به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سالهای اخیر، با رشد تجارت بینالمللی و افزایش حجم کالاهای وارداتی و صادراتی، اهمیت بهینهسازی زنجیره تأمین و حملونقل کالا بیش از پیش احساس شده است.
یکی از زیرساختهای کلیدی در این حوزه، بنادر خشک (Dry Ports) یا پایانههای چندمنظوره درونسرزمینی است که نقش حیاتی در تسهیل جریان کالا بین بنادر دریایی و نقاط داخلی کشور دارند. ایران به عنوان کشوری با موقعیت ژئوپلیتیک استراتژیک و دسترسی به آبهای آزاد، در راستای توسعه زیرساختهای لجستیکی خود، برنامهریزی و احداث بنادر خشک را در دستور کار قرار داده است.
بندر خشک به پایانهای گفته میشود که برخلاف بنادر سنتی، درون سرزمین و دور از ساحل قرار دارد و از طریق شبکههای حملونقل ریلی یا جادهای به بنادر دریایی متصل میشود. این بنادر چندمنظوره، خدماتی نظیر انبارداری، جابجایی کانتینر، انجام تشریفات گمرکی، بازرسی کالا و خدمات لجستیکی را ارائه میدهند و به عنوان واسطهای بین بنادر ساحلی و بازارهای داخلی عمل میکنند.
در واقع، بندر خشک مکمل بنادر دریایی است و با کاهش بار ترافیکی و عملیاتی در بنادر ساحلی، به افزایش ظرفیت و بهرهوری کل زنجیره حملونقل کمک میکند. این مراکز با ارائه خدمات متنوع، امکان انتقال سریع و کارآمد کالاها را فراهم کرده و به کاهش هزینههای حملونقل و اثرات زیستمحیطی منجر میشوند.
اهمیت و نقش بنادر خشک در ایران
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، به عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب و شمال و جنوب، نیازمند توسعه زیرساختهای لجستیکی پیشرفته است. بنادر خشک با ایجاد مراکز توزیع کالا در داخل کشور، نقش مهمی در تسهیل تجارت، کاهش ازدحام بنادر دریایی و بهبود فرآیندهای گمرکی دارند.
مزایای کلیدی بنادر خشک در ایران عبارتند از:
-کاهش بار ترافیکی و عملیاتی در بنادر ساحلی
-تسریع فرایندهای گمرکی و لجستیکی
-کاهش هزینههای حملونقل و زمان انتقال کالا
-کاهش تردد وسایل نقلیه سنگین در اطراف بنادر دریایی و به تبع آن کاهش آلودگیهای زیستمحیطی
-ایجاد مراکز توزیع و انبارش کالا در نزدیکی بازارهای مصرف و تولید
-افزایش بهرهوری و توسعه پایدار اقتصادی
-تشویق استفاده از حملونقل ریلی و ترکیبی
-ایجاد فرصتهای سرمایهگذاری و اشتغال در مناطق داخلی.
با توجه به فاصله و موقعیت جغرافیایی نسبت به ساحل، بنادر خشک به سه دسته تقسیم میشوند:
۱- بندر خشک دور از ساحل: رایجترین نوع که معمولاً از طریق حملونقل ریلی و رودخانهای به بنادر دریایی متصل است و امکان کاهش ترافیک جادهای را فراهم میکند.
۲- بندر خشک میانی: با فاصله متوسط از ساحل، که علاوه بر اتصال به بنادر، به مراکز تولید و خدماتی نیز نزدیک است و نقش تلاقی خدمات ریلی و اداری را دارد.
۳- بندر خشک نزدیک به ساحل: که به دلیل نزدیکی به ساحل، سرعت انتقال کانتینرها را افزایش میدهد اما فضای کافی برای توسعه ندارد.
