به گزارش خبرگزاری ایمنا، گیاهان تراریخته به گیاهانی گفته میشود که با استفاده از تکنولوژی ژنتیکی و تغییرات در ژنوم گیاه به منظور افزایش مقاومت در برابر آفات، بیماریها یا عوامل آب و هوایی، افزایش عمر محصول، توسعه یا بهبود خواص تغذیهای باشد، اما این محصولات با وجود مزیتهایی همچون مقاوم بودن نسبت به سموم و آفتها به علت دستکاری ژنتیکی میتواند برای سلامت انسان و محیطزیست بسیار خطرناک باشد.
طبق تحقیقات انجام گرفته سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد تخمین میزند که جهان تنها برای تداوم رشد جمعیت باید تا سال ۲۰۵۰ حدود ۷۰ درصد غذای بیشتر تولید کند، چرا که تغییرات آب و هوایی بخش عمدهای از اراضی زراعی جهان را برای کشاورزی سخت کرده یا از بین میبرد، محصولات زراعی تراریخته میتوانند با بازده بیشتری حتی در زمینهای خشک و شور رشد کنند و در درجه حرارت بالا و پایین مقاومت کنند، تولید محصولات تراریخته قیمت مواد غذایی را کاهش داده و در جهان مردم کمتری از گرسنگی میمیرند.
مقالات علمی و معتبر سالهای اخیر نشان داده است که تراریخته بودن یک گیاه نمیتواند دلیل بر آسیب رساندن آن به محیط زیست باشد، گیاهان تراریخته با کاهش تسطیح جنگلها و مراتع، کاهش انتشار گازهای گلخانهای به علت تردد کمتر ماشینهای کشاورزی در مزرعه، کاهش مرگ و میر حشرات و سایر جانداران بر اثر کاهش مصرف سموم شیمیایی خطرناک و کاهش میزان آلودگی محیط زیست، آبهای روان و منابع آبی زیرزمینی به سموم شیمیایی میتواند باعث بهبود محیط زیست شود، این در حالی است که نتایج پژوهشهای جدید، ادعای موافقان تولید محصولات تراریخته مبنی بر کاهش استفاده از سموم را رد میکند، چرا که بسیاری از این فراوردهها نسبت به نوعی علف کش، مقاوم است و کشاورز میتواند بدون محدودیت و آسیب اقتصادی از این علفکش بهرهمند شود، در حالی که کشاورز محصولات ارگانیک هنگام رویش محصول نمیتواند از علف کش استفاده کند، بنابراین کاشت گیاهان تراریخته منجر به بهرهوری بیشتر این سم میشود که اثرات منفی آن بر سلامت انسان و محیطزیست شناخته شده است، از اینرو کشورهای اروپایی به همین دلایل روی تمام این نوع کالاهای تولیدی برچسب زدهاند که سبب روند نزولی خرید کالاهای تراریخته شده است و در برخی دیگر از کشورها برای حفاظت از محیطزیست و سلامت مردم جامعه، تولید یا واردات آن به طور کل ممنوع است.
باید توجه داشت که فناوریهای اصلاح ژنتیکی موادغذایی همچون تمام فناوریهای جدید، نوعی چالش محسوب میشود و خطرات شناخته شده و ناشناختهای دارد، مناقشات و نگرانیهای عمومی در مورد مواد غذایی و محصولات تراریخته بر ایمنی انسان و محیطزیست، برچسبگذاری و حق انتخاب مصرفکننده، حقوق مالکیت معنوی، اخلاق، امنیت غذایی، کاهش فقر و حفاظت از محیطزیست متمرکز تنهابخشی از این دغدغههایی است که در این زمینه مطرح است، اما عمده پرسشها نیز حول این موضوع میچرخد که این دستکاری طبیعت چه اثراتی بر انسان و محیط زیست خواهد داشت؟ نگرانیهای سلامتی که مصرفکنندگان باید از آن آگاه باشند، چیست؟ و آیا این فناوری نو ترکیب مفید است؟ برای پاسخ به این سوالات و بررسی اما و اگرهای گیاهان تراریخته با پروفسور علی کرمی، متخصص بیوتکنولوژی پزشکی و فوق تخصص مهندسی ژنتیک ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) گفتوگویی داشتهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
ایمنا: توجه به قوانین استفاده ایمن از مزایای محصولات تراریخته تا چه اندازه ضروری است؟
کرمی: در قانون برنامه ششم و هفتم توسعه تاکید شده که کشت محصولات تراریخته ممنوع است، این قوانین به دستگاههای مرتبط نیز ابلاغ شده است، مطابق مطالعات ۱۵ سال اخیر بر تولیدات محصولات کشاورزی ادعایی بر تولید کالاهای تراریخته وجود ندارد.
