشکی بین‌المللی است و با هدایت هراتیان، استاندارد واحدی را در فوتبال ایران پیاده می‌کند.

چرا زهره هراتیان خبرساز شد؟ (شکستن سقف شیشه‌ای)

حضور یک پزشک زن ایرانی در نقش‌های داوری پزشکی و نظارت سلامت در مسابقات مردان، از لیگ قهرمانان آسیا تا جام جهانی، در منطقه‌ای که این حوزه به‌طور سنتی مردانه بوده است، خبرساز شد.

AFC در ۲۰۲۰ برای اولین‌بار افسران پزشکی زن را به کار گرفت و هراتیان در میان این اسامی بود، همچنین بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای داخلی، او در یکی از بازی‌های انتخابی جام جهانی روسیه ۲۰۱۸ به‌عنوان ناظر پزشکی / افسر دوپینگ حاضر شد؛ مجموعه‌ای از تجربه‌های کم‌سابقه که مسیر را برای دیگران هموار کرد.

پروژه‌ها و دستاوردهای علمی زهره هراتیان

۱) معاینات پیش‌فصل و پایگاه داده ملی سلامت

یکی از پروژه‌های پرارجاع در ایران، معاینات متمرکز پیش‌فصل بازیکنان لیگ است که داده‌های ارزشمندی در اختیار پژوهشگران قرار داده و به پایش ریسک‌های پزشکی کمک می‌کند. انتشارات علمی مرتبط با این ارزیابی‌ها و روند سلامت بازیکنان، مبنای تدوین پروتکل‌های داخلی بوده است.

۲) مدیریت بازگشایی فوتبال در دوران کووید -۱۹

در اوج همه‌گیری، تیم پزشکی ایفمارک در کنار کمیته پزشکی فدراسیون، مدل بازگشایی حرفه‌ای فوتبال ایران را پیاده‌سازی کرد؛ مطالعه کوهورت از سرگیری لیگ با آزمون‌های دوره‌ای PCR و خوداظهاری علائم منتشر شد و به‌عنوان تجربه عملی موفق مستندسازی شد.

۳) فعالیت‌های خط مقدم و کمپین‌های آگاهی‌بخش

AFC و رسانه‌های بین‌المللی، از تلاش‌های میدانی هراتیان در دوران همه‌گیری (از بیمارستان صحرایی ایران‌مال تا آموزش عمومی) تقدیر کردند.

مسئولیت‌های بین‌المللی و شبکه ارتباطی

حضور مستمر در نقش‌های نظارتی فیفا/AFC، ارتباط مستقیم با تازه‌ترین پروتکل‌های پزشکی مسابقات، کنترل دوپینگ، مدیریت صدمات، امداد اضطراری و بازگشت به بازی (RTP) را برای فوتبال ایران به ارمغان آورده است. این شبکه، دسترسی به دوره‌های آموزشی و استانداردهای روز را تسهیل می‌کند و به ارتقای کیفیت خدمات پزشکی در باشگاه‌ها و تیم‌های ملی انجامیده است.

نمونه‌های برجسته:

AFC Young Medical Officer Award (2019)؛ تأیید اعتبار بین‌المللی کارنامه هراتیان.

AFCL 2020: حضور در جمع نخستین افسران پزشکی زن در یک تورنمنت مردان در آسیا.

FIFA Futsal World Cup 2021 (Lithuania): اولین زن ایرانی در کادر پزشکی فینال جام جهانی.

FIFA World Cup Qatar 2022: هماهنگ‌کننده پزشکی ورزشگاه الثمامه.

زندگی شخصی زهره هراتیان و هم‌افزایی با فوتبال

زندگی شخصی هراتیان نیز با فوتبال پیوند خورده است. او همسر هومن افاضلی، مربی و آنالیزور سابق تیم‌ملی ایران است؛ پیوندی که از نگاه رسانه‌ها به نوعی هم‌افزایی حرفه‌ای میان دانش پزشکی و مقتضیات فنی فوتبال تعبیر شده است.

اثرگذاری بر فوتبال ایران؛ از استاندارد تا فرهنگ سلامت

یکپارچه‌سازی معاینات و تشکیل پرونده سلامت بازیکنان در سطح لیگ‌های ایران، باعث شد تصمیم‌گیری‌های پزشکی (از صدور کارت سلامت تا محدودیت‌های برگشت به بازی) بر داده‌های دقیق تکیه کند.

ارتقای آموزش اضطراری داخل مسابقه: از چک‌لیست‌های امداد درون‌زمین تا نحوه مدیریت تروما و ایست قلبی، در دوره‌های داخلی و کارگاه‌های مشترک AFC/FIFA به‌روز می‌شود.

پیوند پژوهش و عمل: داده‌های تولیدشده در ایفمارک (پیش‌فصل، اپیدمیولوژی آسیب‌ها، بازگشت به بازی) به راهنماهای داخلی بدل شده است.