به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در زمینه سلامت، مصرف صبحانه است. از دیرباز تا به امروز ارزشمندترین وعده غذایی صبحانه به حساب می‌آمده چراکه حذف صبحانه به ایمنی بدن آسیب زده و علائمی شامل لرزش، ضعف، سرگیجه، سردرد، احساس سوزن‌سوزن شدن بدن، سریع شدن ضربان قلب، ضعف در یادگیری و..... را برای فرد به همراه دارد، اما اهمیت صبحانه بر سلامتی در تقابل با تغییرات ذائقه افراد مغلوب شده و هر روز در زندگی انسان‌ها کم‌رنگ‌تر می‌شود. در این راستا با باز شدن مدارس یکی از مهم‌ترین خطراتی که در کمین دانش‌آموزان است عوارض نخوردن صبحانه است چرا که با توجه به نداشتن اشتها و فرصت کم، بیشتر دانش‌آموزان قید خوردن صبحانه را می‌زنند.
آنچه در ادامه خواهید خواند حاصل گفتگوی صمیمانه فهیمه حقیقت‌دوست، عضو هیئت علمی پژوهشکده قلب و عروق اصفهان و دکترای تخصصی تغذیه با خبرنگار ایمنا در راستای عوارض نخوردن صبحانه است.
ایمنا: آیا نخوردن صبحانه موجب کمبود مواد مغذی بدن می‌شود؟
حقیقت‌دوست: بله. نخوردن صبحانه در وقت مناسب موجب کاهش دریافت یا تأمین نشدن مواد مغذی ضروری می‌شود چراکه صبحانه زمان مناسبی برای به دست آوردن مواد مغذی ضروری و کمک کننده به بدن در طول روز مانند فیبر و ویتامین‌ها است. نخوردن صبحانه ممکن است باعث مصرف سطوح ناکافی از انواع مواد مغذی شود که عواقب درازمدتی را برای فرد به دنبال خواهد داشت. همچنین بی توجهی دانش‌آموزان به مصرف صبحانه بر انرژی و روحیه دانش آموزان اثر منفی دارد که این موضوع به نوبه خود سبب ایجاد رفتارهای غیرقابل پیش بینی و تحریک شده می‌شود، سطح انرژی دانش آموزان را کاهش می‌دهد و با افزایش خستگی و تضعیف عملکرد شناختی برای کودکان همراه است.
ایمنا: آیا نخوردن صبحانه بر شکل ظاهری اندام نیز می‌تواند تاثیر گذار باشد؟
حقیقت‌دوست: بله. نخوردن صبحانه موجب بروز چاقی در افراد می‌شود چراکه صبحانه متابولیسم را افزایش می‌دهد و بدن را تشویق می‌کند تا در طول روز کالری بسوزاند. با این حال، وقتی یک وعده غذایی حذف شود، بدن برای حفظ انرژی کند می‌شود، یعنی متابولیسم کند می‌شود. در نتیجه گرسنگی و تمایل به مصرف شیرینی‌جات زیاد می‌شود.
در ادامه به دلیل گرسنگی، غذای بیشتری مصرف می‌شود که ایجاد چاقی می‌کند علاوه بر این، ناشتا بودن برای مدت طولانی توانایی بدن را برای سوزاندن کالری محدود می‌کند که منجر به ذخیره چربی و چاقی می‌شود. مغز برای زنده ماندن در شب به گلوکز نیاز دارد و همیشه گلیکوژن ذخیره شده کافی در کبد برای ثابت نگه داشتن سطح گلوکز خون وجود ندارد. برای حل این وضعیت باید سطح کورتیزول را افزایش داد.
صبحانه ذخایر گلیکوژن در کبد را پر می‌کند و اجازه می‌دهد سطح کورتیزول کاهش یابد. حذف صبحانه باعث می‌شود سطح کورتیزول برای حفظ سطح گلوکز خون افزایش یابد و در نهایت منجر به مقاومت به انسولین و افزایش گرسنگی در طول روز می‌شود که این خود چاقی شکمی را به همراه دارد.
ایمنا: نخوردن صبحانه چه تاثیری بر سطح ایمنی بدن انسان دارد؟
حقیقت‌دوست: نخوردن صبحانه می‌تواند سلول‌های ایمنی بدن را از بین ببرد زیرا بدن برای حفظ سلول‌های ایمنی سالم که قادر به مبارزه با بیماری‌ها و بهبود عملکرد سلول‌های T است به تغذیه مداوم نیاز دارد، همچنین مصرف نکردن صبحانه در دراز مدت موجب افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو در انسان خواهد شد به علاوه نخوردن صبحانه خطر ابتلا به هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون را نیز افزایش می‌دهد.
ایمنا: نخوردن صبحانه بر شرایط دانش‌آموزان در طول روز چه تاثیری دارد؟
حقیقت‌دوست: مصرف نکردن صبحانه ممکن است هوس‌های ناسالم به همراه داشته باشد و منجر به انتخاب‌های بد در اواخر روز شود. حتی اگر فرزند صبحانه دوست ندارد، اندام‌ها برای اینکه به درستی کار کنند باید تغذیه شوند و صبحانه یک راه فوق‌العاده برای دریافت مواد مغذی در اوایل روز و ثابت نگه داشتن سطح قند خون است همچنین به طور کلی تغذیه نامناسب روی رشد ذهنی کودکان و نوجوانان تاثیر منفی می‌گذارد.
