صرافی غیرمتمرکز چیست + Decentralized Exchange و Dex Trading

به گزارش ایمنا، بیت کوین در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد و صرافی یا پلتفرم اختصاصی برای خریدوفروش آن وجود نداشت. اولین صرافی‌هایی که برای این کار راه‌اندازی شدند، صرافی‌های متمرکز بودند؛ اما ماهیت صرافی متمرکز با هدف اصلی بیت کوین در تضاد بود. صرافی‌های متمرکز همچنین هدفی جذاب برای هکرها بودند و نمونه‌های فراوانی از هک و سرقت دارایی کاربران در آنها اتفاق افتاد.

اولین صرافی غیرمتمرکز سال ۲۰۱۴ با نام ان اکس تی اَسِت اکسچینج (NXT Asset Exchange) راه‌اندازی شد اما این صرافی فقط دارایی‌های داخلی خود را با توکن مخصوصش یعنی NXT، مبادله می‌کرد. ۲۰۱۴ سال شکوفایی صرافی‌های غیرمتمرکز بود و در همان زمان، فعالان ارزهای دیجیتال پی بردند که نیازی جدی به پلتفرم‌های تبادلاتی غیرمتمرکز وجود دارد. پلتفرم بلاک‌نت (Blocknet) که دریافته بود برای ایجاد صرافی واقعاً غیرمتمرکز باید همه چهار مرحله معامله شامل سپرده‌گذاری، ارسال سفارش، انطباق سفارش و تبادل توکن‌ها غیرمتمرکز باشد، پروتکلی را طراحی و اولین صرافی غیرمتمرکز را با نام بلاک دکس (Block DX) را در قالب نرم‌افزار غیرمتمرکز (dApp) روی آن ایجاد کرد.

انواع صرافی‌های ارز دیجیتال

1. نسل اول: صرافی‌های سنتی با ساختاری متمرکز که کاربر با ارسال دارایی برای آن‌ها، در واقع کنترل را واگذار کرده و به عملکرد صحیح این پلتفرم‌ها اعتماد می‌کرد. این نوع صرافی را می‌توان صرافی متمرکز یا صرافی نسل اول نامید.
2. نسل دوم: ساده‌ترین نوع صرافی غیر متمرکز. در صرافی‌های نسل دوم نهاد مرکزی که وظیفه انجام معاملات را بر عهده دارد، با قرارداد هوشمند جایگزین می‌شود. البته اطلاعات قراردادهای هوشمند به کار گرفته شده در این نسل از صرافی‌ها، توسط همه افراد قابل مشاهده است. در ضمن پس از ارسال دارایی برای آن‌ها، در طول انجام معامله کنترل از کاربر گرفته می‌شود.
3. نسل سوم: نسل جدیدی از صرافی‌های غیر متمرکز که برای ثبت سفارش در آن‌ها نیاز نیست دارایی‌هایتان را برایشان ارسال کنید. در صرافی‌های نسل سوم قرارداد هوشمند مدیریت پلتفرم را بر عهده دارد، ولی بر خلاف صرافی‌های نسل دوم، رمز ارزهای کاربر تا آخرین لحظه انجام معامله در کیف پولش باقی خواهند ماند. به این ترتیب اگر توکن‌هایی دارید که با نگهداری‌شان سود، اختیار معامله (Option)، یا حق رأی در یک سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) به دست می‌آورید تا آخرین لحظه تکمیل معامله از مزایای دارایی‌های خود بهرمند هستید.

صرافی‌های غیر متمرکز

صرافی غیر متمرکز (Decentralized Exchange) یا DEX نسل جدید بستر مبادله رمز ارزها است و می‌توان آن را نسخه تکامل یافته صرافی‌های ارز دیجیتال قدیمی دانست که عملیات‌ها از طریق قراردادهای هوشمند قدرتمند صورت می‌گیرند، تراکنش‌ها والت به والت هستند و واسطه‌ها مثل یک صرافی متمرکز وجود ندارند.

