به گزارش خبرنگار ایمنا، با گسترش شیوع اومیکرون در کشورهای جهان، تزریق دز سوم با گذشت سه تا شش ماه از تزریق دز دوم واکسن، ضروری اعلام شده است، دز سوم یا تقویتی واکسن در افراد دریافت‌کننده دو دز واکسن کرونا، با هدف بهبود ایمنی ناشی از دو دز قبلی تزریق می‌شود و به ایمنی و محافظت طولانی‌مدت کمک می‌کند.
توصیه سازمان بهداشت جهانی برای تزریق دز سوم
۲۵ مهرماه امسال بود که در خبرها اعلام شد حدوداً ۸۱ درصد از کل واکسن‌های تزریق‌شده در ایران سینوفارم است و حالا با انتشار تحقیقاتی مبنی بر ایمنی پایین این واکسن به‌ویژه در میان سالمندان، نگرانی‌هایی از افزایش بستری و مرگ‌ومیر با توجه به روند افزایشی ابتلاء در کشور رقم خورده است؛ هر چند که به تأکید کارشناسان حوزه واکسن، کم‌کیفیت‌ترین واکسن‌ها هم در کاهش ابتلای شدید و مرگ افراد مؤثر است.
حالا با اعلام کیفیت واکسن‌های تزریق‌شده و از سوی دیگر، جهش‌های بعدی کرونا، سازمان بهداشت جهانی تزریق دز سوم را توصیه کرده است. بر اساس اعلام مقامات این سازمان حتی برای واکسن‌های قوی‌تر هم تزریق دز سوم منجر به افزایش ایمنی می‌شود؛ هر چند که تزریق دز سوم برای واکسن‌های فایزر و مدرنا هم از مدت‌ها پیش در برخی کشورها آغاز شده است و تاکید بر تزریق دز سوم تنها شامل سینوفارم نمی‌شود.
تزریق دز سوم یا بوستر در ایران برای کادر درمان آغاز شده و در برخی استان‌ها هم نیروهای درمان دز سوم را دریافت کرده‌اند. بر همین اساس اعلام شده برای کادر درمانی که دز اول و دوم، سینوفارم، بهارات یا برکت دریافت کرده‌اند، دز سوم را سینوفارم یا پاستوکووک پلاس تزریق می‌شود و برای آنها که آسترازنکا یا اسپوتنیک‌وی دریافت کرده‌اند، دز سوم، آسترازنکا یا پاستوکووک پلاس تزریق می‌شود.
چه کسانی باید دز سوم را تزریق کنند؟
کارکنان بهداشت و درمان (بدون محدودیت سنی)، گروه‌های پرخطر که سیستم ایمنی سرکوب‌شده دارند و سالمندان بالای ۶۰ سال (متولدان ۱۳۴۰ به قبل) که در نوبت اول و دوم واکسن غیرفعال‌شده از جمله برکت و سینوفارم را زده‌اند باید دز سوم واکسن کرونا را تزریق کنند، کادر درمان و گروه‌های پرخطر حداقل شش ماه پس از تزریق دز دوم و سالمندان حداقل چهار ماه پس از تزریق دز دوم می‌توانند دز سوم را دریافت کنند.
هر واکسنی می‌توان تزریق کرد؟
برای کادر درمان و گروه‌های پرخطر در صورت تزریق واکسن‌های غیر فعال از جمله سینوفارم، بهارات و برکت در دز سوم همان واکسن‌ها یا آسترازنکا و سوبرانا پلاس تزریق خواهد شد. کسانی که دز اول و دوم، واکسن‌های آسترازنکا و اسپوتنیک‌وی تزریق کرده‌اند، می‌توانند آسترازنکا یا سوبراناپلاس دریافت کنند. البته این افراد می‌توانند بدون در نظر گرفتن نوع واکسن تزریق‌شده در نوبت اول و دوم، واکسن بوستر را انتخاب کنند. سالمندان هم همان واکسن‌هایی را دریافت می‌کنند که در دز اول برایشان تزریق شده است. البته سالمندانی که سایر پلتفرم‌های واکسن از جمله پروتئین نوترکیب و آدنوویروس (آسترازنکا، اسپوتنیک‌وی و پاستوکووک) را دریافت کرده باشند، فعلاً نیازی به تزریق دز سوم ندارند.
