به گزارش خبرنگار ایمنا، نظام مدیریت شهری با هدف اداره مطلوب امور شهر، سعی دارد روابط میان عناصر شهری را هماهنگ سازد چرا که شهر مرکز فرصت و محیطی برای ارائه توانایی‌های بالقوه انسانی است.
رشد شتابان شهرنشینی ناشی از مهاجرت همچنین افزایش طبیعی جمعیت شهر، مشکلاتی را در ارائه خدمات متناسب با میزان افزایش جمعیت شهری به وجود می‌آورد که خود به عنوان یکی از موانع اصلی اجرای وظایف و ارائه خدمات شهری کافی به شهروندان محسوب می‌شود این امر توأم با رغبت نداشتن مردم برای مشارکت در فعالیت‌های عمران شهری، که تا حد زیادی ریشه در شیوه نظام اداری متمرکز دارد، از عواملی است که توانایی مسئولان را در تأمین نیازهای ساکنان شهری با مشکل مواجه می‌سازد.
از این رو راندمان و عملکرد مدیریت شهری پویا به عنوان یک نهاد مدیریتی گسترده و مرتبط با موضوعات و پدیده‌های متنوع شهر و شهرنشینی باید میسر شود زیرا رشد سریع جمعیت و گسترش شتابان شهرها و شهرنشینی، مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری را به دلیل نبود برنامه و مدیریت کارآمد به همراه داشته است. برخی کارشناسان معتقدند پاسخگویی به این مسائل و مشکلات نیازمند روی آوردن به مفاهیم و رویکردهای نوین شده و بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردها و راهکارهای سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را روشن ساخته است.
شهر به عنوان یک سازمان اجتماعی و به تبع مملو از فعالیت‌های اجتماعی مدیریتی نظام‌مند است که به سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، تصمیم‌سازی، هدایت و نظارت بر این سیستم پرداخته و فعالیت‌های مختلف در آن را هماهنگ می‌کند در غیر این صورت کلیت این سازمان به بی‌نظمی گراییده و دچار اختلال خواهد شد. تحولاتی که طی چند دهه اخیر با سرعت گرفتن فزآینده شهرنشینی و پدید آمدن کلانشهرها در سطح جهان روی داده، لزوم بازنگری در مدیریت شهری و وظایف آن را مطرح کرده تا بدین وسیله شهرها به مرکز رشد و پویایی اقتصادی و اجتماعی در چارچوب ملی بدل شوند.
فاصله زیاد اداره شهرها در ایران با حکومت‌های شهری جهان
«امیر سویزی» کارشناس ارشد مدیریت شهری در این باره با اشاره به مفهوم مدیریت شهری به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مدیریت شهری به معنای اجرا و بازبینی پروژه‌ها با توجه به پویایی و تحولات شهری و پیاده کردن طرح‌ها و برنامه‌هایی است که در فرآیند برنامه‌ریزی شهری به آنها پرداخته شده است بنابراین مدیریت شهری از یک سازمان گسترده، متشکل از عناصر و اجزا رسمی و غیررسمی مؤثر و ذیربط در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی حیات شهری با هدف اداره، کنترل و هدایت توسعه همه جانبه و پایدار شهر مربوطه است.
وی با بیان این که مدیریت شهری به معنای کار کردن با افراد و گروه‌ها برای رسیدن به مقاصد سازمان است، تصریح می‌کند: در این راستا مدیریت شهری باید برای شهر برنامه‌ریزی کرده، فعالیت‌های شهر را سازمان و سامان دهد و بر نحوه انجام خدمات شهری نظارت داشته باشد و حتی برای انجام بهینه امور انگیزش لازم را در سازمان مدیریت شهری و سایر سازمان‌ها و شهروندان ایجاد کند.
این کارشناس ارشد مدیریت شهری با بیان این که مفهوم مدیریت شهری گسترده‌تر از مفاهیم ترکیبی آن است، ادامه می‌دهد: در سطحی می‌توان مدیریت شهری را در مورد حکومت محلی و در پاره‌ای شرایط در حد وظایف شهرداری‌ها به کار برد با این حال شهرداری‌ها در ایران بخش بسیار محدود و مشخصی از مدیریت شهری را در اختیار دارند و یکی از ۲۶ سازمان اداره کننده شهر به شمار می‌آید که این به منزله فاصله زیاد اداره شهرها در ایران با حکومت‌های شهری جهان است.
سویزی معتقد است که مدیریت شهری باید دید وسیع و همه جانبه داشته باشد و تحقق اهداف و نیازها و امکانات شهری را پیگیری کند البته مدیریت شهری، تلاش به منظور هماهنگ کردن و یکپارچه کردن اقدامات دولتی همچنین خصوصی برای چیره شدن بر مسائلی که ساکنان شهرها با آنها مواجه هستند را در زمره فعالیت‌های خود دارد.
