به گزارش خبرنگار ایمنا، سیدحسن موسوی‌چلک، شب گذشته در یک برنامه زنده مجازی اظهار کرد: نمی‌توان خانواده را یک جزیره قلمداد کرد؛ نهاد خانواده تحت تأثیر و در ارتباط با سایر نهادهای اجتماعی است. امروزه خانواده‌ها به‌شدت تحت تأثیر شرایطی هستند که خارج از این نهاد، مواردی به آن‌ها تحمیل می‌شود. با نیم‌نگاهی به برخی مؤلفه‌های اجتماعی، متوجه خواهیم شد که حوزه اجتماعی وضعیت مطلوبی ندارد و اگر وضعیت حوزه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مطلوب نباشد، وضعیت خانواده نیز مطلوب نخواهد بود.
وی با اشاره به وضعیت نامطلوب خانواده‌ها با توجه به شاخص‌های تأثیرگذار بر کیفیت خانواده افزود: در صورت توجه به شاخص‌های تأثیرگذار در کیفیت خانواده از جمله فقر، ساختار خانواده، سواد، سلامت روان خانواده و اشتغال، متوجه وضعیت نامطلوب خانواده خواهیم شد و هیچ فردی نمی‌تواند منکر این وضعیت نامطلوب شود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با اشاره به ارتباط اقتصاد با جامعه، تصریح کرد: اقتصاد با حوزه اجتماعی، ارتباط تنگاتنگ و معناداری دارد. یکی از مهم‌ترین کارکردهای نهاد اقتصاد، مدیریت بهینه اقتصاد با هدف انتقال آرامش به مردم است؛ طبق آمارهای ارائه شده توسط نمایندگان، حداقل در تهران میانگین خط فقر حدود هشت میلیون تومان است و اگر حقوق بخش عمده خانواده‌ها را که شامل جامعه کارگری، کارمندی و بازنشستگان هستند، مدنظر قرار دهیم به نتیجه‌های خوبی نخواهیم رسید.
دامن زدن بیماری کرونا به وضعیت اقتصاد کشور
وی ادامه داد: در شرایط نامطلوب اقتصادی کشور ناشی از تحریم‌های ظالمانه به همراه شیوع بیماری کرونا، فرصت‌های شغلی و مشاغل خرد و خانگی حذف شده است و حتی افرادی شغل ثابت خود را از دست داده‌اند. اگر با شدت و ضعف موجود در نوع و میزان حمایت‌ها، پنج دهک پایین جمعیت را افرادی بدانیم که مشمول حمایت‌های مستمر و جدی حوزه رفاه و تأمین اجتماعی هستند، جمعیت قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهند. طبق آمار ارائه شده یک‌ونیم سال پیش توسط معاون وقت رفاه اجتماعی، تقریباً پنج میلیون نفر از هیچ‌گونه چتر حمایت اجتماعی برخوردار نبوده‌اند و دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از این تعداد، در سن سالمندی بوده‌اند.
موسوی‌چلک اضافه کرد: جمعیت قابل توجهی در محلات حاشیه‌نشین ساکن هستند که حدود یک‌چهارم جمعیت را در بر می‌گیرند و از حداقل خدمات عمومی نیز محروم هستند. اگر همه این شرایط و جمعیت را کنار هم بگذاریم، باید منتظر اتفاقات ناخوشایندی در حوزه خانواده به علت شرایط بد اقتصادی باشیم. کیفیت بد اقتصادی روی کیفیت ابعادی مانند روابط افراد، شاخص سلامت و امنیت غذایی تأثیر می‌گذارد. در طول مدت شیوع کرونا شاهد افزایش خشونت‌های درون خانواده بودیم.
وی با اشاره به اهمیت شایسته‌گزینی اظهار کرد: ایران کشوری دارای ظرفیت‌های بسیار است و باید مدیریت درستی روی ظرفیت‌ها باشد. بخشی از مدیریت صحیح ظرفیت‌ها، به شایسته‌گزینی مربوط است و اگر افراد متناسب با تخصص خود مسئولیت داشته باشند و از روی منطق علمی، وضعیت کشور تحلیل شود، شاید بتوان چشم‌انداز روشن‌تری را ترسیم کرد.