سینوفارم در دسترس‌ترین واکسن
مهرماه امسال بود مجید مختاری، عضو کمیته ملی واکسن کرونا، در توضیح بیشتر درباره تأثیرگذاری واکسن سینوفارم که ضرورت تزریق دز سوم را بالا برده، اعلام کرده بود با وجود مطالعات انجام‌شده درباره اثربخشی کمتر واکسن سینوفارم نسبت به دیگر واکسن‌های دنیا تاکنون گزارشی مبنی بر ایجاد مشکل در روند ایمنی‌زایی ایرانیان اعلام نشده است. همان طور که در دنیا از واکسن‌های متفاوتی استفاده شد، در ایران هم با توجه به در دسترس بودن این واکسن، بالاترین میزان تزریق با سینوفارم انجام شد. سینوفارم در بسیاری از کشورها تزریق شده و سازمان بهداشت جهانی آن را تأیید کرده است.»
او در پاسخ به انتقادات واردشده نسبت به تزریق سینوفارم به سالمندان با توجه به کارایی پایین آن گفته بود «با افزایش سن، حساسیت بدن و سیستم ایمنی آن نسبت به واکسن کاهش پیدا می‌کند. بسیاری از واکسن‌ها ازجمله سینوفارم برای افراد ۶۰ سال به بالا، تأثیرگذاری کمتری دارد، اما به معنی صفر بودن ایمنی‌زایی نیست بلکه درصدش نسبت به واکسن‌های دیگر کمتر است.»
وی اظهار کرده بود با تزریق دوز بوستر با هدف تحریک سیستم ایمنی بدن برای دو شاخه اصلی ایمنی‌زایی یعنی آنتی‌بادی‌ها (پادتن‌ها) و سلولار (ایمنی سلولی) انجام می‌شود. درباره سینوفارم مطالعات واضحی برای تعیین فاصله زمانی دز دوم و سوم وجود ندارد: «ما منکر ضعف‌های سینوفارم نسبت به سایر واکسن‌ها نیستیم، اما تزریق آن سودمند است. به همین دلیل تزریق دز سوم سینوفارم در کمیته فنی مطرح شده و به کمیته‌های بالادستی برای کادر درمان و سالمندان و افرادی با ضعف ایمنی ابلاغ شده است. کمیته ملی واکسن هم نسبت به تزریق دز سوم نظر مثبت دارد و با تأیید آنها، احتمالاً از ابتدای آبان، فاز سوم تزریق برای گروه‌های پرخطر آغاز می‌شود.»
سالمندان کدام واکسن را تزریق کنند؟
۲۰ آبان ماه امسال بود که در خبرها اعلام شد چند روزی است که تزریق دُز سوم واکسن کرونا برای سالمندان آغاز شده است و شاید برای افراد سوال باشد که برای این مرحله چه نوع واکسنی باید تزریق کنند، آبان ماه امسال دوباره پای افراد سالخورده برای تزریق مرحله سوم واکسن کرونا به مراکز واکسیناسیون باز شده است. شاید برخی سوالات ذهن ما را درگیر کند؛ از جمله سوالات اینکه چه موقع باید مرحله سوم واکسن را دریافت کنیم، یا در مرحله سوم چه نوع واکسنی باید تزریق شود.
متخصصان تاکید دارند افرادی که مرحله اول و دوم واکسن‌های غیر فعال شامل «سینوفارم»، «برکت» و «بهارات» را تزریق کرده‌اند می‌توانند در مرحله سوم از همین واکسن‌ها یا به تمایل خود از واکسن «آسترازنکا» یا واکسن ایرانی «پاستوکووک» استفاده کنند، افرادی که در مرحله اول و دوم واکسن «اسپوتنیک» یا «آسترازنکا» را دریافت کرده‌اند می‌توانند واکسن «آسترازنکا» و یا «پاستوکووک» را تزریق کنند.
