به گزارش خبرگزاری ایمنا، کنکور به عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل تحصیلی دانش‌آموزان، با تمام دشواری‌هایش به پایان رسیده است، اما برای بسیاری از داوطلبان، این پایان به معنای آرامش نیست و استرسِ انتظار برای اعلام نتایج، نگرانی از آینده و حتی بلاتکلیفی در رویارویی با روزهای پس از آزمون می‌تواند فشار روانی قابل‌توجهی ایجاد کند. در چنین شرایطی، آگاهی از راه‌های مدیریت این استرس، ضرورتی انکارناپذیر است.
ذهن انسان به طور طبیعی در رویارویی با موقعیت‌های نامشخص، واکنش اضطرابی نشان می‌دهد. بلاتکلیفی درباره نتیجه کنکور، مقایسه خود با دیگران و ترس از دست پیدا نکردن به اهداف، از جمله عواملی است که می‌تواند استرس پس از کنکور را تشدید کند و اگر این اضطراب مدیریت نشود، ممکن است به اختلال در خواب، کاهش تمرکز و حتی افت عملکرد در سایر زمینه‌های زندگی منجر شود.
استرس پس از کنکور، پدیده‌ای طبیعی اما قابل مدیریت است؛ با به‌کارگیری راهکارهای ساده و حفظ نگاهی واقع‌بینانه به آینده می‌توان این دوره را با کمترین تنش پشت سر گذاشت. دانش‌آموزان به یاد داشته باشند که مهم‌تر از نتیجه کنکور، حفظ سلامت روان و توانایی‌های فردی آنها است که تضمین‌کننده موفقیت در مراحل بعدی زندگی خواهد بود.
پذیرش شرایط موجود و بررسی مسیرهای پیش‌رو، مراقبت از سلامت جسم و روان با فعالیت بدنی، تغذیه مناسب و خواب کافی، پرهیز از انزوا و گفت‌وگو با دیگران، پرداختن به فعالیت‌های موردعلاقه، تنظیم انتظارات واقع‌بینانه و توجه به این نکته که بسیاری از داوطلبان کنکور نیز چنین شرایطی را تجربه می‌کنند، همگی موجب کاهش استرس و حفظ آرامش داوطلبان کنکور سراسری می‌شود، با این وجود نظر دو کارشناس مشاوره را دراین‌باره جویا شدیم که مشروح آن در ادامه آمده است.
چه اقداماتی برای کاهش اضطراب و استرس داوطلبان کنکور می‌توان انجام داد؟
مجتبی یوسف‌زاده، مشاور تحصیلی و کنکور مدارس استعدادهای درخشان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: هر امر مهمی که در جهان قرار است محقق شود، به طور طبیعی همراه با اضطراب و دغدغه‌های خاص خود خواهد بود و کنکور نیز از جمله این موارد است، چرا که دانش‌آموز و خانواده‌اش در حال تلاش برای به انجام رساندن کاری سرنوشت‌ساز هستند، بنابراین طبیعی است که هر دو طرف با سطحی از نگرانی و تنش روانی روبه‌رو شوند.
وی با اشاره به اینکه سوال اساسی اینجاست که چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا این اضطراب و استرس کاهش پیدا کند؟ می‌افزاید: در واقع، نکته کلیدی این است که به الزام نباید در پی راهکارهایی برای از بین بردن کامل این اضطراب باشیم، زیرا گاه تلاش برای کاهش استرس، نتیجه معکوس به همراه دارد و به جای آرامش، موجب تشدید نگرانی‌ها می‌شود.
مشاور تحصیلی و کنکور ادامه می‌دهد: در ابتدا خانواده‌ها باید به این درک برسند که ضرورتی ندارد به دانش‌آموز یا فرزندشان توصیه‌ای کنند؛ گفتن جملاتی همچون «طوری نیست، هرچه نتیجه شد همان خوب است» یا «سال آینده هم فرصت داری» نه تنها مفید نیست، بلکه در چنین شرایطی بی‌اثر است. وقتی افراد در وضعیت اضطرابی قرار می‌گیرند، توصیه‌های مستقیم کمکی به آنها نمی‌کند.
یوسف‌زاده با تاکید بر اینکه بهترین کار این است که بیشتر شنونده‌ی حرف‌های او باشند و فضایی امن برای بیان دغدغه‌هایش فراهم کنند، عنوان می‌کند: در مواردی که دانش‌آموز علائم واضح اضطراب همچون تپش قلب، خستگی مفرط یا بی‌قراری نشان می‌دهد، پیشنهاد می‌شود خانواده‌ها به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه فرزند خود را به پیاده‌روی سبک ببرند. این فعالیت ساده بدنی همراه با گفت‌وگوی صمیمانه می‌تواند در کاهش تنش‌های روانی مؤثر واقع شود، چنین اقدامی ضمن ایجاد فضایی آرامش‌بخش، فرصتی برای بیان دغدغه‌ها و دریافت حمایت عاطفی فراهم می‌آورد.