لزوم توجه بیشتر به حوزه اجتماعی
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران افزود: اگر قرار باشد چشم‌انداز روشن‌تری برای خانواده و حوزه اجتماعی داشته باشیم، باید واقع‌بینانه با موضوعات اجتماعی مواجه شویم. اگر سیاست‌گذاری‌های تغییر نکند، تغییرات در سطوح پایین‌تر به کندی انجام خواهد شد. سیاست‌گذاری کلان کشور در همه حوزه‌ها نیازمند بازنگری جدی است و اهمیت دادن به حوزه اجتماعی و نداشتن برخورد سطحی یا با غلبه نگاه امنیتی، انتظامی به حوزه اجتماعی، حائز اهمیت است.
وی ادامه داد: هنوز در برخی موارد با مسائل اجتماعی به طور سطحی برخورد می‌شود؛ تا زمانی که نگاهی واقع‌بینانه به حوزه اجتماعی و خانواده وجود نداشته باشد، هشدار در مورد حرکت آسیب‌ها به سمت خانواده وجود دارد. تحولات درون خانواده حاصل دیروز و امروز نیست؛ بلکه حاصل یک غفلت دیرینه در حوزه خانواده است. برخی مشکلات ریشه در سیاست‌گذاری‌های ناهماهنگ یا بی‌توجهی به سیاست‌گذاری‌های صورت گرفته دارد.
حوزه اجتماعی را نمی‌توان با دستور یا خواهش مدیریت کرد
موسوی‌چلک درخصوص تحولات خانواده‌ها گفت: ۲۰ سال قبل اعلام شد دهه پیش رو، دهه بحران‌های اجتماعی است. همچنان فکر می‌کنیم حوزه اجتماعی را می‌توان با دستور یا خواهش مدیریت کرد؛ در حالی که تحولات امروز درون خانواده، تحولاتی بسیار جدی است و این تحولات جدی می‌تواند آینده کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد. گزارشات ارائه شده توسط مسئولان سازمان‌های مختلف در دوران شیوع کرونا، اگرچه در برخی موارد سعی بر انکار وضعیت موجود دارد، اما نشان‌دهنده افزایش تنش‌ها و خشونت‌ها است و آمار ازدواج و طلاق به خوبی گویای وضعیت خانواده‌ها است.
وی با اشاره به محقق نشدن امنیت با متلاشی شدن خانواده‌ها، تصریح کرد: در حال حاضر انواع سبک‌های جدید خانواده و وضعیت فضای مجازی نیز موضوعات دیگری هستند که با آن روبه‌رو هستیم. خانواده از همه ابعاد مورد هجوم قرار می‌گیرد و در صورت متلاشی شدن نهاد خانواده، امنیت که یکی از نیازهای جدی مردم است تحقق پیدا نخواهد کرد.
برخورداری از برخی مهارت‌ها؛ راه پویایی خانواده
وی ادامه داد: برای داشتن خانواده‌ای پویا، باید سرمایه‌گذاری‌هایی وجود داشته باشد که یکی از آن‌ها سرمایه‌گذاری روی مهارت‌ها است. مهارت گفت‌وگو با سایر اعضای خانواده از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که باید افراد با آن آشنا شوند. افراد باید تعارضات را بشناسند و نحوه مواجهه با آن را بیاموزند. همچنین دانستن این موضوع که در زمان و موقعیت‌هایی، دانش و مهارت‌های افراد به تنهایی نمی‌تواند کمک‌کننده باشد و نیاز به مراجعه به متخصص مربوطه و به‌کارگیری مهارت بهره‌گیری از منابع موجود لازم است، بسیار اهمیت دارد.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران گفت: موضوع حائز اهمیت بعدی، خودمراقبتی و خانواده‌مراقبتی است که در طول مدت شیوع بیماری کرونا به خوبی متوجه وجود این خلأ شدیم که این مهارت‌ها جدی گرفته نشده است. مهارت بعدی که خانواده باید از آن بهره ببرد، مهارت شاد زیستن است که در حال حاضر با توجه به برخی دلایل، خانواده‌ها از این مهارت مبری هستند. امروزه به علت تغییر ساختار و روابط خانوادگی، شرایط به گونه‌ای است که تنها اعضای درجه یک خانواده با یکدیگر هستند و این موضوع جزو متغیرهایی محسوب می‌شود که روی کیفیت روابط تأثیر منفی دارد. دیگر متغیر، فضای مجازی و تلفن‌های هوشمند است که از مهارت کنترل استفاده از آن بی‌بهره هستیم.