سالمندان بالای ۶۰ سال که دو مرحله واکسن «سینوفارم» را دریافت کرده‌اند چهار ماه بعد از تزریق مرحله دوم و سالمندانی که واکسن «آسترازنکا» را دریافت کرده اند باید شش ماه پس از تزریق مرحله دوم، مرحله سوم واکسن کرونا را تزریق کنند. کادر درمان و افراد دارای بیماری خاص باید حتماً شش ماه پس از تزریق مرحله دوم واکسن، مرحله سوم را دریافت کنند.
دوز سوم واکسن کووید ۱۹ برای افراد بالای ۴۰ سال
نیمه آبان ماه امسال بود که اعلام شد تزریق دز سوم واکسن کووید ۱۹ برای افراد بالای ۴۰ سال، به شرط فاصله زمانی سه تا چهار ماه از تزریق دز دوم، در حالی آغاز شده که با وجود توصیه وزارت بهداشت مبنی بر تزریق همان واکسن‌های دز اول و دوم، باز هم برخی به‌دنبال واکسن‌هایی با برندهای دیگرند تا سناریوی کمیاب شدن آسترازنکا برای تزریق دز اول واکسن تکرار شود.
تزریق دو دز واکسن کرونا در کشور روند مناسبی را طی می‌کند و بر اساس آمار وزارت بهداشت، نزدیک به ۸۰ درصد جمعیت بالای ۱۲ سال حداقل یک دز واکسن‌شان را دریافت کرده‌اند. در شبانه‌روز اخیر، بیش از ۱۰۱ هزار دز واکسن برای نوبت اول و بیش از ۲۲۰ هزار دز برای نوبت دوم تزریق شده است و سهم دز سوم ۲۲۶ هزار دوز بوده است.
از چهاردهم مهر هم با آغاز تزریق دز سوم بر اساس همان اولویت‌های گروه‌های پرخطر، تاکنون بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار دز تزریق شده است. با گسترش شیوع اومیکرون در ۶۹ کشور جهان، تزریق دز سوم با گذشت سه تا شش ماه از تزریق دز دوم واکسن، ضروری اعلام شده است؛ دز سوم یا تقویتی واکسن در افراد دریافت‌کننده دو دز واکسن کرونا، با هدف بهبود ایمنی ناشی از دو دز قبلی تزریق می‌شود و کمک می‌کند تا در طولانی‌مدت محافظت و ایمنی در برابر نوع شدید کووید -۱۹ ایجاد شود.
شدت بیماری و خطر مرگ ناشی از ویروس کرونا در افرادی که دز سوم را دریافت کرده‌اند به ترتیب ۹۲ و ۸۱ درصد کمتر اعلام شده است. در این میان کمیته علمی کشوری ستاد مقابله با کرونا تزریق دز سوم برای گروه سنی بالای ۱۸ سال را هم تصویب کرده و حالا افراد بالای ۴۰ سال به ترتیب دیگر گروه‌های سنی در اولویت تزریق قرار خواهند گرفت. تزریق دز سوم برای تمام واکسن‌ها توصیه می‌شود؛ در حالی که عده‌ای تصور می‌کنند، تزریق دز سوم تنها برای دریافت‌کنندگان سینوفارم است؛ واکسنی که بیشترین سهم را در واکسینه‌کردن جمعیت کشور داشت.
در حالی که بر اساس اعلام متخصصان نظام سلامت، تزریق دز سوم برای واکسن‌های آمریکایی هم توصیه شده است، تنها تفاوت در فاصله زمانی بین دریافت دز دوم و سوم واکسن است. این فاصله زمانی برای سینوفارم سه تا چهارماه و برای فایزر پنج تا شش ماه اعلام شده است. گفته می‌شود اختلاف چندانی در مدت زمان کم‌شدن اثربخشی آنها وجود ندارد.