وی با بیان این که مدیریت شهری مدرن عبارت است از فرآیند ایجاد، اجرا، هماهنگی و ارزیابی استراتژی‌های یکپارچه به کمک مقامات شهری با در نظر گرفتن اهداف عملیاتی بخش خصوصی و منافع شهروندان، در چارچوب سیاستی که در سطوح بالاتر حکومت برای تحقق پتانسیل توسعه اقتصادی پایدار تدوین می‌شود، می‌گوید: در حقیقت مدیریت شهری، اداره امور شهر به منظور ارتقا مدیریت پایدار مناطق شهری در سطح محلی با در نظر داشتن و تبعیت از اهداف سیاست‌های ملی، اقتصادی و اجتماعی کشور است.
این کارشناس ارشد مدیریت شهری با تاکید بر این که مدیریت شهری فرآیندی چند سویه و راهبردی است که می‌تواند از میزان مسائل و مشکلات شهری بکاهد، اظهار می‌کند: مدیریت شهری امروزه با رفاه تمام شهروندان در ارتباط است و باید بستر لازم برای تأمین مسکن مناسب، بهداشت شهری، آموزش و اشتغال، تغذیه، امنیت و اوقات فراغت را برای شهروندان مهیا سازد.
وی تصریح می‌کند: از آنجایی که شهرداری نهادی مدنی و عمومی است و مسئولیت اداره شهر و مدیریت شهر را بر عهده دارد، مدیریت شهری به نوعی تجلی حاکمیت محلی است و این نوع حاکمیت می‌تواند نوعی از نظام مطلوب مدیریت شهری باشد البته تعریف تخصصی دیگری از این مفهوم، مدیریت شهری را به عنوان چارچوب سازمانی توسعه شهر معرفی می‌کند که به دنبال اجرای سیاست‌ها، برنامه‌ها و طرح‌های است که در پی اطمینان از تطابق رشد جمعیت با دسترسی به زیرساخت‌های اساسی مسکن و اشتغال می‌شود.
سویزی با بیان این که کارایی مدیریت شهری وابستگی مشخصی به عوامل زمینه‌ای از قبیل ثبات سیاسی، یکپارچگی اجتماعی و رونق اقتصادی نیز عوامل دیگری از قبیل مهارت و انگیزه‌های سیاست مداران و اشخاص استفاده کننده از این سیاست‌ها دارد، تصریح می‌کند: تحت این شرایط چارچوب و ویژگی‌های سازمانی حکومت و مدیریت شهری به ویژه نقش اجرایی بخش دولتی و عمومی در آن، تأثیر بسیار تعیین کننده‌ای در موفقیت آن ایفا می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: امروزه طریقه سازماندهی و مدیریت یک شهر مدرن، نگرش دوسویه اجتماعی به آن است، بدین معنا که از یک سو مقتضیات محلی و از سوی دیگر اهداف مهم ملی مدنظر قرار گیرند.
این کارشناس ارشد مدیریت شهری تاکید می‌کند: محیط شهری باید از چنان جامعیتی برخوردار باشد که از یک طرف موجبات توسعه پایدار شهری از طریقی طراحی کالبدی (شبکه دسترسی مناسب، توسعه حمل و نقل عمومی، تعیین مراکز اشتغال، کیفیت فضاهای باز عمومی) را فراهم آورد و از طرف دیگر زمینه‌های لازم برای مدیریت پایدار شهری توسط حکومت‌های محلی را فراهم سازد.
وی خاطرنشان می‌کند: امروزه در دنیا پذیرفته شده که توسعه پایدار شهرها در صورتی تحقق می‌یابد که اهداف مردم سالاری، برابری در خدمات رسانی و حفظ محیط زیست با شکل گیری مدیریت واحد شهری و با رعایت اصول علوم روز شهرسازی، ترافیک شهری و تقسیم عادلانه منابع و درآمد شهری توأمان دنبال شود، از این رو اصلاح و بازنگری در نظام مدیریت شهری کشور با تحولات ساختاری و محتوایی دیدگاه‌های نوین مطرح در زمینه مدیریت شهری به طور جدی مورد تأکید بوده و ضمن مطابقت رویکردهای نوین، باید با شرایط و ویژگی‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی حاکم بر شهرهای ایران از رهیافت‌های مؤثر آن در اصلاح و ارتقای نظام مدیریت شهرها استفاده شود.