اهمیت احترام به تفاوت‌ها علی‌رغم خانواده بودن
وی با اشاره به نبود حد و مرز برای محبت میان اعضای خانواده، تصریح کرد: به‌رغم اینکه افراد عضوی از یک خانواده هستند، تفاوت‌هایی دارند که باید به این تفاوت‌ها احترام گذاشت. در بسیاری از مواقع کم‌توجهی به حقوق دیگران به عنوان یکی از اعضای خانواده می‌تواند زمینه را برای یک تنش مهیا کند. همچنین محبت میان اعضای خانواده حد و مرزی ندارد و امروز بخشی از مشکلات درون خانواده برگرفته از کمرنگ شدن فضای صمیمیت و مهر و محبت درون خانواده‌ها است.
موسوی‌چلک افزود: بخشی از کمرنگ شدن صمیمیت و محبت در خانواده‌ها به کیفیت روابط زناشویی مرتبط است. رضایت بیشتر از روابط زناشویی، تنش درون خانواده را کمتر خواهد کرد و آرامش بیشتری اعضای خانواده را فرا خواهد گرفت. همچنین یکی از مهم‌ترین عملکردهای خانواده، چتر حمایتی و پشتوانه برای سایر اعضای خانواده است. فردگرایی، سمی برای خانواده‌ها است که می‌تواند ثبات و آرامش خانواده‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
وی ادامه داد: در صورت مناسب نبودن اقتصاد خانواده، باید تطبیقی میان درآمدها و هزینه‌ها وجود داشته باشد. گاهی افراد غرق در هزینه‌های اضافه می‌شوند که خود می‌تواند عاملی برای ایجاد تنش باشد؛ چنین موقعیتی مستلزم درک متقابل و مشارکت همه اعضای خانواده است. به واسطه تغییر ساختار خانواده و روابط اجتماعی، اگر فرد نتواند کیفیت روابط درون خانواده را حفظ کند، احساس تنهایی و ترس بیشتری را تجربه خواهد کرد. حتی شاید یک مشکل منجربه نزدیک‌تر شدن اعضای خانواده به یکدیگر شود. نباید اجازه دهیم چتر خانواده کنار رود یا پوشش این چتر کوچک‌تر شود.
نشان دادن سر بریده ایجاد حساسیت نیست
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران، تعریف نشده بودن سیاست‌های رسانه‌ای کشور در حوزه اجتماعی را متذکر شد و اظهار کرد: خشونت در ایران جدید نیست و بیش از دو دهه است که جزو پرونده‌های با فراوانی بالا است. در دوران اخیر به واسطه گسترش رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، بازنشر خشونت‌ها افزایش یافته است. در تمام جهان درباره بازنشر آسیب‌های اجتماعی و جرایم، سیاست‌هایی وجود دارد که متأسفانه سیاست‌های رسانه‌ای کشور ما در حوزه اجتماعی تعریف شده نیست.
وی اضافه کرد: نوع پرداختن و پردازش آسیب‌ها و جرایم باید متناسب با شرایط باشد. تأثیر بازنشر خشونت‌ها روی افکار عمومی باید مدنظر قرار گیرد. خشونت نباید پنهان شود اما نوعی از پردازش‌ها، تنها افکار عمومی را جریحه‌دار می‌کند. بازنمایی خشونت‌هایی که رسانه‌ها به آن می‌پردازند، باید هدفمند باشد و اگر هدف حساس کردن جامعه باشد، نشان دادن سر بریده ایجاد حساسیت نیست.
موسوی‌چلک خاطرنشان کرد: در عین حال که حقی برای انکار خشونت‌ها وجود ندارد، حقی نیز نباید وجود داشته باشد که طوری با برخی از این موضوعات برخورد شود که افکار عمومی را ناراحت کنند. بازنمایی خشونت‌ها می‌تواند منجر به افزایش خشونت‌ها شود. در صورت ورود نکردن به‌موقع رسانه‌های رسمی به چنین موضوعاتی، رسانه‌های غیررسمی این وظیفه را به صورت غیررسمی انجام خواهند داد.
نظر شما