به گزارش خبرنگار ایمنا، سرطان از کشنده‌ترین بیماری‌هایی است که در طول سالیان اخیر بشر با آن دست و پنجه نرم می‌کند و با وجود پیشرفت‌های علم پزشکی و کشف داروها و روش‌های درمانی مؤثر بر این نوع از بیماری‌ها، تلفات سرطان در جهان همچنان بالا است و بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۲۰ سرطان جان ۱۰ میلیون نفر را در سراسر دنیا گرفته است و تقریباً از هر شش مرگ یکی بر اثر ابتلاء به سرطان رخ داده است.
آمار سازمان بهداشتی جهانی بیان می‌کند که در بین فوتی‌های ناشی از سرطان، بیشترین کشته‌ها در سال ۲۰۲۰ بر اثر ابتلاء به سرطان ریه بوده است و متأسفانه این نوع از سرطان علت اصلی مرگ حدود ۱.۸ میلیون نفر در سال ۲۰۲۰ میلادی بوده است.
سرطان ریه به عنوان یکی از کشنده‌ترین نوع سرطان‌ها در جهان سالانه شمار زیادی از زنان و مردان را به کام مرگ می‌کشد، سرطان ریه بعد از سرطان پستان دومین عامل مرگ و میر زنان در جهان است، سرطان ریه نوعی بیماری است که مشخصه آن رشد کنترل نشده سلول در بافت‌های ریه است.
اگر این بیماری درمان نشود، رشد سلولی می‌تواند در یک فرایند به نام متاستاز به بیرون از ریه گسترش پیدا کند و به بافت‌های اطراف یا سایر اعضای بدن برسد. انواع اصلی سرطان ریه سرطان‌های ریه سلول کوچک (SCLC)، که سرطان سلولی جو شکل نیز نامیده می‌شود و سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) هستند.
آلودگی هوا و سرطان ریه
از میان تمام عواملی که منجر به سرطان ریه می‌شوند مصرف دخانیات اصلی‌ترین عامل ابتلاء به سرطان ریه است، اما عامل دیگری که توجه به آن می‌تواند کاهش مرگ و میر را در پی داشته باشد، آلودگی هوا است. آمارهای سازمان بهداشت جهانی بیان می‌کند که از هر ۱۰ نفری که به بیماری سرطان ریه دچار می‌شوند، ۱ ابتلاء به دلیل آلودگی هوا شکل گرفته است و آلاینده‌هایی از جمله ذرات ازن، دی‌اکسیدگوگرد و دی‌اکسید نیتروژن که در هوا وجد دارند بر ابتلاء به سرطان ریه مؤثر هستند.
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا سالانه ۱۸۰ هزار مرگ و میر ناشی از سرطان ریه در سرتاسر جهان را به همراه دارد که این تأثیرات در کلان‌شهرها که هوای آلوده‌تری دارند به مراتب بیشتر از سایر شهرها است.
اثرات آلودگی هوا بر افزایش مرگ و میر ناشی از سرطان فقط به سرطان ریه منجر نمی‌شود و این بحران زیست محیطی جهانی علاوه بر سرطان ریه بر سرطان‌های پروستات، خون و پوست نیز مؤثر است.، هر چهار نوع سرطان ذکر شده از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در کشور ما هستند.
انواع سرطان ریه
دو نوع اصلی سرطان ریه وجود دارد و متفاوت از هم درمان می‌شوند که عبارتند از:
سرطان ریه سلول بزرگ (NSCLC)
حدود ۸۰٪ تا ۸۵٪ سرطان‌های ریه NSCLC هستند. زیرگروه‌های اصلی NSCLC، آدنوکارسینوم، کارسینوم سلول سنگفرشی و سرطان سلول بزرگ هستند. این زیرگروه‌ها که از انواع مختلف سلول‌های ریوی شروع می‌شوند به عنوان NSCLC گروه بندی می‌شوند زیرا درمان و پیش آگهی (چشم انداز) آنها اغلب مشابه است.