محققان دانشگاه مریلند مشاهده کردند افرادی که صبحانه نمی‌خورند در مدرسه احساس خستگی بیشتری کرده و نمی‌توانند به درستی تمرکز داشته باشند. به عقیده محققان دانشگاه آیووا ایالات متحده آمریکا نیز کودکانی که به میزان کافی آهن، ید و پروتئین دریافت نمی‌کنند بهره هوشی پایین‌تری دارند.
ایمنا: نخوردن صبحانه چه تاثیرات روحی روانی به همراه دارد؟
حقیقت‌دوست: حذف مکرر صبحانه با افسردگی، شادی کمتر، استرس پس از سانحه، تنهایی، خواب ناآرام، طولانی و یا کوتاه همچنین عملکرد تحصیلی ضعیف همراه است. در یک مطالعه روی دانش آموزان ۲۸ کشور، حذف صبحانه حدود دو برابر سبب افزایش خطر ابتلا به افسردگی و اختلالات خواب و تا ۴۰ درصد سبب افزایش احتمال عملکرد ضعیف در مدرسه می‌شود.
زمان بروز عوارض روحی و جسمی نخوردن صبحانه چه زمانی است؟
حقیقت‌دوست: بسته به نوع عوارض، زمان بروز آنها متفاوت است مثلاً دیابت در دراز مدت، چاقی در میان مدت و خلق و خو و عملکرد تحصیلی در کوتاه مدت خود را نشان می‌دهد.
ایمنا: آیا مصرف داروهای مکمل در طول روز می‌تواند جایگزین مصرف صبحانه شود و کمبودهای ایجاد شده را جبران کند؟
حقیقت‌دوست: خیر، مواد مغذی در دو دسته عمده طبقه بندی می‌شوند: ریز مغذی‌ها که شامل املاح و ویتامین‌ها هستند و درشت مغذی‌ها که شامل پروتئین، چربی و کربوهیدرات یا قندها می‌شود. مکمل‌های دارویی املاح و ویتامین‌ها تنها می‌توانند ریزمغذی‌ها را تأمین کنند، اما توانایی تامین درشت مغذی‌ها را ندارند.
غذاها شامل ترکیبات مفید دیگری مانند انواع آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که در مکمل‌های غذایی یافت نمی‌شود بنابراین اکیداً توصیه می‌شود، مواد مغذی از طریق غذاها تأمین شده و مکمل‌ها جایگزین آنها نشود، اما با توجه به عادات غذایی ما ایرانیان مواد مغذی که امکان تأمین آنها از طریق غذا نیست، نیاز است که از طریق مکمل‌ها تأمین شود.
ایمنا: با توجه به فرصت و اشتهای کم در اوایل صبح شما مصرف چه مواد غذایی به عنوان صبحانه توسط دانش‌آموزان پیشنهاد می‌کنید؟
حقیقت‌دوست: صبحانه مناسب صبحانه‌ای است که مفید و مغذی باشد و در عین کم حجم بودن، غنی باشد و حداقل دو تا سه ساعت کودک را سیر نگاه دارد، مهم‌تر اینکه انرژی موردنیاز را نیز تأمین کند در این راستا مواد غذایی که می‌توان با آنها صبحانه‌ای کامل و اشتهاآور فراهم کرد شامل موارد زیر است:
۱. چند تکه نان روغنی به همراه پنیر و گردو
۲_ کره بادام زمینی و عسل
۳_ شیر و پنکیک (بهتر است شیر گرم باشد) + گردو یا بادام به همراه دو قاشق عسل یا چند حلقه موز
۴_ سیب و جوانه گندم به تنهایی صبحانه‌های کاملی است؛ برای جلوگیری از ایجاد حالت تهوع، بهتر است چند تکه نان و پنیر و گردو نیز مصرف شود.
۵_ یک کاسه عدسی (لوبیا توصیه نمی‌شود)
۶_ سرشیر، خامه یا عسل به همراه کمی چای یا یک لیوان شیر
۷_ نان و پنیر به همراه خیار یا گوجه فرنگی و یک استکان چای شیرین
۸_ تخم مرغ که منبع کاملی از پروتئین و دیگر مواد مورد نیاز بدن است و به هر شکل که مصرف شود (آب پز، نیمرو، پخته)
۹_ جو دوسر با یک لیوان شیر و کمی نان یا خرما
ایمنا: مصرف چه مواد غذایی در صبح باعث افزایش یادگیری می‌شود؟
حقیقت‌دوست: به طور کلی صبحانه‌ای مفید است که نیاز به مواد مغذی مختلف را تأمین کند از این رو توصیه می‌شود یک صبحانه شامل مواردی باشد که نیاز به کربوهیدرات (مثل انواع نان و عسل)، پروتئین (شیر، پنیر، کره بادام زمینی) و چربی (انواع مغزها مثل گردو و بادام) را تامین کند. همچنین در صورتی که بتوان یک منبع فیبر در صبحانه داشته باشیم (مثلاً سیب، موز، خرما، خیار، گوجه فرنگی یا سبزی خوردن) مدت زمان بیشتری احساس سیری در فرد ایجاد می‌شود و قند خون وی را به تدریج تامین می‌کند.
نظر شما