خسوف چیست؟ همه چیز درباره ماه‌گرفتگی ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ و رازهای آن

به گزارش خبرگزاری ایمنا، در این مطلب از ایمنا مگ، با زبانی انسانی و جذاب به بررسی علمی، انواع خسوف، باورهای تاریخی و مهم‌ترین خسوف‌های آینده در ایران می‌پردازیم.

خسوف چیست؟

خسوف زمانی رخ می‌دهد که زمین میان خورشید و ماه قرار می‌گیرد و سایه‌اش روی سطح ماه می‌افتد. این رخداد باعث تاریک‌شدن جزئی یا کامل ماه می‌شود. برخلاف کسوف (خورشیدگرفتگی)، خسوف از بخش بسیار بزرگ‌تری از زمین قابل‌مشاهده است.

علت علمی خسوف

نور خورشید هنگام عبور از جو زمین دچار شکست و پراکندگی می‌شود؛ نورهای آبی‌تر پراکنده و نورهای قرمزتر به ماه می‌رسند. اگر ماه وارد سایه زمین شود، این نور قرمز بازتاب می‌شود و ماه را قرمز یا نارنجی می‌کند.

انواع خسوف

۱. خسوف کلی: ماه به‌طور کامل در سایه اصلی زمین قرار می‌گیرد و رنگ سرخ پیدا می‌کند (ماه خونین).

۲. خسوف جزئی: تنها بخشی از ماه در سایه زمین است.

۳. خسوف نیم‌سایه‌ای: ماه تنها وارد سایه نیمه‌کمرنگ زمین می‌شود و تغییر رنگ آن خیلی ملایم است.

چرا ماه در خسوف قرمز می‌شود؟

جو زمین از نور آبی و سبز فیلتر ایجاد می‌کند و فقط نور قرمز و نارنجی به ماه می‌رسد. این پدیده، ماه را در خسوف کلی به رنگ خونین یا مسی درمی‌آورد.

تفاوت خسوف و کسوف

کسوف (خورشیدگرفتگی) در روز رخ می‌دهد و با قرار گرفتن ماه میان زمین و خورشید شکل می‌گیرد.

خسوف (ماه‌گرفتگی) در شب اتفاق می‌افتد و حالت عکس آن است. دیدن خسوف به‌طور مستقیم برای چشم انسان بی‌خطر است و هیچ احتیاجی به محافظ ندارد.

خسوف در باورهای باستانی

در فرهنگ‌های باستانی، خسوف نمادی ترسناک یا تغییر و تحول تعبیر می‌شد؛ برخی تصور می‌کردند که جانوری آسمانی ماه را می‌بلعد. اما امروزه با علم نجوم، خسوف به‌عنوان یک پدیده طبیعی شناخته می‌شود و جذابیتی علمی یافته است.

مهم‌ترین خسوف آینده قابل مشاهده در ایران

خسوف کلی در ایران | ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ (۷ سپتامبر ۲۰۲۵)

تمام مراحل خسوف از ایران، از ابتدا تا پایان، قابل مشاهده است:

• شروع نیم‌سایه‌ای: حدود ساعت ۱۸:۵۸
• شروع جزئی: حدود ۱۹:۵۷
• آغاز خسوف کلی: حدود ۲۱:۰۰
• اوج خسوف: ۲۱:۴۱:۴۶
• پایان خسوف کلی: ۲۲:۲۳
• پایان جزئی: ۲۳:۲۷
• خروج از نیم‌سایه: حوالی ۰۰:۲۵ شب ۱۷ شهریور

خسوف کلی دوم سال ۲۰۲۵ | ۱۳ و ۱۴ مارس ۲۰۲۵

این ماه‌گرفتگی که به «ماهِ خونین» معروف است، در ایران تقریباً قابل مشاهده نبود زیرا ماه آن زمان زیر افق بود.

جدول خسوف‌های ۲۰۲۵ در ایران

خسوف به‌ویژه خسوف کلی ۱۶ شهریور ۱۴۰۴، یکی از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های نجومی قابل‌رؤیت در ایران است. این رویداد علمی و دیدنی فرصتی عالی برای علاقه‌مندان نجوم، رسانه‌ها و برنامه‌سازان محتوایی است.