آدنوکارسینوما: آدنوکارسینوماها از سلول‌هایی شروع می‌شوند که به طور معمول موادی مانند مخاط ترشح می‌کنند. این نوع سرطان ریه عمدتاً در افراد سیگاری یا حتی کسانی که قبلاً سیگاری بودند، وجود دارد. اما با این حال، شایع‌ترین نوع سرطان ریه در افراد غیر سیگاری نیز است. این شیوع در خانم‌ها بیشتر از آقایان است و بیشتر از سایر انواع سرطان ریه در افراد جوان بروز می‌کند. آدنوکارسینوما معمولاً در قسمت‌های خارجی ریه دیده می‌شود و احتمالاً قبل از پخش آن در بدن، دیده می‌شود.
کارسینوم سلول سنگفرشی: کارسینوم سلول سنگفرشی از سلول‌های سنگفرشی شروع می‌شود که مسطح هستند و درون مجاری تنفسی ریه‌ها را پوشانده‌اند. آنها اغلب با سابقه سیگار کشیدن در ارتباط هستند و تمایل دارند در قسمت مرکزی ریه‌ها، نزدیک مجاری اصلی تنفسی (نایژه) پیدا شوند.
سرطان سلول بزرگ: کارسینوم سلول بزرگ می‌تواند در هر قسمت از ریه ظاهر شود و تمایل به رشد و گسترش سریع دارد که می‌تواند درمان آن را دشوار کند. نوعی از سرطان سلول بزرگ، معروف به سلول بزرگ سلول عصبی و غدد درون ریز است و بسیار شبیه سرطان ریه سلول کوچک می‌باشد.
عوامل ابتلاء به سرطان ریه
استنشاق دود سیگار: در محیط برای افراد غیر سیگاری
عوامل ژنتیکی: وجود سابقه سرطان ریه بین اعضای نزدیک خانواده احتمال ابتلاء به این سرطان را افزایش می‌دهد.
عوامل ایمنولوژیک (ایمنی): نارسایی مکانیسم ایمنی طبیعی بدن عاملی مستعد کننده در ایجاد سرطان ریه شناخته شده است.
علائم و نشانه‌های سرطان ریه
متأسفانه، نشانه‌های سرطان ریه سال‌های متعددی طول می‌کشد تا خود را بروز دهد اما در کل نشانه‌ها و علائم سرطان ریه عبارتند از:
- سرفه افرادی که سیگار نمی کشند بیش از دو هفته طول می‌کشد.
- تغییر رنگ خلط سینه
- مشاهده خون در خلط سینه
- دوره‌های مکرر حالت ذات الریه یا برونشیت
- سرفه افرادی که سیگار می‌کشند زیاد می‌شود و از شدت بیشتری برخوردار است
- افزایش میزان خلط سینه
- خس خس کردن سینه
- خستگی مفرط
- از دست دادن اشتها
- سر درد، درد استخوان و درد مفاصل
- شکستگی‌های استخوان که مربوط به جراحت‌های تصادفی نباشد
- اثرات وابسته به اعصاب، عدم تعادل در راه رفتن و یا از دست دادن حافظه به صورت دوره‌ای
- ورم گردن یا صورت
- از دست دادن وزن بی دلیل
سایر علائم و نشانه‌ها ممکن است در اثر گسترش این سرطان به سایر بخش‌های بدن باشد که شامل سر درد، ضعف، درد، شکستگی استخوان، خونریزی و یا لخته شدن خون باشد.
روش‌های تشخیص بیماری
با توجه به وضیعت عمومی سلامت فرد، بررسی‌های تشخیص سرطان ریه عبارتنداز:
- عکس برداری از ریه‌ها با تابش اشعه X
- آزمایش خلط
- سی تی اسکن
- نمونه برداری یا بیوپسی
- توموگرافی با نشر پوزیترون یا پت اسکن
- سونوگرافی
- آزمایش تنفس
- آزمایش خون
- اسکن استخوان
پرتونگاری با استفاده از تشدید میدان مغناطیسی
سی تی اسکن: در این روش دستگاه سی‌تی اسکن با گرفتن تعدادی عکس توسط اشعه ایکس، تصویری سه بعدی از بدن را نشان می‌دهد و از این طریق محل و اندازه دقیق ضایعه و پراکندگی تومور ریه به بخش‌های دیگر قفسه سینه یا اندام‌های دورتر مانند کبد مشخص می‌شود.
