لاستیک، یکی از حیاتیترین اجزای خودرو است که ارتباط مستقیم با ایمنی، مصرف سوخت و عملکرد کلی خودرو دارد. اگرچه بسیاری از رانندگان تنها زمانی به تایر توجه میکنند که پنچر شود یا آج آن کاملاً از بین رفته باشد، اما واقعیت این است که عمر مفید آنها از لحاظ کیلومتر و سال، محدود است. در حالت معمول عمر لاستیک بین 5 تا 6 سال پس از تولید بدون استفاده و به میزان 40 تا 80 هزار کلیومتر زمان استفاده است. بیتوجهی به این موضوع، نه تنها ایمنی سرنشینان را به خطر میاندازد، بلکه میتواند هزینههای سنگینی نیز در پی داشته باشد.
در این مقاله از سوی فروشگاه تخصصی رینگ و لاستیک تایرمن، بهصورت کامل به موضوع عمر لاستیک، نحوه افزایش آن، نشانههای پایان عمر و تأثیر نوع خودرو بر دوام آن میپردازیم. اگر در فکر خرید تایر جدید برای خودرو خود هستید یا میخواهید از سلامت فعلی آنها مطمئن شوید، مطالعه این راهنمای جامع میتواند مسیر را برایتان روشنتر کند.
عمر مفید لاستیک بر اساس کیلومتر
عمر لاستیک از نظر مسافت پیموده شده، تحت تأثیر فاکتورهای زیادی قرار دارد. بهصورت عمومی، بسیاری از تولیدکنندگان معتبر اعلام میکنند که عمر مفید تایرهای سواری بین ۴۰,۰۰۰ تا ۸۰,۰۰۰ کیلومتر است. این بازه وسیع به دلیل تفاوت در ترکیب مواد لاستیک، نوع طراحی، شرایط جاده، نحوه رانندگی و نوع خودرو ایجاد میشود.
به عنوان مثال، رانندگی در جادههای ناهموار، استفاده مکرر از ترمز شدید، یا شتابگیریهای ناگهانی میتواند عمر لاستیک را بهشدت کاهش دهد. از سوی دیگر، رانندگی آرام، نگهداری صحیح و تنظیم بهموقع باد تایرها میتواند عمر آنها را افزایش دهد.
در خودروهای سبک مانند تارا، بهطور میانگین اگر روزانه ۵۰ کیلومتر حرکت داشته باشید، تایر باید پس از حدود ۳ سال تعویض شوند و لاستیک تارا جدید و مناسب خریداری کنید. اما در خودروهای سنگینتر یا استفاده شهری شدید، این زمان ممکن است به کمتر از دو سال کاهش یابد.
عمر مفید لاستیک بر اساس سال
اگرچه میزان کارکرد مهم است، اما حتی اگر لاستیکها کمتر از حد معمول کار کرده باشند، باز هم بعد از چند سال باید تعویض شوند. تاریخ انقضای لاستیک بهطور معمول بین ۵ تا ۶ سال از زمان تولید آن است، حتی اگر آج آنها هنوز سالم بهنظر برسد. دلیل آن فرسایش طبیعی ترکیبات لاستیکی در گذر زمان است.
ترکیبات لاستیک با قرار گرفتن در معرض نور خورشید، تغییرات دمایی، رطوبت، و حتی در حالت پارک بودن خودرو، به مرور خاصیت انعطافپذیری خود را از دست میدهند. این پدیده باعث ایجاد ترکهای ریز و کاهش چسبندگی سطح لاستیک به جاده میشود.
برای تشخیص عمر لاستیک از تاریخ تولید آن استفاده میشود که معمولاً بهصورت یک کد چهاررقمی بر روی دیواره آن درج شده است. برای مثال کد "2422" بهمعنای هفته 24ام سال 2022 است. اگر این تاریخ بیش از ۵ سال گذشته باشد، حتی اگر لاستیک نو بهنظر برسد، باید تعویض شود.
نشانههای پایان عمر لاستیک
ممکن است لاستیکها ظاهر سالمی داشته باشند، اما نشانههایی وجود دارد که میتواند پایان عمر مفید آنها را مشخص کند. در ادامه به مهمترین این نشانهها میپردازیم:
- کاهش عمق آج:
اگر عمق آج لاستیک به کمتر از ۱.۶ میلیمتر برسد، طبق استانداردهای بینالمللی، دیگر ایمنی لازم برای استفاده را ندارد. برخی از لاستیکها دارای شیارهای هشدار (TWI) هستند که با نمایان شدن آنها، زمان تعویض فرا رسیده است. - ترکهای سطحی یا جانبی:
ترکهای کوچک روی سطح یا دیواره لاستیک، معمولاً ناشی از تابش UV، تغییرات دمایی یا بالا بودن سن تایر است. این ترکها، خطر ترکیدن را در سرعتهای بالا افزایش میدهند. - برآمدگی یا تورم در بدنه لاستیک:
اگر قسمتی از لاستیک متورم شده باشد، این نشانه آسیب داخلی در ساختار آن است. چنین لاستیکی باید فوراً تعویض شود زیرا احتمال ترکیدگی ناگهانی آن بسیار بالاست. - افزایش ارتعاش یا لرزش در هنگام رانندگی:
لرزشهای غیرعادی در فرمان یا بدنه خودرو ممکن است به علت آسیبدیدگی داخلی لاستیک یا عدم تعادل آن باشد. اگر این وضعیت ادامه یابد، باید سلامت لاستیک بررسی شود. - تغییر رنگ یا سخت شدن سطح لاستیک:
لاستیکهایی که به مرور تیرهتر یا سفتتر شدهاند، معمولاً قابلیت چسبندگی مناسب خود را از دست دادهاند. این پدیده معمولاً در لاستیکهای قدیمی یا بیکیفیت مشاهده میشود.