دانش‌آموزان، کتاب درسی را پایه اصلی مطالعه خود قرار دهند
وی اضافه می‌کند: پس از پایان جلسه آزمون کنکور، طبیعی است که نخستین گفت‌وگوی دانش‌آموزان درباره دشواری سوالات باشد، با این حال، زود است که در این باره قضاوتی داشته باشیم و به‌ویژه بهتر است از هرگونه پیش‌داوری پرهیز کنیم، بنابراین دانش‌آموزان باید به این نکته توجه داشته باشند که این آزمون به پایان رسیده و حالا نوبت آمادگی برای آزمون بعدی است و آزمون آینده که امتحانات نهایی است، حتی از کنکور نیز مهم‌تر است.
مشاور تحصیلی و کنکور خاطرنشان می‌کند: پس از یک روز استراحت و گذراندن اوقاتی ساده و به‌یادماندنی با خانواده، باید دوباره تلاش را آغاز کرد و با تمام توان برای امتحانات نهایی آماده شد، همچنین باید گفت که دانش‌آموزان سال جاری از بخت بلندی برخوردارند، چرا که اگر نتیجه امتحانات نهایی پایه یازدهم آنها چندان مطلوب نباشد، نمرات پایه دوازدهم می‌تواند تا ۶۰ درصد جبران‌کننده باشد و بدیهی است دانش‌آموزانی که اهل مطالعه و تلاش باشند، می‌توانند عملکرد بهتری در امتحانات نهایی داشته باشند.
یوسف‌زاده با بیان اینکه اولویت‌بندی دروس برای مطالعه امری ضروری است، می‌افزاید: در این شرایط مطالعه دروس عمومی اهمیت بیشتری نسبت به دروس تخصصی دارد، از آنجا که دانش‌آموزان پیش از این برای کنکور، دروس تخصصی را مطالعه کرده‌اند، اکنون باید تمرکز بیشتری بر دروس عمومی داشته باشند، همچنین برنامه‌ریزی برای امتحانات نهایی نه‌تنها لازم است، بلکه باید دقیق‌تر از برنامه‌ریزی کنکور باشد.
وی تاکید می‌کند: توصیه می‌کنم دانش‌آموزان در مطالعه برای امتحانات نهایی، کتاب درسی را پایه اصلی کار خود قرار دهند و از سایر منابع به عنوان مکمل استفاده کنند، هرگز نباید از خلاصه‌نویسی و مرور مطالب کتاب غافل شد و به یاری خداوند، همه دانش‌آموزان می‌توانند این مرحله را نیز با موفقیت پشت سر بگذارند.
مشاور تحصیلی مدارس استعدادهای درخشان می‌گوید: حال اگر دانش‌آموزی احساس کند در کنکور اردیبهشت نتیجه مطلوب را نگرفته است، باید به خود بگوید این آزمون تنها یک آزمایش بود و من تمام تلاشم را برای کنکور تیرماه به کار خواهم گرفت، همچنین بهتر است در همان روز برگزاری آزمون، عملکرد خود را بررسی کند.
یوسف‌زاده عنوان می‌کند: برخی از دانش‌آموزان از این کار هراس دارند و می‌گویند اگر ببینم پاسخ‌هایم اشتباه بوده، روحیه‌ام را از دست می‌دهم، اما به نظر من، این بررسی ضروری است تا نقاط قوت و ضعف خود را بشناسند و این فرصتی است تا پیش از کنکور تیرماه، این کاستی‌ها را جبران کنند.
نقش مهم خانواده‌ها در کاهش استرس فرزندان / آزمون کنکور تنها راه موفقیت نیست
مجید مهدیه، مشاور کنکور و مشاور تحصیلی مدارس نمونه‌دولتی درباره تأثیر استرس و اضطراب بر دانش‌آموزان و داوطلبان آزمون کنکور به خبرنگار ایمنا می‌گوید: استرس در چنین شرایطی پدیده‌ای طبیعی و حتی ضروری محسوب می‌شود، چرا که افزایش متعادل آن می‌تواند موجب ارتقای کارایی، تمرکز و عملکرد فرد شود، با این حال، چنانچه سطح استرس از حد معقول فراتر رود، نه‌تنها کمکی به پیشرفت نخواهد کرد، بلکه به عاملی بازدارنده تبدیل می‌شود و موجبات کاهش کارایی را فراهم می‌آورد.
