به گزارش خبرنگار ایمنا، استعداد توانایی است که در وجود هر انسانی نهفته است، اما برخی از افراد به‌دلیل نبود شناخت و راه‌های درست کشف استعدادی‌های درونی، تصور می‌کنند نسبت به دیگران از توانایی‌های کمتری بهره‌مند هستند، بنابراین برای دست‌یابی به موفقیت و پیشرفت متقبل هزینه‌های گزافی می‌شوند و این مسئله پیامدهایی را به همراه دارد که گاهی آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به فرد و حتی خانواده وارد می‌کند.
موضوع مهم این است که در کشف استعدادهای درونی تمام انسان‌ها و کودکان به تنهایی نمی‌توانند با کسب توانایی‌های خود پله‌های موفقیت را همگام با همسالان و فعالان سنی خود با شتاب بیشتری پشت سر بگذارند و گاهی در انتخاب مسیر با موانع و مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند، والدین با شناخت صحیح مهارت‌ها، توانمندی‌ها و علایق فرزندان خود نقش بسزایی در هدایت توانایی‌های ذاتی فرزندان خود دارند.
برخی از والدین استعدادهای فرزندشان را نمی‌شناسند و ممکن است به دلیل نداشتن آگاهی، آن‌ها را در مسیری قرار دهند که بازدهی چندانی در آن نداشته باشد یا تحت تأثیر تبلیغات مراکز استعدادیابی قرار گیرند، درنتیجه بدون آنکه بدانند مانع رشد فرزندان خود به عنوان فردی مؤثر می‌شوند؛ بنابراین لازم است بدانیم انسان باید فرصت رشد داشته باشد و در این مسیر با روندی طبیعی گام بردارد.
نخستین قدم در کشف استعدادها، رضایت خاطر و لذت بردن از فعالیتی است که افراد در هر موقعیتی انجام می‌دهند، در این خصوص با حجت‌الله مهدی، رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان گفت‌وگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
در چه سنی استعدادیابی کودکان باید مورد توجه قرار گیرد؟
هر انسانی دارای مهارت‌ها و استعدادهای ذاتی خاصی است و رسالت و وظیفه خاصی دارد. هیچ فردی در این جهان بدون استعداد خاص و متفاوت به دنیا نمی‌آید. استعدادهای ذاتی متناسب با شرایط و محیط زندگی هر شخص کشف خواهد شد.
لازم است این نکته را در نظر بگیریم که سن استعدادیابی چه سنی است و در این مسیری کدام رویدادها مهم تلقی می‌شود. بسیاری از مواقع در زمان‌هایی استعدادیابی اتفاق می‌افتد که این موضوع نه تنها به کودک کمک نمی‌کند، بلکه باعث ایجاد آسیب‌های جبران‌ناپذیری در آن‌ها خواهد شد.
این مسئله اهمیت دارد که چه زمانی شناسایی استعدادهای افراد مورد توجه قرار گیرد، گاهی به دلیل علاقه‌ای که اولیا برای کشف استعداد کودک دارند و به این تفکر که کودکان آن‌ها به‌طورحتم از استعدادهای ویژه و خاصی برخوردار هستند و لازم است که آن را خیلی زودتر شناسایی کرده و به رشد آن کمک کنند، آسیب جدی به کودکان وارد خواهند کرد.
همچنین دانش‌آموزان قبل از اینکه بتوانند استعدادهای خاص خود را رشد دهند، باید بتوانند رشد معمول کودکی خود را داشته باشند. اگر والدین اجازه دهند که فرایند رشد کودکان مسیر طبیعی را طی کند، در این شرایط استعدادیابی صحیح اتفاق می‌افتد و آن طور که باید استعدادهای کودک شناسایی می‌شود.
بنابراین در دوران پیش از دبستان تمایل نداریم که فرایند رشد کودکان را مختل کنیم و تنها به دنبال انواع استعدادیابی ازجمله هوشی، هنری، کلامی و هرگونه استعداد دیگر باشیم، این موضوع در دوران ابتدایی نیز صدق می‌کند، چراکه در این دوره تمرکز بر این است که دانش‌آموزان در کنار یادگیری مهارت‌های شناختی خواندن، نوشتن، جمع و تفریق بتوانند مهارت اجتماعی، زندگی کردن در کنار یکدیگر، بازی با همسالان و ارتباطی را یاد گیرند، این فرایندها، مراحل با اهمیت در دوران دبستان است و دوران ابتدایی نیز جایگاه استعدادیابی ندارد تا بتوان به طور جدی استعداد محصلان را کشف و آن‌ها را جهت دهیم.
