ایستگاه‌های مترو، ظرفیت‌های پنهان سرمایه‌گذاری در شهرها

به گزارش خبرگزاری ایمنا، امروزه فضاهای مترو به دلیل استفاده بسیار زیاد افراد از آن در طول شبانه‌روز، به‌عنوان یکی از فضاهای شهری پرکاربرد ایفای نقش می‌کند. به همین جهت در اقصی نقاط دنیا نمونه‌ای از بازنمود فرهنگ جامعه به حساب می‌آید و به‌عنوان فضای عمومی در شهر در ارتباط دوسویه با شهر و در امدادراه‌ها و گره‌های شهری، کالبدی را برای زندگی اجتماعی شهروندان پدید می‌آورد.

هر ایستگاه مترو علاوه بر انتقال مسافران، می‌تواند بستری برای زندگی اجتماعی شهروندان باشد و برای ارتقای کارایی این نوع فضای شهری باید علاوه بر مشخصات کالبدی مکان به کارکرد و فعالیت شهروندان توجه داشت؛ پیامدهای حاصل از تعاملات اجتماعی در ایستگاه مترو می‌تواند موجب هویت فرهنگی، مطلوبیت فضایی، سرزندگی و پویایی و ارتقای کیفیت محیط زندگی و شهری باشد.

ایستگاه مترو به‌عنوان فضای عمومی شهری همواره پذیرای جمعیت انسانی بسیاری در روز است، از این‌رو نادیده گرفتن ظرفیت‌های تأثیرگذار در تعاملات اجتماعی مناسب می‌تواند این فضای شهری را به یک معضل شهری تبدیل کند؛ در این راستا شناسایی شاخص‌های مؤثر بر شکل‌گیری و افزایش فضاهای جمعی در ایستگاه‌های مترو موضوعی حائز اهمیت است، چراکه شرایط لازم را برای حضور نقش اجتماعی شهروندان در این فضای شهری فراهم می‌آورد.

در فضای ایستگاه‌های خط یک متروی اصفهان نیز همچون سایر ایستگاه‌های متروی برخی کلان‌شهرهای کشور، ظرفیت‌های قابل توجهی برای کارآمدی هرچه بیشتر این فضاها وجود دارد که باید مورد توجه مدیران شهری قرار گیرد.

شرکت‌های شهرداری در زمینه بهره‌ور کردن ایستگاه‌های مترو فعال می‌شود

علی صالحی، سخنگوی شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به لزوم استفاده از ظرفیت ایستگاه‌های خطوط حمل‌ونقل شهری به‌ویژه متروی اصفهان اظهار می‌کند: اصلی‌ترین مسئله‌ای که شهرداری باید به آن توجه داشته باشد، تبدیل این ایستگاه‌ها به مراکز ترکیبی استفاده از حمل‌ونقل و خدمات رفاهی است و این امکان برای مسافران باید فراهم شود که در ایستگاه‌ها نیز از ترکیب و اشتراک وسایل و مدهای حمل‌ونقل استفاده کنند و با وجود مجموعه‌ای از خدمات، بخشی از نیازها و ترددهای شهروندان را در شهر کنترل کند که مخاطب به سفر جدید برای رفع مایحتاج خود نیاز نداشته باشد.

وی ادامه می‌دهد: این موضوع در قالب طرح‌های مختلف از جمله مدل‌های TOD در ادبیات روز حمل‌ونقل دنیا بررسی می‌شود و در اصفهان نیز جزو سندهای بالادستی است که در طراحی ایستگاه‌های مترو به آن توجه شده است، اما تا اجرایی‌شدن این طرح‌ها کمی فاصله داریم.

سخنگوی شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه در حال حاضر تلاش کرده‌ایم که بخشی از خدمات ضروری شهر را در ایستگاه‌ها و فضای قابل بهره‌برداری خط یک قطار شهری داشته باشیم، به‌طوری که در چند ایستگاه مزایده برگزار و در بعضی ایستگاه‌ها سرمایه‌گذار نیز مستقر شده است، می‌افزاید: مراکز خدماتی برای تأمین مایحتاج روزانه در بعضی ایستگاه‌ها ایجاد شده است و در خط دو و باقی‌مانده خط یک متروی اصفهان نیز این نگاه وجود دارد؛ به‌طور مثال دستگاه‌های «vending» یا ارائه خودکار میوه توسط سازمان میادین میوه و تره‌بار و ساماندهی مشاغل شهری شهرداری اصفهان در حال پیگیری بوده و قرار است در تعدادی از ایستگاه‌ها مستقر شود.