راهبردهای پیشنهادی به منظور بهبود وضعیت مدیریت شهری
«مرضیه غفاری» کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مدیریت شهری باید دارای مولفه‌هایی همچون شفافیت، پاسخگویی، مشارکت‌طلبی، قانون‌مداری، کارآمدی و اجماع گرایی باشد تا از تمام شرایط افزاینده شهرنشینی بهره گیرد و از سوی دیگر، شدت یافتن روز افزون مقیاس و گستردگی و نیز پیچیدگی مسائل شهرها همچنین آشکار شدن بی‌کفایتی سیستم‌های سنتی و بوروکراتیک و تصمیم پیری بالا به پایین، سبب شده است گرایشی به سوی سیستم‌هایی به وجود آید که در آن تصمیمات بزرگ و کوچک با اشتراک بین صاحبان منافع شهری اتخاذ شود.
وی با اشاره به بعضی از راهبردهای پیشنهادی به منظور بهبود وضعیت مدیریت شهری، تصریح می‌کند: ارائه نظام واحد مدیریت شهری و حذف دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده و موازی در شهر، خارج کردن وضعیت فعلی مدیریت شهری در ایران از درهم آمیختگی با امور سیاسی کشوری، پذیرش و به رسمیت شناختن «شهر» به عنوان یک محدوده نظام مدیریتی و فضایی مستقل، رفع ابهام از قوانین در جهت شفاف سازی و تدقیق مواد و تبصره‌های قوانین و کاهش فاصله بین محتوای قوانین تا اجرای آن، شفاف سازی نظام درآمد، هزینه شهر و تفاوت‌های هزینه در مناطق مختلف شهر و تأکید بر درآمدهای پایدار برای شهر همچنین متعادل ساختن نظام هزینه و درآمد در شهرداری و طراحی نظام درآمدی شهرداری در قالب نظام کلان اقتصادی کشور و روشن ساختن سیاست شهری و تقویت دموکراسی و نهادینه سازی آن در شهر از جمله خارج کردن سیستم مدیریت شهری در ایران از تک بعدی بودن به لحاظ وظایف و عملکردها از جمله راهبردهای پیشنهادی به منظور بهبود وضعیت مدیریت شهری است.
این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری ادامه می‌دهد: از دیگر راهبردها برای بهبود وضعیت مدیریت شهری تصویب نظام شوراهای محله یاری و نظام شورایی در مدیریت شهری به ویژه در تصمیم‌گیری‌های کلان، مشارکت شهروندان در سطوح مختلف از تصمیم سازی تا تصمیم‌گیری و امکان مشارکت و دخالت رسمی و قانونمند، اطلاع رسانی و آگاهی دادن به شهروندان در رابطه با کلیه پروژه‌های شهری و نظرسنجی از آنها در موارد مذکور، فرهنگ سازی در جامعه از طریق شهرداری‌ها در جهت افزایش آگاهی مردم از حقوق و قوانین شهروندی و وظایف شهرداری‌ها، تخصص گرایی در جذب نیرو و اعضای شورا، افزایش اقتدار و اختیار قانونی شهردار از طریق انتخاب شهردار توسط شهروندان و لحاظ کردن شرایط خاص از جمله سابقه و تجربه در زمینه امور شهری برای مسئولان اداره شهر و قانون است.
وی با بیان این که ایجاد نظام مدیریت یکپارچه شهری و فرابخشی که بر انتخاب مستقیم شهردار به وسیله شهروندان اولویت دارد، اظهار می‌کند: تقویت جایگاه شوراهای اسلامی در همه عرصه‌های مدیریت شهری هم از نظر توان نظارتی و هم از نظر حوزه اختیار و مسئولیت قانون گذاری و حتی از نظر کمیت اعضا ضروری است.
غفاری می‌گوید: مدیریت شهری امروزه با تامین رفاه تمام شهروندان در ارتباط است و در این راستا باید بستر لازم برای تأمین مسکن مناسب، آب سالم، بهداشت شهری، آموزش و اشتغال را برای شهروندان مهیا سازد.
این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری با بیان این که نظام تصمیم‌گیری در هر شهر، به مثابه یک سیستم، دارای عملکرد است و عناصر و روابط موجود در آن باید به پیروی از کل سیستم عمل کرده و همواره ارتباط آن را با عناصر خارجی سیستم به صورت تعاملی حفظ کند، می‌افزاید: نظام تصمیم‌گیری شهر با هدف اداره امور شهر و تأمین محیط مناسب زندگی برای شهروندان به عنوان زیرمجموعه‌ای از سیستم حکومتی بوده که با توجه به ساختار سیاسی کلان کشور نسبت به پیگیری امور اقدام می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: نظام تصمیم‌گیری شهری به عنوان یک سیستم باز برای خود اهداف، محیط، منابع و شیوه‌های خاص اجرایی را دارا است و چنانچه هریک از این عوامل به عللی به رکود کشیده شود سیستم دچار اختلال شده و نمی‌تواند به عملکرد بهینه خود بپردازد، لذا ضروری است که همواره دیدگاه سیستمی به نظام مدیریت شهری تسری داده شود.
نظر شما