صرافی DEX یک پلتفرم دیجیتال است که عملکردی مشابه یک صرافی سنتی دارد، اما یک تکنولوژی به نام قرارداد هوشمند (Smart Contract) در مرکز قرار گرفته است. با این تکنولوژی، نیاز به واسطه تا حدی زیادی از بین می‌رود و به همین دلیل این صرافی از شفافیت اطلاعات و امنیت بیشتری بهرمند است؛ صرافی DEX در واقع یک صرافی رمز ارزی است که توسط اسمارت کانترکت‌ها مدیریت می‌شود که مسئولیت مدیریت دارایی بر عهده یک نهاد مرکزی نیست و کاربران در هر زمان کنترل دارایی‌های خود را در دست دارند.

از اولین صرافی‌های DEX، می‌توان به اومیس گو (OmiseGO) و بیت شرز (BitShares) اشاره کرد که توسعه آن‌ها از سال ۲۰۱۳ آغاز شد. این دو صرافی قابلیت‌ها و عملکرد متفاوتی داشتند، اما هدفشان آغاز انقلاب صرافی‌های غیر متمرکز بود.

اتریوم با توجه به تعداد بالای پروژه‌هایی که روی آن توسعه داده می‌شوند (توکن‌ها و برنامه‌های غیر متمرکز)، محبوب‌ترین پلتفرم برای توسعه صرافی‌های DEX به شمار می‌آید. بلاک چین‌های دیگری هم از فرآیند توسعه این نوع صرافی پشتیبانی می‌کنند. در بلاک چین بیت کوین می‌توان این کار را از طریق پروژه کانترپارتی (Counterparty) انجام داد و بلاک چین‌های استلار (Stellar)، کومودو (Komodo)، ویوز (Waves)، بیت شرز (BitShares) و نئو (NEO) نیز همگی از توسعه صرافی‌های غیر متمرکز پشتیبانی می‌کنند.

تفاوت صرافی غیر متمرکز (DEX) و متمرکز

در صرافی‌های متمرکز معمول، پول خود را به صورت ارز فیات (از طریق انتقال بانکی یا کارت اعتباری) یا ارز رمزنگاری شده، واریز می‌کنید. هنگامی که رمز ارز واریز می‌کنید، دیگر کنترل آن را از دست می‌دهید. این از دست دادن کنترل از نقطه نظر قابلیت استفاده نیست، زیرا هنوز می‌توانید آن را معامله کنید یا آن را پس بگیرید، بلکه از نقطه نظر فنی است، به این معنی که دیگر نمی‌توانید آن را بر بستر بلاک چین خرج کنید. در صرافی متمرکز، شما کلید خصوصی کیف پول را ندارید و هنگام برداشت ارزهای دیجیتال خودتان، از صرافی می‌خواهید از طرف شما تراکنش را امضا کند. همچنین در این صرافی‌ها، معاملات در بلاک چین رمز ارز اتفاق نمی‌افتد، بلکه صرافی با توجه به معاملات انجام شده، موجودی کاربران در پایگاه داده خود را تغییر می‌دهد.

سرعت پایین بلاک چین مانعی برای ترید نیست و همه چیز در سیستم یک نهاد واحد رخ می‌دهد. سرعت و دسترسی به ابزارهای بیشتر در صرافی‌های متمرکز به قیمت از دست دادن استقلال تمام می‌شود. به این صورت که شما باید برای سرمایه‌تان به صرافی خود اعتماد کنید. در نتیجه، شما از این نظر مقداری ریسک را می‌پذیرید. در این صورت امکان دارد (هر چند کم) تیم صرافی وجوه را برداشته و متواری شوند، یا ممکن است یک هکر به سیستم صرافی نفوذ کرده و منابع مالی موجود را به سرقت ببرد. برای بسیاری از کاربران، این میزان خطر قابل قبول است. آن‌ها به راحتی به صرافی‌های معتبر با سابقه خوب که اقدامات احتیاطی که نقض داده‌ها را کاهش می‌دهند انجام داده‌اند، اعتماد می‌کنند.

مزایای صرافی‌های DEX

• قابلیت اطمینان

همه افراد می‌توانند در لحظه و به صورت شفاف، اطلاعات دستکاری نشده مربوط به نحوه فعالیت صرافی و عملکرد آن در شرایط مختلف را مشاهده کنند.