چقدر تزریق دز سوم ضروری است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که افراد بالای ۶۰ سال که چهار ماه از تزریق نوبت دوم آنها با واکسن سینوفارم گذشته است، دز سوم یا بوستر را برای افزایش ایمنی دریافت کنند. کارشناسان می‌گویند میزان پادتن‌های موجود در همه واکسن‌ها پس از بازه زمانی چند ماهه کاهش پیدا می‌کند اما افت سطح ایمنی در مورد واکسن‌های تولید چین و افراد بالای ۶۰ سال بیشتر است.
وضعیت تزریق دز سوم در دنیا چگونه است؟
بسیاری از کشورهای جهان تزریق دز سوم واکسن را آغاز کرده‌اند و تا نیمه آبان ماه بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در جهان دز یادآور یا بوستر را زده‌اند. استرالیا، برزیل، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ترکیه، سنگاپور و امارات از جمله کشورهایی هستند که تزریق دز سوم واکسن به مردم کشورشان را آغاز کرده‌اند.
دو واکسن ایرانی در سبد تزریق دز سوم
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO) استفاده از یک واکسن با پلتفرم متفاوت با نوع واکسن در دزهای قبلی، مورد تأیید است. شاید همین مسئله منجر شده تا مردم درخواست بیشتری برای تزریق دز سوم، متفاوت با دزهای قبلی‌شان داشته باشند. از آنجایی که بسیاری از جمعیت کشور، سینوفارم تزریق کرده‌اند، حالا تمایل دارند تا آسترازنکا دریافت کنند.
البته معاون وزیر بهداشت، تقاضا برای برندهای خاص در تزریق دز سوم را علمی نمی‌داند و اعلام کرده است «توصیه‌ها در تزریق دوز سوم واکسن، همان واکسن نوع اول و دوم است. هیچ توصیه‌ای مبنی بر تزریق نوع واکسن خاصی نشده که هجوم و تقاضا تنها برای یک برند را افزایش دهد و باعث کمبود یک نوع واکسن در کشور شود. ما بر اساس سبد واکسیناسیون کشور، تزریق دز یادآور را برنامه‌ریزی کرده‌ایم و خدمات‌رسانی انجام می‌شود و این را که چه تقاضایی درباره چه واکسن‌هایی است شاید ما نتوانیم اجابت کنیم.»
از میان پنج واکسن ایرانی در سبد واکسیناسیون کشور، به جز برکت و فخرا که پلتفرم مشابه سینوفارم دارند، سه واکسن دیگر یعنی پاستوکووک، اسپایکوژن و کووپارس با پلتفرم‌های متفاوت می‌توانند به عنوان واکسن‌های متفاوت در دز سوم مورد استفاده قرار بگیرند که تنها برکت و پاستوکووک پلاس به عنوان واکسن یادآور مجاز به تزریق اعلام شده‌اند.
معاون وزیر بهداشت درباره اضافه‌نشدن دیگر واکسن‌های ایرانی به سبد واکسیناسیون تزریق دز سوم هم تاکید دارد «در تمام مراکز واکسن‌های ایرانی هم تزریق می‌شود اما هم‌اکنون تنها دو واکسن برکت و پاستوکووک پلاس برای تزریق دز سوم در نظر گرفته شده است. ما تنها کشوری هستیم که انواع واکسن‌ها را در سبد واکسیناسیون داریم اما تمام تدبیرمان پوشش سریع واکسیناسیون دز سوم برای افرادی است که چهار تا شش ماه از تزریق دز دوم آنها گذشته است. در تمام مراکز واکسیناسیون، واکسن‌های در نظر گرفته شده برای تزریق دز سوم فراهم است و هیچ مشکلی وجود ندارد. اما درباره توصیه‌هایی مبنی بر تزریق متفاوت واکسن‌هایی با پلتفرم‌های متفاوت هم باید بگویم که تمام سیاست‌های اعمال‌شده برای واکسیناسیون در کشور با هدف سلامتی، اثربخشی و ایمنی‌زایی بیشتر در جامعه صورت گرفته است.»
