به گزارش خبرنگار ایمنا، ازدواج در سنت ایرانی و اسلام امری محبوب و پسندیده به شمار می‌رود که تسهیل و امر به آن، به تمام افراد در هر جایگاهی که هستند، توصیه شده است.
در این میان حق و حقوق و قواعدی نیز در قانون اساسی و احکام اسلامی برای ازدواج آمده است تا از بی‌عدالتی‌های احتمالی جلوگیری کند و مایه آرامش زوج‌ها باشد.
«لتسکنوا» وعده حق خداوند است، البته شروطی هم دارد که به خوبی با سنت‌های ایرانی و ملی ما در هم آمیخته شده و فرهنگی غنی را پدید آورده است.
با جاری شدن خطبه عقد، اختیارات و حقوقی برای زن و مرد ایجاد می‌شود که شاید بسیاری از ما از آن بی‌اطلاع باشیم، اما شلوغی دادگاه‌های خانواده، نشان می‌دهد که این ناآگاهی‌ها نسبت به قوانین، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
یکی از این موارد «شروط ضمن عقد» است که شاید تنها نام آن به گوش خورده باشد؛ با عقد و امضای سند ازدواج، حقوق و اختیاراتی برای زوج مطرح می‌شود که لازم است نسبت به آن آگاهی داشته باشند تا هم بتوانند وظایف خود را نسبت به همسر انجام دهند و هم از بی‌عدالتی‌ها جلوگیری کنند، زیرا این راهی است که قانون و اسلام پیش روی ما قرار داده است.
برای آشنایی هرچه بیشتر با چیستی شروط ضمن عقد و شرایط آن با بیتا حضرتی، کارشناس حقوقی مصاحبه‌ای داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
شروط ضمن عقد چیست؟
قانون‌گذار امکانی را برای افراد در نظر گرفته است تا بتوانند عقد و قرارداد موردنظر را به انتظارات و خواسته‌های خود نزدیک‌تر کنند، در واقع شروط ضمن عقد ازدواج، تعهدات مشخصی است که با موافقت هر دو طرف در قرارداد ازدواج آن‌ها ذکر می‌شود.
در قانون مدنی، شوهر حقوق و اختیاراتی در برابر زن دارد که همسرش این اختیارات را ندارد، البته این حقوق تکالیفی را نیز در برابر زن به دنبال دارد، اما برخی افراد از اختیارات و حقوقی که قانون به آن‌ها داده است، سوءاستفاده می‌کنند.
چه حقوقی در قانون مدنی برای مرد در نظر گرفته شده است؟
مواردی مانند طلاق دادن زن، ازدواج مجدد، تعیین محل سکونت و موارد دیگری برای مرد وجود دارد. البته براساس مجوز قانون مدنی، زنان نیز می‌توانند با استفاده از شروط ضمن عقد اختیارات و حقوقی را به دست آورند، امروز در سندهای ازدواج ایران، شروط بیشتری آمده است تا نابرابری‌ها در اختیارات را کمتر کند.
برای اجرایی شدن این شروط باید امضای زن و مرد پای آن باشد، اگر چه شروطی در سند ازدواج آمده است، اما موارد بیشتری را می‌توان اضافه کرد که البته باید با عبارات دقیق قانونی نوشته شود.
آیا هر شرطی را می‌توان در سند ازدواج عنوان کرد؟
با توجه به ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی، طرفین عقد می‌توانند هر شرطی را که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد، در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر درج کنند؛ شروطی مانند اینکه مرد حق طلاق، حق ولایت و حضانت فرزندان خود را نداشته باشد، زن هم حق نفقه نداشته باشد، البته مواردی که با فلسفه عقد در تضاد است را نمی‌توانیم در سند ذکر کنیم.
به طور مثال می‌توان این شرط را درج کرد که هرگاه مرد مدتی غایب شود، ترک انفاق کند، علیه زن سوءقصد و سوءرفتار کند که زندگی آن‌ها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود، زن می‌تواند پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی، خود را مطلقه سازد.
چه شروطی در سند ازدواج به عنوان شروط رایج ضمن عقد، درج می‌شود؟
شروطی مانند شرط تحصیل که طبق آن، مرد به زوجه اجازه تحصیل را تا هر مرحله، هر کجا و با هر شرایطی می‌دهد، شرط وکالت زوجه در صدور جواز خروج از کشور و شرط تقسیم اموال موجود میان شوهر و زن پس از جدایی نیز از موارد رایج در شروط ضمن عقد است.
همچنین براساس قوانین، اگر شغل زن منافی با مصالح خانواده یا حیثیت شوهر یا زن باشد، مرد می‌تواند همسر خود را از آن شغل منع کند و به دلیل اینکه در این شرط تفسیرهای متفاوتی وجود دارد، پیشنهاد می‌شود که شرط اشتغال زوجه در سند ازدواج ذکر شود.
در مورد دیگری ممکن است شوهر به زن وکالت بلاعزل دهد که با همه اختیارات قانونی بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی مجدد شوهر از کشور خارج شود، زیرا مطابق قانون گذرنامه، زنان متأهل تنها با اجاره کتبی همسر خود می‌توانند از کشور خارج شوند.
مورد پرتکرار دیگر، شرط حضانت فرزندان پس از طلاق است که زوجین می‌توانند توافق کنند اولویت در حضانت فرزند با مادر باشد یا توافق کنند حضانت فرزند با هر کدام از والدین خواهد بود که بنا بر مصلحت طفل باشد؛ همچنین شرط وکالت مطلق زوجه در طلاق نیز در سند ازدواج نوشته می‌شود که با درج این شرط مرد به زوجه وکالت مطلق و بلاعزل برای طلاق در هر شرایط و زمانی می‌دهد.
کدام شروط ضمن عقدی برای زن حق طلاق ایجاد می‌کند؟
شروط ضمن عقدی که برای زوجه حق طلاق ایجاد می‌کند، چند مورد است که می‌توان به استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تادیه نفقه، همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجب زن را به مدت شش ماه وفا نکند و اجبار به ایفا هم ممکن نباشد، سوءرفتار یا سوءمعاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل کند، ابتلای زوج به امراض صعب‌العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌انگیز باشد، اشاره کرد.
همچنین جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد، عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی مانند گدایی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد و محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر، یا محکومیت به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به پنج سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که در مجموع منتهی به پنج سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد، از دیگر مواردی است که برای زن حق طلاق ایجاد می‌کند.
آیا اعتیاد مرد از جمله مواردی که حق طلاق را به زوجه یا زن می‌دهد؟
بله. ابتلای زوج به هرگونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد کند و ادامه زندگی را برای زوجه دشوار سازد، برای زن در شروط ضمن عقد حق طلاق ایجاد می‌کند، همچنین اگر شوهر بدون رضایت زن، همسر دیگری اختیار کند یا به تشخیص دادگاه بین همسران خود به عدالت رفتار نکند، نیز در این دسته قرار می‌گیرد.
نظر شما