به گزارش خبرگزاری ایمنا، در هفته ملی جمعیت، توجه به ریشههای پایداری نسل و آیندهسازان کشور ضرورتی اساسی است و در این میان، جایگاه مادری بهعنوان یکی از ارکان اصلی تداوم حیات انسانی و تربیت نسل، اهمیت ویژهای دارد. مادری تنها یک وظیفه زیستی یا خانوادگی نیست، بلکه جایگاهی است که با آن، زن در مسیر آفرینش و پرورش، نقشی بیبدیل ایفا میکند؛ این نقش، شأن و کرامتی انسانی و الهی به زن میبخشد که باید مورد تکریم و حمایت قرار بگیرد.
فرزندآوری زمانی معنا و اثربخشی پیدا میکند که در بستری از آرامش، امنیت و احترام نسبت به مادر شکل بگیرد. هر نوزاد، در دامن مادری آگاه و مسئول، نهتنها زندگی را آغاز میکند، بلکه مبانی انسانیت و اخلاق را نیز فرا میگیرد، ازاینرو جامعهای که در سیاستگذاریهای جمعیتی، کرامت و شرایط زیست مادری را نادیده بگیرد، در مسیر تربیت نسلی سالم و پایدار با چالش مواجه خواهد شد، درواقع سلامت جسمی و روانی مادر، ضامن پرورش نسل توانمند و امیدوار است.
در شرایط کنونی، بازشناسی هویت مادری و حمایت از آن، ضرورتی مضاعف پیدا کرده است. مادری نه در تقابل با پیشرفت زن، بلکه در تکمیل شخصیت و نقشآفرینی اجتماعی او معنا مییابد. این هویت، باید در فرهنگ عمومی تقویت شود.
پشتیبانی از مادری، نیازمند رویکردی فراتر از اقدامات به صرف اقتصادی است. فراهمسازی شرایط اجتماعی، فرهنگی و آموزشی برای ایفای مسئولیت مادری، بخشی از وظایف نظام حاکمیتی و فرهنگی کشور به شمار میرود و بزرگداشت هفته ملی جمعیت، فرصتی برای بازنگری در سیاستها و باورهای عمومی درباره مادری است. اگر کرامت مادری حفظ و تقویت شود، بنیان خانواده استوار میماند و آیندهای روشن برای کشور رقم خواهد خورد، به همین مناسبت گفتوگویی با هاجر انجمنی، استاد حوزه و دانشگاه، کنشگر اجتماعی و فعال حوزه جمعیت داشتیم که مشروح آن را در ادامه مطالعه میکنید:
ایمنا: منظور از کرامت مادری چیست؟
انجمنی: در بررسی جایگاه کرامت مادری، میتوان به مفهومی اشاره کرد که در زندگی توحیدی و بر اساس عبارت «لا اله الا الله» برای زن در جامعه انسانی تعریف میشود؛ در این نگرش، نگاه به زن تنها از زاویه انسانی است، اما اگر سبک زندگیمان به سمت غربزدگی گرایش پیدا کند و از سنتها، آداب، رسوم و ارزشهای ملی و مذهبی فاصله بگیریم، به تدریج با تضییع کرامت مادری مواجه خواهیم شد.
امروزه در جوامعی که جایگاه زن تضعیف شده است، این امر به دلیل فاصله گرفتن از سبک زندگی انسانمحور است؛ سبکی که در آن، جایگاه انسانها فارغ از جنسیت است و نگاهها نه زنانه و نه مردانه است، این تغییرات موجب شده است نهاد خانواده آسیب ببیند و کرامت مادرانه زن نیز دچار خدشه شود. در چنین فضایی، تعریف واقعی کرامت زن در معرض تهدید قرار میگیرد.
ایمنا: چطور میتوانیم نگاه عمومی را نسبت به جایگاه و کرامت مادری تقویت کنیم؟
انجمنی: برای بهبود نگاه و فرهنگ به کرامت مادری در جامعه، باید به گذشته و ارزشهایی که در فرهنگ خانوادههای ایرانی ریشه دارد بازگردیم، همان گونه که در شعر معروف آمده است «هر کسی کو دور ماند از اصل خویش، باز جوید روزگار وصل خویش»، این بازگشت به ریشهها و اصول انسانی میتواند راهگشا باشد. اگر به اصل انسانیت و جایگاه انسانی خود توجه کنیم و بدانیم که جایگاهمان در جامعه بر اساس انسان بودن است و نه چیز دیگری، میتوانیم فرهنگ و نگاه به کرامت مادری را تقویت کنیم و بهبود ببخشیم.