پرتونگاری با استفاده از تشدید میدان مغناطیسی: این آزمایش مشابه سی تی اسکن است با این تفاوت که به جای تابش اشعه X از مغناطیس جهت عکسبرداری از اعضای بدن استفاده می‌شود. در این آزمایش بیمار به مدت ۳۰ دقیقه به طور ساکن درون اتاقک این دستگاه می‌ماند و تصاویر مقطعی از بدن او تهیه می‌شود.
نمونه برداری یا بیوپسی: بررسی میکروسکوپی از نمونه بافت تومور: این آزمایش بسیار مهم است زیرا مطمئن‌ترین روش برای تشخیص سرطان ریه و نوع آن به حساب می‌آید.
توموگرافی با نشر پوزیترون یا پت اسکن: در این روش دستگاه اسکنر در اطراف بیمار می چرخد و تصویر از طریق نشر پوزیترون بوسیله یک ماده رادیواکتیو که به بیمار تزریق شده و یا توسط او استنشاق می‌شود، شکل می‌گیرد، با این روش مشاهدهً بصری ریه درسه بعد امکان پذیر می‌شود.
سونوگرافی: در این شیوه از امواج صوتی جهت بررسی ساختار توده در ریه استفاده می‌شود.
آزمایش تنفس: در این شیوه بیمار قبل از جراحی تحت آزمایشات تنفسی متفاوت قرار می‌گیرد.
آزمایش خون: تومورهای سرطانی آنتی ژن و آنزیم‌های مشخصی را تولید می‌کنند که ممکن است از طریق آزمایش خون کشف شوند. اندازه گیری آنتی ژن کارسینو امبریونیک و آنزیم NSE از آزمایش‌های غربالگر این بیماری است. افزایش میزان سطح این پروتئین‌ها مبین نشانه‌های سرطان و کاهش میزان آنها در حین درمان نشانه مهار کردن رشد سرطانی سلول‌های بیمار است.
اسکن استخوان: تصویربرداری از استخوان به وسیله یک ماده رادیواکتیو روشی بسیار ارزشمند است که در تشخیص انتشار سرطان به استخوان، مؤثر بودن درمان سرطان و روند التیامی نواحی درگیر در استخوان به کار می‌رود.
سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)
حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل سرطان‌های ریه SCLC هستند، این نوع سرطان ریه سریع‌تر از NSCLC رشد و گسترش می‌یابد، از آنجا که این سرطان به سرعت رشد می‌کند، به خوبی به شیمی درمانی و پرتو درمانی پاسخ می‌دهد، متأسفانه برای بیشتر افراد، سرطان در برخی از زمان‌ها دوباره بر می‌شود.
شانس ابتلاء به سرطان ریه در طول زندگی
به طور کلی، احتمال اینکه یک مرد در طول زندگی خود به سرطان ریه مبتلا شود، حدود ۱ تا ۱۵ است اما برای یک زن، این خطر حدود ۱ تا ۱۷ است. برای افراد سیگاری خطر بسیار بیشتر است، در حالی که برای افراد غیر سیگاری خطر کمتری است. مردان سیاه پوست حدود ۱۵٪ بیشتر از مردان سفید پوست در معرض سرطان ریه هستند. این میزان در زنان سیاه پوست حدود ۱۴ درصد کمتر از زنان سفیدپوست است. مردان سیاه پوست علی رغم خطر کلی ابتلاء به سرطان ریه در مقایسه با مردان سفیدپوست کمتر به SCLC مبتلا می‌شوند.
آمار مربوط به زنده ماندن در افراد مبتلا به سرطان ریه بسته به مرحله (میزان) سرطان در هنگام تشخیص متفاوت است. با وجود پیش آگهی (چشم انداز) بسیار جدی سرطان ریه، برخی از افراد مبتلا به سرطان در مراحل اولیه بهبود می‌یابند.