در ساخت ایستگاه‌های خط ۲ متروی اصفهان تلاش شده است علاوه بر لحاظ کردن موضوعات فرهنگی و اجتماعی در مرحله طراحی، از ابتدا بهره‌برداری‌های خدماتی و رفاهی ازآن‌ها شود

صالحی با تاکید بر اینکه شهرداری علاوه بر رفع مایحتاج شهروندان، ابعاد فرهنگی و اجتماعی را نیز برای ایستگاه‌ها در نظر گرفته است، می‌گوید: سال گذشته از فضای خالی دو ایستگاه از جمله ایستگاه متروی امام حسین (ع) به عنوان گالری استفاده کردیم که به دلیل تردد زیاد تجربه خوبی بود، همچنین در بخشی از خط یک مترو محدوده خیابان چهارباغ پایین نیز برپایی گالری دائمی در نظر گرفته شده است.

وی تصریح می‌کند: در ساخت ایستگاه‌های خط دو متروی اصفهان تلاش شده است علاوه بر لحاظ کردن موضوعات فرهنگی و اجتماعی در مرحله طراحی، از ابتدا بهره‌برداری‌های خدماتی و رفاهی از آن‌ها شود، از این‌رو جلسات مختلفی برگزار شده است که امیدواریم تجربه خوبی همچون برخی شهرها برای ارزش‌آفرینی از این ایستگاه‌ها رقم بخورد.

سخنگوی شورای اسلامی شهر اصفهان می‌گوید: طبق صحبت‌های انجام شده قرار است شرکت‌های شهرداری نیز در زمینه بهره‌ور کردن اموال و دارایی این نهاد از جمله ایستگاه‌های مترو فعال شود تا بتوانیم از منابع حاصل از این سازه‌ها، در زمان بهره‌برداری هزینه‌های ساخت را نیز تأمین کنیم؛ بر این اساس یک مدل اقتصادی پایدار برای اداره شهر و ارائه خدمات به شهروندان ارائه می‌شود.

وی می‌افزاید: هنگامی که از فضاهای موجود زیرِ زمین شهر برای ارائه خدمات مختلف استفاده کنیم، علاوه بر تأمین حمل‌ونقل عمومی، شهروندان نیز برای تأمین مایحتاج خود نیاز به تردد مجدد ندارند و استفاده حداکثری از ظرفیت حمل‌ونقل ریلی که زیر زمین وجود دارد را شاهد هستیم.

حدود ۱۵۵ فضای تجاری و ۲۸ فضای اداری در خط یک متروی اصفهان وجود دارد

هادی کریمی، مدیرعامل شرکت متروی منطقه اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در سال‌های اخیر با توجه به رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری و سکونتی که در شهرها اتفاق می‌افتد، دیدگاه مشترکی که مورد تاکید و تأیید دپارتمان‌های حمل‌ونقل و شهرسازی کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته قرار گرفته است، ارتباط کاربری زمین و حمل‌ونقل است.

وی می‌افزاید: ارتباط «LAND USE» و «TRANSPORTATION» که در ادبیات وقتی این دو مورد را مرور می‌کنیم می‌بینیم که دو روی یک سکه است؛ یعنی حمل‌ونقل و کاربری زمین را دو روی یک سکه است که با توسعه یکی امکان توسعه و پیشرفت دیگری محیا می‌شود، یکی از مدل‌های این ترکیب بحث توسعه بر اساس حمل‌ونقل عمومی (TOD) و توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی است.

مدیرعامل شرکت متروی منطقه اصفهان با بیان اینکه ترکیب کاربری زمین با حمل‌ونقل عمومی به‌وسیله ایجاد کاربری‌های مختلط با قابلیت پیاده‌روی در ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی همواره مورد توجه بوده است، ادامه می‌دهد: مفهوم آن است که اگر یک‌سری جاذب سفر و کاربری‌های مختلطی اطراف ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی یا حمل‌ونقل انبوه‌بر از جمله مترو ایجاد شود، می‌توانیم اهدافی همچون استفاده بهینه از زمین‌های اطراف مترو، افزایش تراکم حوالی این ایستگاه‌ها، طراحی با محوریت عابرپیاده و حمل‌ونقل عمومی داشته باشیم که یکی از مهم‌ترین اهداف TOD، مدیریت پارکینگ است.