وظایف اصلی بنادر خشک شامل موارد زیر است:
-انتقال کانتینرها بین انواع مختلف حملونقل (ریلی، جادهای، آبراههای داخلی)
-انجام عملیاتهای رایج در پایانههای کانتینری بنادر
-اجرای تشریفات گمرکی و ترخیص کالا
-ارائه خدمات لجستیکی متنوع از جمله انبارداری، تعمیر و نگهداری تجهیزات حملونقل، و خدمات ارزش افزوده
این خدمات موجب میشود که بنادر خشک به مراکز لجستیکی جامع تبدیل شده و نقش مهمی در بهبود کارایی زنجیره تأمین ایفا کنند.
معرفی بنادر خشک فعال و در دست توسعه در ایران
ایران در سالهای اخیر پروژههای متعددی در حوزه بنادر خشک آغاز کرده است. مهمترین و فعالترین بندر خشک کشور، بندر خشک آپرین است که در جنوب غربی تهران (منطقه اسلامشهر) واقع شده و به عنوان الگوی موفق توسعه بنادر خشک شناخته میشود.
بندر خشک آپرین
-موقعیت: جنوب غربی تهران، منطقه اسلامشهر
-اتصال: دسترسی مستقیم ریلی به بندر شهید رجایی در بندرعباس و اتصال به شبکه آزادراههای کشور
-خدمات: محوطههای وسیع کانتینری، انبارها، تجهیزات مدرن جابجایی، دفاتر گمرک و سایر نهادهای مرتبط
-هدف: مدیریت کانتینرهای وارداتی و صادراتی، کاهش بار ترافیکی بندر شهید رجایی، تسریع فرآیندهای گمرکی و لجستیکی
-وضعیت: عملیاتی و در حال توسعه فازهای بعدی برای افزایش ظرفیت و خدمات
سایر بنادر خشک ایران
علاوه بر آپرین، بنادر خشک متعددی در نقاط مختلف کشور وجود دارند که در مراحل مختلف توسعه یا بهرهبرداری هستند:
-بندر خشک پیشگامان (مهریز)
-بندر خشک سلفچگان
-بندر خشک اصفهان
-بندر خشک ایرانشهر
-بندر خشک قزوین
-بندر خشک فرودگاه امام خمینی
-بندر خشک استان فارس
-بندر خشک خرمآباد
-بندر خشک خراسان رضوی
-بندر خشک جهرم
-بندر خشک شرق اصفهان
-بندر خشک شیراز
-بندر خشک کاروان اصفهان
-بندر خشک سیرجان
-بندر خشک یزد
-بندر خشک کرمان
-بندر خشک کرمانشاه
-بندر خشک رباط کریم
این بنادر با توجه به موقعیت جغرافیایی، ظرفیتها و امکانات متفاوت، نقشهای متنوعی در زنجیره تأمین کالا ایفا میکنند.
به گزارش ایمنا، بنادر خشک به عنوان زیرساختهای حیاتی لجستیکی درونسرزمینی، نقش کلیدی در تسهیل جریان کالا، کاهش بار ترافیکی بنادر ساحلی و بهبود فرایندهای گمرکی و حملونقل در ایران ایفا میکنند.
با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک کشور و اهمیت توسعه پایدار اقتصادی، سرمایهگذاری و توسعه این بنادر میتواند به افزایش بهرهوری زنجیره تأمین، کاهش هزینهها و زمان انتقال کالا، و همچنین کاهش آلودگیهای زیستمحیطی منجر شود و با وجود چالشهایی همچون محدودیتهای زیرساختی و نیاز به هماهنگی بیشتر بین دستگاههای مرتبط، بنادر خشک ایران ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به مراکز لجستیکی پیشرفته و محرک رشد اقتصادی دارند.
استمرار حمایتهای دولتی، تسهیل فرایندهای گمرکی و بهرهگیری از حملونقل ترکیبی ریلی و جادهای، کلید موفقیت در بهرهبرداری کامل از این ظرفیتها خواهد بود. در نهایت، توسعه بنادر خشک نه تنها به بهبود تجارت داخلی و بینالمللی کمک میکند، بلکه نقش مهمی در ارتقای جایگاه ایران در شبکههای حملونقل جهانی ایفا خواهد نمود.
نظر شما