ایمنا: وضعیت تولید گیاهان زراعی تراریخته در کشور در چه سطحی قرار دارد؟
کرمی: طی سالهای اخیر در جریان تمام تولیدات قرار داریم و تاکنون اظهار نظری بر کشت محصولات تراریخته در کشور مطرح نشده است، اما حول محور واردات این نوع کالاها مباحثی مطرح است، چنانچه فردی مدعی تولیدات حتی یک محصول تراریخته در کشورمان باشد، چنین مسائل و صحبتها را به طور کامل کذب میدانم.
براساس اسناد مستند و ابلاغ قوانین مطابق برنامه ششم و هفتم توسعه از سال ۱۳۹۷ کشت محصولات تراریخته ممنوع است و هرگونه محصول تراریخته وارداتی باید برچسبگذاری شود.
ایمنا: چگونه محصولات تراریخته را تشخیص دهیم؟
کرمی: لازم است بدانیم که اکنون چهار نوع کالای تراریخته وارداتی روغن نباتی، خوراک دام شامل سویا، ذرت و کنجاله پنبه با برچسب تراریخته در بازار وجود دارد، بعضی کالاهای روغن نباتی و سویا در سطح فروشگاهها با برچسب تراریخته عرضه میشود.
ایمنا: چه میزان از محصولات غذایی وارداتی به ایران تراریخته است؟
کرمی: ذرتهای بستهبندی شده که در سطح بازار عرضه میشود، به هیچوجه تراریخته نیست، اما ذرتهای خوراک دام با حجم ۱۳ تا ۱۴ میلیون تن توسط برخی از واردکنندگان به کشور وارد میشود، بر اساس یک محاسبه میزان وزن روغن مصرفی افراد طی یک هفته به ۲۰۰ گرم هم نمیرسد، بنابراین تأثیری بر سلامتی آنها ندارد.
ایمنا: آیا میتوان واردات محصولات تراریخته را کاهش داد؟
کرمی: مهم است که به توان تولید داخلی برای تأمین خوراک دام و سایر محصولاتی که به صورت تراریخته وارد کشور توجه بیشتری شود تا با برنامهریزی و بررسی موارد مطرح شده بتوان آمار واردات این نوع محصولات را کاهش داد، اما در نهایت باید بدانیم که از یک سو تولیدات خوراک دام در کشور بسیار پایین است و از سوی دیگر پروتئین مردم وابسته به این گونه خوراک است، چرا که مرغداریها و گاوداریها برای پرورش محصولات خود نیازمند آن هستند و نبود آنها برابر با نداشتن مرغ، گوشت و تخممرغ است، بنابراین مجبور با واردات این کالاها هستیم.
در حال حاضر مقرر شده مطابق با تدوین برنامه توسعه هفتم به تدریج کشور در تولیدات خوراک دام به خودکفایی برسد و واردات کالاهای تراریخته متوقف شود، اما بیگمان روند این موضوع حدود ۱۰ سال طول خواهد کشید، بنابراین میتوان همزمان با طی کردن مسیر خودکفایی به استفاده از محصولات غیرتراریخته نیز دست پیدا کرد تا طی این مدت بتوان میزان مصرف محصولات تراریخته را کاهش داد.
ایمنا: خوراک دام تراریخته مصرفی دامداران و مرغداریهای بر سلامت انسانها تأثیرگذار است؟
کرمی: این موضوع امری عوامانه است که در فضای مجازی توسط افرادی منتشر میشود که گندم، پرتقال تامسون و ملون تراریخته است، بیگمان این افراد حتی تعریف تراریخته را نمیدانند، چرا که تنها محصولات سویا، تا اندازهای ذرت به عنوان خوراک دام و پنبه وارداتی جزو کالاهای تراریخته است، اما هیچ اسناد مستندی وجود ندارد که پرورش مرغ با محصولات تراریخته طی ۴۲ روز از جوجهریزی تا کشتارگاه برای سلامت افراد مضر باشد.
در حال حاضر روغن نباتی با برچسب تراریخته در سطح بازار عرضه میشود و افراد با بررسی برچسبهای میتوانند از مصرف آن خودداری کنند، اما بعضی از افراد با انتشار مطالبی غیرعلمی اطلاعات نادرستی از محصولات تراریخته را مطرح کردهاند که نباید به آن توجه کرد، همچنین لازم است بدانیم هیچکدام از محصولات کشاورزی همچون گوجه فرنگی، سیبزمینی و خیار در ردیف کالاهای تراریخته قرار ندارد.
ایمنا: تولید محصولات پیچیده فناوری پزشکی و کشاورزی کشور در چه جایگاهی قرار داد؟
کرمی: اکنون کشور در تولید بسیاری از محصولات پیچیده فناوری پزشکی و کشاورزی حرفی برای گفتن دارد، اما مهم است که زمینه تولید فراهم و واردات نیز کنترل شود تا بتوان در این زمینه شاهد تولید محصولات پزشکی و کشاورزی با فناوری نوین باشیم.
نظر شما