• محافظت و امنیت

هر سال صدها میلیون یورو از صرافی‌های متمرکز دزدیده می‌شود. در سال ۲۰۱۸ بیش از هزار میلیارد یورو دارایی از این صرافی‌ها به سرقت رفت. در صرافی‌های غیر متمرکز قراردادهای هوشمند را می‌توان به عنوان راهکاری برای مقابله با کلاهبرداری و تقلب پیاده‌سازی کرد. زمانی که قرارداد هوشمندی با شرایط اجرای مشخص بسته می‌شود، برای اجرا شدن آن طرفین معامله باید مطیع شرایط معین شده باشند. در صورتی که عملی بر خلاف هر کدام از شرط‌های قرارداد انجام شود، قرارداد باطل شده و معامله انجام نخواهد شد. در ضمن مهم‌ترین مزیت قراردادهای هوشمند این است که پس از ثبت شدن، به صورت غیر متمرکز و خودکار اجرا می‌شوند.

صرافی غیر متمرکز از شبکه‌ای از رایانه‌های متصل به یکدیگر، مشابه یک شبکه بلاک چین استفاده می‌کند و در مقابل هک و حملات سایبری، از امنیت بالایی برخوردار هست. البته از آن جایی که در صرافی‌های DEX (و به خصوص صرافی‌های نسل دوم) تمام دارایی‌ها توسط یک قرارداد هوشمند نگهداری می‌شود که ممکن است ایراد داشته باشد، امکان به سرقت رفتن دارایی از بین نمی‌رود. برای مثال می‌توان به سرقت ۵۰ میلیون دلاری از پروژه The DAO و هارد فورک شبکه اتریوم و تولد ارز اتریوم کلاسیک اشاره کرد که در سال ۲۰۱۶ اتفاق افتاد و ضربه بسیار سنگینی به کل پلتفرم اتریوم وارد کرد.

• گمنام‌سازی

درجه بالای گمنام‌سازی یکی دیگر از مزایای صرافی‌های غیر متمرکز است. یک صرافی DEX برای انجام تراکنش‌ها و معاملات، فقط آدرس کیف پول کاربران را دریافت می‌کند و نیازی به ارائه اطلاعات شخصی نیست.

• استحکام

احتمال خراب شدن سیستم یک صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال تقریباً صفر است و کاربران لازم نیست نگران این موضوع باشند. این استحکام بالای صرافی‌های DEX به خاطر غیر متمرکز بودنشان است که بر خلاف صرافی‌های متمرکز، فعالیت‌شان به یک سرور محدود نمی‌شوند.

• عدم نیاز به احراز هویت

پیروی از قوانین مربوط به احراز هویت مشتریان و مبارزه با پول‌شویی موضوع بسیار مهمی برای صرافی‌های متمرکز است و افراد باید اغلب اسناد هویتی و اثبات آدرس محل سکونت ارائه دهند.

از آنجا که صرافی غیرمتمرکز ناظری ندارد، هیچکس هویت شما را بررسی نمی‌کند. تمام آنچه نیاز دارید یک کیف پول ارز رمزنگاری شده است اما برخی از الزامات قانونی وجود دارد که تعدادی از صرافی‌های غیر متمرکز تا حدی توسط یک مرجع مرکزی اداره می‌شود.

• عدم ریسک هک در صرافی غیر متمرکز

جذابیت اصلی صرافی غیرمتمرکز ارزهای رمزنگاری شده این است که دارایی مشتریان را در اختیار ندارند. به همین علت، هک آن مانند یکی از بزرگترین هک‌ها و سرقت‌ها در تاریخ ارز دیجیتال که در سال ۲۰۱۴ برای صرافی Mt.Gox اتفاق افتاد، امکان‌پذیر نیست و همچنین اطلاعات شخصی حساس در خطر نیستند.

• توکن‌های لیست نشده در صرافی غیر متمرکز

توکن‌هایی که در صرافی‌های متمرکز لیست نشده‌اند در صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال می‌توانند آزادانه داد و ستد شوند. فقط کافیست عرضه و تقاضا برای آن توکن وجود داشته باشد.