کریمی اضافه می‌کند: بر این اساس استفاده‌کنندگان شبکه می‌توانند با حمل‌ونقل عمومی خود را به ایستگاه برسانند و در نزدیکی آن ایستگاه با فاصله مناسب پیاده‌روی کنند یا داخل ایستگاه‌ها نیاز خود را برآورده کنند که این کار در مدیریت پارکینگ، کاهش مسافت پیموده شده توسط خودروهای شخصی، مصرف سوخت و کاهش آلاینده‌های هوا نیز اثرگذار است.

دو فضای فروشگاهی در ایستگاه‌های شهید مفتح و کوی امام صادق (ع) ایجاد و مجهز شده است و تا دو ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد

وی ادامه می‌دهد: با همین دیدگاه در خط یک متروی اصفهان به‌طول ۲۰.۲ کیلومتر و شامل ۲۰ ایستگاه که در حال حاضر با سر فاصله ۱۱ دقیقه با بالغ بر ۱۰۰ هزار مسافر در روز، در حال خدمت‌رسانی به همشهریان است، فضاهایی مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی و مجتمع‌های اداری و فضاهای تجاری دیده شده است و حدود ۱۵۵ فضای تجاری و ۲۸ فضای اداری در خط یک متروی اصفهان وجود دارد.

مدیرعامل شرکت متروی منطقه اصفهان در پاسخ به این سوال که چرا متروی اصفهان پویایی لازم را ندارد و بسیاری از فضاهای آن قابل استفاده نیست؟، می‌گوید: از مجموع ۱۵۵ فضای تجاری با مساحت ۷۵۳۰ متر مربع، ۸۱ فضا به مساحت ۴۸۷۵ متر مربع یا به عبارتی ۶۵ درصد آن واگذار شده است؛ دو فضا برای مترومارکت همچون فضاهای فروشگاه‌های بزرگ سطح شهر، واگذار شده است که این دو فضا در ایستگاه‌های شهید مفتح و کوی امام صادق (ع) ایجاد و مجهز شده است و تا دو ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد و مردم می‌توانند نیازهای روزمره خود را از این مترومارکت‌ها برآورده کنند.

کریمی می‌گوید: در فضاهای اداری و تبلیغاتی هنوز پیشرفتی به‌دست نیامده است، اما ۲۸ فضای اداری با مساحت ۱۶۸۱ متر مربع وجود دارد که از این فضا فقط ۲۰۰ متر مربع واگذار شده است و برنامه‌ریزی کرده‌ایم با توجه به پیشنهادهایی که به ادارات و شرکت‌های خصوصی شده است، طبق شرایطی که به مزایده می‌گذاریم، بتوانیم از این فضاها استفاده بهینه داشته باشیم.

وی با بیان اینکه فضای تبلیغات نیز حدود سه بار به مزایده گذاشته شده است، اما موفق به واگذاری نشده‌ایم، ادامه می‌دهد: در این زمینه با چند شرکت مذاکراتی انجام شده است و تلاش می‌کنیم پیش از پایان سال جاری بتوانیم فضای تبلیغاتی را به مزایده بگذاریم و فضای پویا و زنده را به سطح ایستگاه‌های مترو بازگردانیم.

به گزارش ایمنا، هر ایستگاه مترو علاوه بر انتقال مسافران می‌تواند بستری برای زندگی اجتماعی شهروندان باشد، بنابراین برای ارتقای کارایی این نوع فضای شهری باید علاوه بر مشخصات کالبدی مکان، به کارکرد و فعالیت شهروندان توجه داشت.

این به آن معنا است که علاوه بر آسایش و کارایی و بهره‌برداری مناسب که از پیامدهای شکل‌دهی به این مکان شهری است، خلق بستری برای تحقیق رفتار اجتماعی کاربران نیز باید در رأس کار قرار گیرد، چراکه پیامدهای حاصل از تعاملات اجتماعی در ایستگاه مترو می‌تواند موجب هویت فرهنگی، مطلوبیت فضایی، سرزندگی و پویایی و ارتقای کیفیت محیط زندگی و شهری باشد.

گزارش از: مریم ترک‌زاد