در برخی از جوامع جهانی مشاهده میشود نگاههایی که تحت عنوان آزادی موجب بردگی زنان شده است، این نگاه نهتنها به زنان آسیب زده است، بلکه مردان و خانوادهها را نیز تحت تأثیر قرار داده است و موجب شده هم شأن و منزلت اجتماعی مردان در خانواده و جامعه کاهش پیدا کند و هم زنان در جامعه منزلت خانوادگی خود را از دست بدهند، هم فرزندان که در این جامعه رشد میکنند، در معرض آسیبهای مضاعف قرار بگیرند.
تعریف جایگاه شغلی و اجتماعی برای زنان به گونهای که در برخی موارد به شکل یک رقابت و برابری صرف با مردان تفسیر شده است نیز موجب آسیب به کرامت مادری در جوامع شده است، همچنین نگاه تساوی میان زن و مرد که گاهی به شکل یک نگاه جنسی و ابزاری است، تأثیر منفی بر کرامت مادرانه گذاشته است. در کنار این، نگاهی که ازدواج و تشکیل خانواده را به نوعی معامله یا قرارداد تجاری میداند، نیز بهطور جدی کرامت مادری را تضعیف میکند.
با توجه به جایگاه ویژه مادران در جامعه، باید به اصلاح نگرشها و تغییر نگاه به زن و جایگاه مادر در جامعه پرداخته شود و با تقویت آموزههای انسانی، بازگشت به اصول فرهنگی اصیل و تغییر در تعاریف اجتماعی و شغلی میتوانیم کرامت مادری و خانواده را بازسازی و به توازن در جایگاه انسانها در جامعه دست پیدا کنیم.
ایمنا: آیا چند فرزندی مانعی برای رشد و پیشرفت مادران است؟
انجمنی: باید تأکید کرد این باور، نادرست و بدون پشتوانهی منطقی است، چراکه نمونههای نقض متعددی برای آن وجود دارد و تعداد قابل توجهی از بانوان فرهیخته، از جمله پزشکان و صاحبان مشاغل اجتماعی مهم توانستهاند با وجود داشتن چند فرزند، به جایگاههای برجستهای در جامعه دست پیدا کنند. همین وجود مثالهای عینی، خود گویای آن است که چند فرزندی نمیتواند مانعی قطعی برای پیشرفت زنان باشد؛ در واقع وقتی مصداقهایی روشن و متعدد وجود دارد که بانوان با داشتن چند فرزند و حتی فرزندان چندقلو در موقعیتهای اجتماعی مطلوبی مشغول فعالیت هستند و دیگر نیازی به اثبات بیشتر نیست؛ چرا که این موارد به خودی خود گواهی روشن بر بطلان این ادعا هستند.
ایمنا: شما خودتان چند فرزند دارید؟ آیا فرزندپروری مانع تحصیل و فعالیت شما شده است؟
انجمنی: من مادر پنج فرزند هستم و تحصیلاتم را تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه دادهام و در حال حاضر نیز در حوزه تدریس و تبلیغ فعال هستم، بنابراین فعالیت اجتماعی من نهتنها متوقف نشده، بلکه در مسیر توسعه و رشد نیز قرار گرفته است و هرگز احساس نکردهام که فرزندانم مانعی برای تحقق اهدافم بودهاند.
واقعیت این است که انسانها، بهویژه زنان دغدغهمند، در هر مرحله از زندگی بر اساس شرایط، برنامهریزیهای روزآمد و هدفمند دارند؛ برنامههایی که همزمان تمام ابعاد زندگیشان، از جمله مسائل خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را پوشش میدهد. زن ایرانی در طول تاریخ ثابت کرده است از توانایی و درایت بالایی برای مدیریت این ابعاد برخوردار است.
ایمنا: آیا این نگاه مصداق تاریخی هم دارد؟
انجمنی: اگر به دوران دفاع مقدس نگاه کنیم، بهروشنی میبینیم که بسیاری از مادران چند فرزندی، حضوری فعال در پشت جبههها داشتند و در کنار تربیت فرزندان، مسئولیتهایی همچون خیاطی، بافندگی، بستهبندی، پخت نان و تأمین مایحتاج رزمندگان را نیز بهعهده میگرفتند. این فعالیتها در عین تعدد فرزند، نهتنها متوقف نشد بلکه عمق مسئولیتپذیری آنها را به نمایش گذاشت.
در واقع، زنان دههی شصت که به طور عموم خانوادههای پرجمعیتی داشتند، همچنان نقشهای مؤثر اجتماعی و فرهنگی ایفا میکردند، بنابراین تعدد فرزند هرگز مانعی برای دغدغهمندی، رشد یا کنش اجتماعی زنان نبوده و نیست.
نظر شما