چگونه عمر لاستیک را افزایش دهیم؟
عمر لاستیکها بهشدت وابسته به نحوه نگهداری و استفادهی شما از آنهاست. با رعایت برخی اصول ساده میتوان تا حد قابل توجهی دوام لاستیکها را افزایش داد:
- تنظیم منظم فشار باد:
باد لاستیکها باید همیشه مطابق با استاندارد سازنده خودرو باشد. فشار کمتر یا بیشتر از حد مجاز، باعث سایش غیر یکنواخت و کوتاه شدن عمر مفید آن میشود. - بالانس و تنظیم فرمان دورهای:
بالانس نبودن لاستیکها یا مشکل در تنظیم زوایای فرمان (Alignment) باعث میشود تا لاستیکها بهطور غیر یکنواخت و سریعتر ساییده شوند. - جابهجایی منظم لاستیکها (Rotation):
طبق گفته شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران ISQI برای توزیع یک نواخت سایش و افزایش طول عمر، بعد از هر 10 هزار کلیومتر باید لاستیکهای جلو و عقب با هم تعویض شوند. - پرهیز از رانندگی پرخطر:
ترمزهای شدید، شتابهای ناگهانی، عبور از دستاندازها با سرعت زیاد و پیچیدن تند از جمله عواملی هستند که بهطور مستقیم عمر لاستیک را کاهش میدهند. - نگهداری در محیط مناسب:
اگر زاپاس دارید یا خودرو شما مدت زیادی بلااستفاده است، بهتر است لاستیکها را در مکانی خشک، خنک و دور از نور خورشید و منابع شیمیایی نگهداری کنید.
آیا نوع ماشین روی عمر لاستیک تاثیر میگذارد؟
پاسخ قطعی بله است. نوع خودرو، یکی از تعیینکنندهترین عوامل در میزان مصرف و دوام لاستیکهاست. وزن، قدرت موتور، نوع سیستم تعلیق، و حتی نحوه تقسیم وزن روی محورهای مختلف، همه میتوانند تأثیر مستقیم روی عملکرد و عمر تایر داشته باشند.
برای مثال، خودروهای سنگینتر مانند کراساوورهای خانوادگی و دیفرانسیل جلو، فشار بیشتری به تایرهای جلو وارد میکنند و بنابراین ممکن است زودتر نیاز به تعویض پیدا کنند. از طرفی، خودروهای سبکتر مانند هاچبکها یا خودروهای اقتصادی، سایش یکنواختتری روی لاستیک ایجاد میکنند.
همچنین، خودروهایی با سیستم چهارچرخ متحرک (4WD) به دلیل توزیع قدرت متفاوت، نیاز به تعویض همزمان تمام لاستیکها دارند تا از اختلاف سایز و سایش غیر یکنواخت جلوگیری شود.
در همین راستا، انتخاب لاستیک مناسب برای هر خودرو اهمیت زیادی دارد. بهعنوان نمونه، اگر مالک خودروی کوییک هستید، استفاده از تایر فابریک برای کوییک که با ویژگیهای این خودرو هماهنگ است، عملکرد بهینهتری خواهد داشت. یا در مورد خودروهایی مانند تارا، استفاده از لاستیک تارا مطابق با مشخصات فنی خودرو که در دفترچه راهنما نوشته شده، نهتنها ایمنی را افزایش میدهد بلکه باعث بهبود مصرف سوخت و افزایش طول عمر تایرها خواهد شد.
جمعبندی
در نهایت باید گفت که عمر لاستیک را نمیتوان تنها با نگاه به ظاهر یا میزان استفاده روزانه قضاوت کرد. ترکیبی از عوامل مانند مسافت طی شده، زمان تولید شدن آن، شرایط نگهداری و علائم ظاهری باید در نظر گرفته شود.
اگر از آخرین تعویض تایر خود بیش از ۵ سال گذشته است، یا اگر بیش از ۶۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر با آنها رانندگی کردهاید، بهتر است برای بررسی دقیقتر به مراکز تخصصی همچون تایرمن مراجعه کنید. ما در فروشگاه لاستیک تایرمن، علاوه بر عرضه انواع لاستیکهای اصلی برای خودروهای ایرانی و خارجی، مشاوره رایگان تخصصی نیز برای انتخاب بهترین تایر متناسب با خودرو و شرایط رانندگی شما ارائه میدهیم.
با انتخاب هوشمندانه لاستیک و نگهداری اصولی، هم از امنیت خود محافظت میکنید، هم در هزینههای آینده صرفهجویی خواهید کرد.
نظر شما