وی می‌افزاید: برای دستیابی به حداکثر بازدهی، وجود استرس امری اجتناب‌ناپذیر است، اما شرط اساسی، مدیریت صحیح آن است، به گونه‌ای که نه حذف کامل استرس، بلکه کنترل و تنظیم آن در سطحی مطلوب و بهینه مدنظر قرار گیرد.
مشاور تحصیلی مدارس نمونه‌دولتی با اشاره به نقش خانواده‌ها در کاهش استرس فرزندان ادامه می‌دهد: خانواده‌ها می‌توانند با حمایت عاطفی، همراهی صمیمانه و پشتیبانی بی‌قیدوشرط، نقش کلیدی در کاهش استرس فرزندان خود ایفا کنند. در این مسیر پرتنش، والدین باید سنگِ صبورِ فرزندان باشند و با همدلیِ عمیق، به آنها کمک کنند تا هیجانات و دشواری‌های این دوره را به‌صورت سالم تجربه کنند.
مهدیه با بیان نکاتی کلیدی خطاب به خانواده‌ها عنوان می‌کند: توجه داشته باشید که درس خواندن و نخواندن هر دو سخت است، ازاین‌رو دانش‌آموزی که به‌ظاهر بی‌خیال است را به تنبلی، بی‌عرضگی یا بی‌غیرتی متهم نکنید، همچنین از مقایسه فرزندان خود با دیگر دانش‌آموزان بپرهیزید، حتی بیان خاطرات موفقیت‌های خود یا دیگران، می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم مقایسه تلقی شود و فشار روانی ایجاد کند.
وی با تاکید بر اینکه گوش دادن مهم‌تر از راه‌حل دادن است، اضافه می‌کند: بیشتر از آنکه پند بدهید یا راهکار ارائه کنید، شنونده‌ای فعال باشید و اجازه دهید فرزندتان رنج و ناکامی‌هایش را بیان کند و احساس کند که مورد درک خانواده قرار گرفته است.
این مشاور کنکور خاطرنشان می‌کند: استرس و ناکامی‌های فرزندتان را با او تجربه کنید، اما با ناشکیبایی، سرکوفت زدن یا تحمیل راهکارهای شخصی، بار روانی او را افزایش ندهید و به یاد داشته باشید مشکلات زندگی بسیار بزرگ‌تر از کنکور هستند و این دوره، فرصتی برای آماده‌سازی فرزندتان در رویارویی با چالش‌های آینده است.
مهدیه با بیان اینکه آزمون کنکور تنها راه موفقیت نیست، می‌افزاید: با طرح‌های جایگزین همچون مهاجرت یا سایر گزینه‌ها در میانه فشار کنکور، سردرگمی فرزند خود را افزایش ندهید، همچنین از جایزه‌دهی شرطی پرهیز کنید، زیرا در این سن، جایزه می‌تواند به‌جای انگیزه‌بخشی به عاملی تنش‌زا تبدیل شود و رابطه‌ی والد-فرزندی را تضعیف کند.
به گزارش ایمنا، با پایان یافتن ماراتن نفس‌گیر کنکور، بسیاری از داوطلبان با پدیده‌ای به نام استرس پس از آزمون روبه‌رو می‌شوند. این حالت روانی که ناشی از انتظار برای اعلام نتایج و بلاتکلیفی نسبت به آینده تحصیلی است، می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت روان افراد داشته باشد.
این روزهای پس از کنکور نه پایان راه، بلکه آغازی جدید است. با ترکیبی از واقع‌بینی و امیدواری، و با تکیه بر مهارت‌هایی که دانش‌آموزان در این مسیر کسب کرده‌اند، می‌توانند از این مرحله به عنوان سکوی پرتابی برای رشد شخصی و تحصیلی استفاده کنند، چراکه کنکور، تنها یک مقطع گذرا از زندگی است و مهم‌تر از نتیجه آن، سلامت روان و اعتمادبه‌نفس داوطلبان است.
پس از ماه‌ها تلاش و کوشش، اکنون زمان آن است که داوطلبان با حفظ آرامش و امیدواری، این دوره گذار را مدیریت کنند و به یاد داشته باشند که زندگی سرشار از فرصت‌های ناخوانده است و مسیر موفقیت هرگز خطی مستقیم نیست. کنکور یک ایستگاه است، نه مقصد نهایی. مهم این است که افراد از این تجربه برای رشد فردی و تقویت توانایی‌های خود استفاده کنند.