شناخت توانمندی‌های افراد چه تأثیری بر استعدادیابی صحیح دارد؟
شناخت توانمندی‌ها کمک بزرگی به موفقیت در تمام حیطه‌های زندگی می‌کند، اما شناسایی استعدادهای خاص هر فرد و توجه به آن‌ها از دوره متوسط اول رشد می‌یابد، زمانی که دانش‌آموزان فرایندهای طبیعی و معمولی رشدی خود را در دوران دبستان بدون هیچ‌گونه آسیب و کشف زود هنگام استعدادها گذرانده و مهارت‌های لازمه زندگی را به عنوان یک انسان کسب کرده باشند، اکنون می‌توانیم وارد حوزه استعدادیابی شویم.
در این دوران طبق مراحل و روش‌های ویژه با شناخت استعدادها، محصلان به سمت استعدادهای خود هدایت خواهند شد که علاقه‌مندی و تفاوت در کتاب‌های درسی یکی از عوامل برای کمک و توجه به فرایندهای رشدی است؛ برای نمونه هدایت تحصیلی به منظور راهنمایی دانش‌آموزان پایه نهم در فرایند انتخاب رشته دوره تحصیلی متوسطه اول انجام می‌شود که براساس پرسش‌نامه استعداد و مشاوره‌های فردی و دانش‌آموزی، افراد رشته‌های مورد علاقه خود را مطابق با استعدادها انتخاب می‌کنند، اما این موضوع به تنهایی برای کشف استعدادها کافی نیست و اولیا در این حوزه باید به کمک و یاری آموزش و پرورش بیایند تا دانش‌آموزان را برای شناسایی و کشف استعدادهای خاص توانمند و در مسیرهای صحیح هدایت کنند.
نقش مراکز استعدادیابی در کشف‌ها استعدادها تا چه اندازه اهمیت دارد؟
مراکز استعدادیابی قبل از رشد فرایندهای مهم طبیعی، تنها می‌توانند دانش‌آموزان را به یک جنبه خاصی از استعداد جهت دهند و آن فرد را به طور کامل از فرایند معمول زندگی دور کنند، استعدادیابی که به موقع و در زمان خود انجام نشود درست مانند زمانی است که کودک هنوز مهارت راه رفتن را از نظر رشدی کسب نکرده است و باید به سن مورد خاص خود برسد تا بتوانند راه برود و والدین در این شرایط با خرید کفش‌های ویژه آن کودک را مجبور به حرکت کنند.
براساس پژوهش‌ها این فعالیت‌ها نه تنها کمکی به رشد مهارت‌ها نمی‌کند، بلکه رسیدن به سایر مهارت‌ها را دچار چالش خواهد کرد، همچنین اگر خانواده‌ای در یادگیری خواندن و نوشتن برای دانش‌آموزان عجول باشند، این موضوع سبب می‌شود تا فرد به غیر از دوران ابتدایی در سال‌های آینده نیز نسبت به یادگیری‌ها و آموزش‌ها واکنش‌های منفی از خود بروز دهد، بنابراین استعدادیابی در زمانی که هنوز فرایندهای رشدی کودک کامل نشده است و دانش‌آموز نتوانسته به جنبه‌های متفاوت رشدی خود دست یابد نه تنها به آن‌ها کمک نمی‌کند بلکه می‌تواند به کودکان آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری را وارد کند.
مهم‌ترین عوامل مؤثر در موفقیت افراد چیست؟
سن و زمان استعدادیابی یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت افراد محسوب می‌شود، بنابراین والدین نباید تحت تأثیر تبلیغات مراکز استعدادیابی قرار گیرند و اجازه را دهند که فرزندان‌شان به عنوان یک انسان رشد کنند، انسانی که به فرصت‌هایی طبیعی خود نیاز دارد تا بتواند با صبر و حوصله این فرایندها را رشد دهد، بنابراین پس از دوران دبستان که ویژگی‌های لازم را کسب کرد در دوره متوسطه اول به تدریج می‌توانیم به استعدادهای خاص آن دانش‌آموز و کودکان توجه و برای تحقق آن‌ها تلاش کنیم، براساس پرژوهش‌ها و تحقیقات در حوزه رشد کودک باید اجازه دهیم که آن‌ها قبل از دبستان، فرایندهای معمول رشد خود را مطابق سن طبیعی طی کنند، البته در موارد خاص ممکن است که دانش‌آموزی در دوران ابتدایی علاقه‌مندی ویژه‌ای به ورزش یا هنری داشته باشد که والدین باید بدون گرایش به سمت کلاس‌های تخصصی فرصتی را برای کودک فراهم کنند تا فرایندهای طبیعی رشدی آن‌ها دچار آسیب نشود.
نظر شما