پوکی استخوان؛ دشمنی که به‌تدریج سلامت را تهدید می‌کند

به گزارش خبرگزاری ایمنا، پوکی استخوان یا استئوپروز یک بیماری شایع و مزمن است که به تدریج باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش شکنندگی آن می‌شود، این بیماری به طور معمول در سنین بالاتر، به‌ویژه در زنان پس از کاهش هورمون‌های استروژن رخ می‌دهد و کاهش سطح استروژن تأثیر مستقیمی بر تخریب و کاهش ساختار استخوانی دارد، مردان نیز ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شوند، اما عوامل خطر در آن‌ها متفاوت است و مهم‌ترین ویژگی این بیماری این است که تا زمان وقوع شکستگی‌های استخوانی، اغلب هیچ علامت قابل توجهی ندارد و به همین دلیل، این بیماری تحت عنوان بیماری خاموش شناخته می‌شود.

پوکی استخوان از طریق عوامل مختلفی تشدید می‌شود که شامل کمبود کلسیم و ویتامین D، تغذیه نامناسب، نداشتن تحرک کافی، مصرف دخانیات، مصرف زیاد الکل، بیماری‌های مزمن مانند دیابت و اختلالات تیروئید و استفاده طولانی‌مدت از داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها می‌شود، همچنین عوامل ژنتیکی نقش مهمی در میزان استعداد افراد به ابتلاء دارد، به طوری که اگر یکی از والدین دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان شده باشد، احتمال ابتلای فرزند افزایش می‌یابد.

تشخیص پوکی استخوان از طریق سنجش تراکم استخوان (DXA) انجام می‌شود که ابزاری دقیق برای ارزیابی وضعیت مواد معدنی استخوان است، این آزمایش کمک می‌کند تا میزان خطر شکستگی در فرد بررسی شود و پزشکان بتوانند راهکارهای مناسب برای پیشگیری یا درمان را توصیه کنند و در کنار این آزمایش، بررسی‌های کلینیکی، سابقه خانوادگی و ارزیابی سبک زندگی ، در تشخیص دقیق پوکی استخوان نقش دارند.

پیشگیری از پوکی استخوان نیازمند تغییرات سبک زندگی است که شامل مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، انجام ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی، دویدن آهسته یا تمرینات مقاومتی، ترک دخانیات، کاهش مصرف الکل و حفظ وزن متعادل می‌شود و قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز عامل مهمی در تأمین ویتامین D مورد نیاز بدن است، چراکه این ویتامین نقش کلیدی در جذب کلسیم و تقویت استخوان‌ها دارد.

از چه سنی احتمال ابتلاء به پوکی استخوان وجود دارد؟

مرضیه حسینی بالام، فوق تخصص روماتولوژی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه در بیماری پوکی استخوان، بافت استخوان به‌تدریج تراکم خود را از دست می‌دهد و دچار شکستگی می‌شود، اظهار کرد: بافت استخوان برخلاف بافت‌های دیگر، بافتی پویا است و به صورت مرتب، بافت‌های قدیمی و مرده استخوان در حال بازجذب شدن است و بافت جدید و تازه ساخته می‌شود.

وی با بیان اینکه در دوران نوجوانی و تا سن ۲۵ سالگی، میزان ساخت بافت استخوان بسیار بیشتر از بازجذب آن است و همین موضوع باعث می‌شود افراد حداکثر توده استخوانی تا سن ۲۵ سالگی داشته باشند، افزود: در این بازه زمانی، در صورتی که افراد رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی کافی داشته باشند، توده استخوان‌ها بسیار محکم‌تر و قوی‌تر خواهد بود.

فوق تخصص روماتولوژی با بیان اینکه پس از ۲۵ سالگی میزان بازجذب بافت استخوان افزایش پیدا می‌کند، تصریح کرد: افزایش بازجذب بافت استخوان نسبت به ساخت آن پس از ۲۵ سالگی، باعث می‌شود که افراد به‌تدریج و با افزایش سن، دچار پوکی استخوان و با کاهش توده استخوان و شکستگی مواجه شوند.

پوکی استخوان؛ بیماری خاموش و تدریجی

حسینی بالام ادامه داد: بیماری پوکی استخوان به طور معمول در مراحل ابتدایی هیچ علامتی ندارد، از همین رو بسیاری افراد متوجه آن نمی‌شوند و زمانی افراد متوجه بیماری پوکی استخوان می‌شوند که بیماری پیشرفت می‌کند و بافت استخوان سست و شکننده می‌شود و در این شرایط ممکن است بافت استخوانی افراد بدون ضربه دچار شکستگی شود.

وی با بیان اینکه با توجه به بی علامت بودن بیماری پوکی استخوان، به آن بیماری خاموش گفته می‌شود، گفت: شروع فرایند افزایش بازجذب بافت استخوان از ۲۵ سالگی است، اما به طور کلی، در سنین بالاتر است که بازجذب بافت استخوان به بیماری پوکی استخوان بدل می‌شود.

فوق تخصص روماتولوژی با بیان اینکه پوکی استخوان در زنان نسبت به مردان زودتر بروز می‌کند، اضافه کرد: به طور معمول با کاهش یافتن هورمون‌های استروژن در بدن زنان، پوکی استخوان بیشتر می‌شود و مردان در سنین بالاتری نسبت به زنان درگیر بیماری پوکی استخوان می‌شوند، به طور کلی این بیماری در سنین بالای ۶۰ تا ۶۵ سالگی در زنان و در سنین بالای ۷۰ سالگی در مردان بروز می‌کند.

درمان پوکی استخوان بسته به شدت بیماری شامل مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و استفاده از داروهایی مانند بیس‌فسفونات‌ها، هورمون‌درمانی یا داروهای تقویت‌کننده ساختار استخوان است، این داروها به کاهش سرعت تخریب استخوان و افزایش تراکم استخوانی کمک می‌کنند و در موارد شدید، درمان ممکن است شامل مصرف داروهای تزریقی باشد که تأثیر مستقیم بر فعالیت سلول‌های استخوانی دارند.

پوکی استخوان می‌تواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، به‌ویژه زمانی که باعث شکستگی‌های ستون فقرات یا لگن شود، این شکستگی‌ها اغلب نیازمند جراحی و دوره‌های طولانی بازتوانی است و می‌تواند توانایی حرکتی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و به همین دلیل، پیشگیری و تشخیص زودهنگام نقش حیاتی در کنترل این بیماری دارد و می‌تواند از مشکلات جدی در آینده جلوگیری کند.

آگاهی عمومی درباره پوکی استخوان و داشتن سبک زندگی سالم از دوران جوانی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از ابتلاء ایفا کند و آموزش درباره تغذیه صحیح، ترویج فعالیت‌های بدنی مناسب و ارتقای سطح دانش عمومی درباره عوامل خطر می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک کند و با درک بهتر این شرایط، افراد می‌توانند تصمیم‌های آگاهانه‌تری درباره سلامت استخوان‌ها بگیرند و احتمال مشکلات ناشی از پوکی استخوان را به حداقل برسانند.