به گزارش خبرنگار ایمنا، سلامت شهری و شهر سالم امروزه مورد توجه بسیاری از متخصصان و برنامه ریزان شهری بوده و در ابعاد و سطوح مختلف قابل بررسی و طبقه بندی است. سلامت یک مفهوم کلی و عام است اما زمانی که "سلامت" در حوزه شهر و مسائل شهری قرار می‌گیرد، مفهوم مختص به خودش را پیدا می‌کند و با گسترش زندگی شهرنشینی در سراسر دنیا و پیشرفت تکنولوژی، بیش از گذشته مورد توجه است. وجود معضلات و مسائل شهری خصوصاً در شهرهای کشورهای در حال توسعه، سلامت شهری را به شدت تهدید و لزوم بازنگری در فرآیندهای شهری را انکار ناپذیر می‌کند. امروزه انواع بیماری‌ها را می‌توان نام برد که ناشی از زندگی در شهرها، به خصوص شهرهای پرجمعیت و بزرگ است، بیماری‌هایی که نشأت گرفته از رشد لجام‌گسیخته و بدون برنامه شهرها است. این مسائل حوزه سلامت شهری به گونه‌ای دیگر در شهرهای کشورهای توسعه یافته نیز مطرح است که توجه برنامه‌ریزان و مدیران شهری و انجام اقدامات جدی به خصوص در حوزه هوشمندسازی را می‌طلبد تا شهرهای سالم‌تری برای زندگی شهروندان داشته باشیم. سلامت شهری در ابعاد مختلف قابل بررسی است. در گفت‌وگویی با حسن سجادزاده، دکترای طراحی شهری، این موضوع را بررسی کردیم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
شهر سالم از کدام ابعاد قابل بررسی است؟
شهر سالم از ابعاد مختلف قابل بررسی است. زمانی که از سلامت صحبت می‌کنیم، ابعاد مختلفی را باید در این حوزه مدنظر قرار دهیم. سلامت جسمی، سلامت روحی روانی و سلامت اجتماعی؛ همه اینها در حوزه شهر سالم قابل بحث و بررسی است لذا سه حوزه مشخص در شهر سالم مطرح می‌شود که هرکدام از آنها دارای سلسله مراتبی هستند.
دستیابی به سلامت شهری چگونه ممکن می‌شود؟
برای اینکه شهری سالم داشته باشیم باید تمامی ابعاد سلامت را مورد توجه قرار دهیم؛ برنامه‌ریزان و متخصصان گاهی اوقات شهر سالم را بیشتر در حوزه سلامت جسمی و فیزیکی مورد توجه قرار می‌دهند و کمتر به حوزه سلامت روان توجه می‌کنند در حالی که شهر سالم بدون وجود انسان‌های سالم ممکن نیست، لذا سلامت انسان باید در تمامی ابعاد مورد توجه قرار بگیرد، اگر حال انسان‌ها خوب باشد، حال شهر نیز خوب خواهد بود و اگر امروز می‌بینیم که حال شهرهایمان خوب نیست، دلیل مهم آن این است که حال انسان‌ها خوب نیست. در حوزه سلامت شهری یا شهر سالم پایه‌ای‌ترین و بنیادی‌ترین معیاری که باید در نظر گرفته شود، برطرف کردن نیازهای اساسی و ابتدایی شهروندان است. این نیازها شامل هوای سالم، غذای سالم و فضای سالم طبیعی است. هرچقدر شهر بتواند در تعادل با طبیعت و همساز با طبیعت به پیش برود، دستیابی به شهر سالم و سلامت شهری امکان‌پذیرتر خواهد شد. متأسفانه امروزه این فرآیند مورد بی توجهی قرار گرفته و شهرهای ما هر روز از سلامت زیست محیطی و سلامت فیزیکی دور می‌شوند.
بعد از برطرف شدن نیازهای فیزیولوژیک، توجه به نیازهای روانی و سلامت روان نیز اهمیت زیادی دارد. شهری در مسیر تحقق سلامت شهری موفق است که به این بعد از سلامت نیز توجه کند. در این راستا مدیران و برنامه‌ریزان باید اصول و ضوابط مرتبط با روانشناسی محیطی را در طرح‌ها و برنامه‌های خود لحاظ کنند. در حوزه سلامت روان مباحثی همچون سیما و منظر، چشم‌انداز شهر، بهره‌گیری مناسب از طبیعت و نور در طراحی‌های محیطی، استفاده از رنگ‌های مناسب، ارتباط با آسمان و وجود خط آسمان مناسب مورد توجه است و در حوزه زیباشناسی شهری مطرح می‌شود. مهمترین شاخص شهر سالم سلامت اجتماعی است.
سلامت اجتماعی چگونه محقق می‌شود؟
نمی‌توان صرفاً گفت با ارتقا سلامت جسم و روان شهروندان ما به نقطه مطلوب در شهر رسیده‌ایم. یک بعد سلامت اجتماعی مربوط به حوزه کاری طراحان و برنامه ریزان شهری می‌شود و در این خصوص نگاه محله محوری اهمیت زیادی پیدا می‌کند. کانون‌های اجتماعی و خانوادگی در شهر باید استحکام لازم را داشته باشد تا حس امنیت، سرزندگی و نشاط اجتماعی در شهر شکل بگیرد. در گذشته بنیان‌های اجتماعی مستحکمی در شهرهای ما وجود داشته است، برخلاف امروز که ما شاهد قطب بندی اجتماعی، بی عدالتی اجتماعی، نبود توازن و تناسب میان نقاط مختلف شهر و ایجاد فاصله‌های اجتماعی میان بالا و پایین شهر هستیم. در چنین شرایطی نمی‌توان از سلامت اجتماعی صحبت کرد.
کدامیک از ابعاد شهر سالم اهمیت بیشتری دارد؟
هرکدام از ابعاد شهر سالم به صورت پله‌ای و هرمی، زیربنای دیگری است و به منظور دستیابی به شهر سالم نیاز است این ابعاد در کنار یکدیگر مورد توجه قرار بگیرد. تمام چالش‌های ما در شهرسازی ناشی از آن است که شهر را پویا و زنده نمیبینیم. یک انسان زمانی می‌تواند احساس رضایت از زندگی کند و سالم باشد که نیازهای وی در سه حوزه برطرف شود؛ اولین حوزه سلامت یک فرد حوزه سلامت جسمی و فیزیکی است که به نحوه طراحی شهری، برنامه‌ریزی شهری، جانمایی شهری و ساختارهای در نظر گرفته شده برای طراحی شهری مربوط می‌شود که همه اینها بر سلامت روانی افراد نیز اثرگذار است. چنانچه سلامت جسمی نباشد، سلامت روانی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد لذا اگر فردی از نظر روانی در شرایط مساعدی نباشد قطعاً جسم او نیز بیمار خواهد شد. در حوزه سلامت شهری یا شهر سالم سه حوزه سلامت فیزیکی، سلامت روانی و سلامت اجتماعی مکمل هم هستند و نبود هرکدام دیگری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در فرآیند برنامه‌ریزی و طراحی شهری نیز این سه حوزه باید در کنار هم و در ارتباط با هم دیده شود.
نظر شما