اهمیت تزریق دز سوم واکسن کرونا
کرونا سویه‌های مختلفی دارد و واکنش بدن هر فرد به این ویروس متفاوت است به همین دلیل تزریق دز سوم از اهمیت زیادی برخوردار است. مطالعه جدیدی توسط دانشمندان استرالیایی انجام گرفته است که بر نیاز به تزریق‌های تقویت‌کننده در برابر سویه‌های کووید ۱۹ از جمله تزریق دز سوم، یک سال پس از برنامه کامل واکسیناسیون اولیه، تاکید می‌کند.
یافته‌های جدید نشان می‌دهد که پس از گذشت چند ماه اول از دریافت واکسن کووید، این واکسن اثربخشی کمتری را در برابر بیماری‌های ناشی از انواع دیگر کرونا مانند دلتا ارائه می‌دهد. به همین دلیل است که تزریق دز تکمیلی الزامی است. اثربخشی تمام واکسن‌ها به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند به خصوص واکسن کرونا چراکه این ویروس سویه‌های متفاوتی دارد و با گذشت زمان ممکن است سویه‌های جدیدی از این بیماری شایع شوند.
در این مطالعه اشاره شده است که اندازه‌گیری سطوح آنتی بادی برای محافظت ایمنی بدن در برابر کووید ۱۹ امکان پذیر است. محققان دانشگاه سیدنی معتقدند که بدون تزریق دز سوم، ممکن است محافظت بدن در برابر سویه کرونا پس از شش ماه به کمتر از ۵۰ درصد برسد و این موضوع مسلماً آمار ابتلاء و فوتی بر اثر کرونا را در کشورها افزایش خواهد داد.
البته دولت‌ها باید به این نکته توجه داشته باشند که زمان بندی دقیقی برای تزریق دز تکمیلی انجام دهند چراکه این دز نسبت به دو مرحله قبلی بسیار حساس‌تر است. محققان به تازگی به دستاوردی رسیده‌اند که به راحتی می‌توانند از طریق تحقیق بر روی خون افراد، تأثیر سویه‌های کرونا بر روی آن فرد را پیش‌بینی کنند.
واکسن‌ها ممکن است در برابر برخی از این گونه‌ها به خوبی عمل نکنند، اساساً امکان این پیش بینی که واکسن‌های فعلی چه تأثیری می‌توانند بر روی سویه‌های دلتا داشته باشند تا حدودی فراهم شده است اما نباید تأثیر دز تکمیلی را فراموش کرد.
ارتباط بین دز سوم واکسن و کرونای اومیکرون
با گذشتن تعداد کشورهای دارای نمونه کرونا امیکرون یا اومیکرون از ۲۰ مورد، سوال‌ها درباره احتمال یک موج دیگر از بیماری در جهان افزایش یافته است. تنها با گذشت چند روز از اعلام امیکرون به عنوان پنجمین واریانت نگران‌کننده کرونا توسط سازمان جهانی بهداشت همچنان به تعداد این کشورها اضافه می‌شود.
مهم‌ترین دلایل تزریق دز سوم واکسن کرونا
• بعضی تحقیقات و آمار در دیگر کشورها چندین ماه پس از تزریق دز دوم، کاهش سطح ایمنی ناشی از واکسن‌ها را نشان داده است.
• انواع (واریانت‌های) جدید ویروس کرونا مانند دلتا یا امیکرون ممکن است توانایی واکسن‌ها را برای جلوگیری از بیماری کووید -۱۹ کاهش دهند.
• سطح ایمنی تشکیل شده در نتیجه واکسن در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند سالمندان، افراد مبتلا به نقص یا سرکوب ایمنی و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مزمن مانند سرطان و دیابت نسبت به دیگران پایین‌تر است.
با توجه به این دلایل اکثر کشورها به این تصمیم رسیده‌اند که با گذشت تقریباً شش ماه پس از واکسیناسیون قبلی تزریق دز سوم واکسن کرونا را در گروه‌های دارای اولویت اجرا کنند.
نظر شما