عوارض ابتلاء به سرطان ریه چیست؟
افرادی که دچار سرطان ریه می‌شوند اغلب برای نفس کشیدن به مشکل بر می‌خورند زیرا رشد تومور باعث مسدود شدن کیسه‌های هوایی آنها می‌شود. سرطان ریه می‌تواند باعث تجمع مایع در اطراف ریه شود و تنفس کامل را برای این افراد مختل نماید.
معمولاً افراد مبتلا به سرطان ریه به ویژه در مواردی که سرطان پیشرفت کرده است و به سایر نقاط بدن از قبیل استخوان متاستاز داده از درد زیادی را تحمل می‌کنند. این افراد در هنگام سرفه کردن خون بالا می‌آورند زیرا سرطان باعث خونریزی از کیسه‌های هوایی می‌شود.
در مواردی که سرطان ریه متاستاز می‌دهد باعث ایجاد درد، تهوع، استفراغ و سایر علائم و نشانه‌ها در اندام‌های درگیر شده خواهد شد. در این موارد که سرطان بسیار پیشرفت کرده است امکان درمان آن وجود ندارد اما می‌توان به کمک روش‌های مختلف به کنترل علائم و نشانه‌های بیماری پرداخت.
روش‌های درمانی سرطان ریه
درمان سرطان ریه به میزان گسترش سرطان و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد، اگر این بیماری زود تشخیص داده شود و سلول‌های سرطانی یک منطقه کوچک را درگیر کرده باشند، ممکن است برای برداشتن ناحیه آسیب دیده، جراحی ریه توصیه شود.
اما اگر بیمار سلامت عمومی خوبی نداشته و یا به هر نحوی جراحی برای او مضر باشد، ممکن است به جای عمل جراحی، پرتو درمانی توصیه شود، اگر سرطان بیش از حد گسترش یافته باشد و جراحی یا پرتودرمانی مؤثر واقع نگردد، معمولاً شیمی درمانی توصیه می‌شود، دقت داشته باشید که در صورت مشاهده هرگونه علائم، مراجعه به پزشک لازم و ضروری است.
شیوه‌های جلوگیری از ابتلاء به سرطان ریه
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از سرطان ریه وجود ندارد، اما یکسری اقدامات وجود دارند که می‌توانند در کاهش خطر ابتلاء به سرطان ریه مؤثر باشند که عبارتند از:
سیگار نکشید: اولین اقدام مهم برای جلوگیری از بروز سرطان ریه، سیگار نکشیدن است. اگر تا به حال هرگز سیگار نکشیده‌اید، این کار را شروع نکنید.
در صورتی که سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. ترک سیگار پس از سال‌ها استعمال ممکن است کمی دشوار باشد. اما حتی اگر سال‌ها سیگار کشیده باشید، پزشک می‌تواند با ارائه راهکارهایی مانند مصرف داروهای جایگزین نیکوتین به شما کمک کند. همچنین با فرزندان خود در رابطه با مضرات سیگار کشیدن صحبت کنید تا آنها درک کنند که سیگار کشیدن چه خطراتی را برای سلامتی آنها به دنبال دارد. به این ترتیب متوجه می‌شوند که چگونه در برابر فشار همسالان خود واکنش نشان دهند.
از دود سیگار دور بمانید: اگر با افراد سیگاری زندگی یا کار می‌کنید، آنها را ترغیب کنید که سیگار کشیدن را ترک کنند.
در صورتی که این کار ممکن نبود، از آنها بخواهید در محیط بسته‌ی کار یا خانه سیگار نکشند.
سطح رادون را در خانه خود بررسی کنید: اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که رادون به عنوان یک مشکل شناخته شده است، سطح رادون را در خانه خود بررسی کنید و اقدامات لازم مانند پوشاندن ترک‌های ساختمان، استفاده از سیستم تهویه مناسب را انجام دهید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید: یک رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات را انتخاب کنید. مصرف مقادیر زیاد ویتامین به شکل قرص ممکن است مضر باشد. به یاد داشته باشید که ورزش منظم در کنار رعایت رژیم غذایی سالم در جلوگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان ریه، کارساز است.
نظر شما