بررسی ضرورت حضور معلمان زن در عرصه آموزش ریاضیات

به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، محققان تأثیر عوامل مختلف از جمله سن، میزان تحصیلات، روش تدریس معلم، استفاده از وسایل کمک آموزشی مختلف و … را بر میزان یادگیری دانش آموزان در درس ریاضی را بررسی کرده‌اند. یکی از این عوامل نیز که مورد بررسی محققان قرار گرفته، تأثیر جنسیت معلم بر میزان یادگیری دانش آموزان است.

طرح مسئله

در این مقاله ابتدا به بررسی نقش زنان در دنیای ریاضی پرداخته و سپس نقش و اهمیتی که معلمان زن در زمینه آموزش ریاضی به عهده دارند را مورد بحث قرار داده شده است. در نهایت مثال‌هایی از تجارب موفق نویسنده در زمینه علاقه‌مندسازی دانش آموزان به ریاضی و ایجاد انگیزه با الگوسازی چهره‌های شناخته شده در ریاضیات بیان شده و در ادامه روش‌های به کار برده برای کاهش استرس و اضطراب یادگیری ریاضی برای دانش آموزان با پایه ضعیف در درس ریاضی پرداخته شده است.

چرایی حضور زنان در دنیای ریاضی

از سال ۱۳۸۹ تاکنون در دنیا ۱۵ جایزه فیلدز به ریاضیدانان اهدا گردیده که از میان آنها تنها یک ریاضیدان زن، دکتر مریم میرزاخانی، موفق به دریافت این جایزه شده است. سال‌هاست که زنان و دختران نه تنها در ریاضی بلکه از چرخه علم، تکنولوژی و مهندسی نسبت به مردان عقب تر هستند. ریشه این امر کلیشه‌های جنسیتی است که در رشته‌ها و مشاغل تقسیم بندی جنسیتی داشته است. باور اینکه زنان مسئول اصلی کارهای خانه هستند و مردان نان‌آور خانواده، از رایج‌ترین کلیشه‌های جنسیتی بوده که توسط نهاد خانواده، سیستم‌های آموزشی و رسانه‌ها تثبیت و تقویت شده است.

چگونگی حضور زنان در عرصه آموزش ریاضی

کلیشه‌های جنسیتی نسبت به یادگیری ریاضی که در طول تاریخ در جوامع وجود داشته که نه تنها بر ذهنیت دانش آموزان تأثیر گذاشته، بلکه بر ذهنیت معلمان نسبت به یادگیری ریاضی توسط دختران نیز تأثیرات منفی داشته است. تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر معلمان معتقدند که پسران به طور طبیعی استعداد ریاضی بیشتری نسبت به دختران دارند، از طرفی همه معلمان می‌گویند که همیشه سعی دارند به دختران کمک کنند که ریاضی را یاد بگیرند، اما دختران ریاضی را دوست ندارند. امروزه در ایران تقریباً در همه دبیرستان‌های دخترانه و در بیشتر مدارس ابتدایی دخترانه و پسرانه درس ریاضی را معلمان زن به دانش آموزان آموزش می‌دهند. این موضوع که در پایه ابتدایی برای آموزش کودکان بیشتر معلمان زن حضور دارند، فقط ویژه کشور ما نیست. در اکثر کشورها در این پایه زنان به مردان ترجیح داده می‌شوند.

دلایل حضور معلمان زن در آموزش دوران ابتدایی

حضور معلمان زن در آموزش دوران ابتدایی به دو دلیل اتفاق می‌افتد: اولین دلیل این است که افراد در این سنین برای اولین بار از خانواده خود دور می‌شوند و چون بچه‌ها در این سنین بیشتر با مادر خود ارتباط دارند، با این اقدام سعی می‌شود کودکان به بهانه حضور در مدرسه و یادگیری علم دچار افت عاطفی نشوند. وجود معلم زن چه برای دختران و چه برای پسران در مدارس تا حدودی می‌تواند خلأ مادر را جبران کند و باعث ایجاد علاقه و انگیزه در افراد برای حضور در مدرسه و دوری از خانواده شود.

از طرف دیگر کار کردن در مدارس ابتدایی فشارهای زیادی دارد، سروکار داشتن با کودکانی که هر یک به نوعی شیطنت و مشکلات خاص خودشان را دارند به درجه‌ای از صبر و خویشتنداری نیازمند است؛ تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد زنان در مقایسه با مردان به میزان بیشتری این صبر و تحمل را در برخورد با کودکان دارند. مجموعه این مسائل باعث شده است که نه فقط در ایران بلکه در همه جای دنیا براساس تجربه و پژوهش علمی این انتخاب صورت پذیرد.

نقش و اهمیت معلمان زن

توسعه حرفه‌ای و تقویت پایه‌های علمی معلمان ریاضی زن

امروزه در کشور ما مسئولیت اصلی تعلیم و تربیت معلم بر عهده دانشگاه فرهنگیان است. دانشگاه فرهنگیان با تحول در نگرش دانشجو-معلمان نسبت به مساله آموزش و همچنین بالا بردن سطح دانش تخصصی و مهارت‌های حرفه‌ای دانشجو-معلمان می‌تواند اصلاحات اساسی در رویکردهای آموزشی، برنامه‌های درسی و روش‌های آموزش بهتر به دانش آموزان ایجاد کند. در این میان با توجه به اینکه درس ریاضی در تمام مقاطع تحصیلی از درس‌های اصلی دانش آموزان است و از طرفی بسیاری از دانش آموزان در یادگیری و فهم مفاهیم آن با مشکل مواجه می‌شوند، لذا باید به معلمانی که مسئولیت آموزش این درس را چه در دوره ابتدایی و چه در دوره دبیرستان بر عهده دارند، توجه ویژه‌ای کرد.

تغییر نگرش معلمان زن نسبت به آموزش ریاضی به دختران
تأثیرات منفی نگرش‌های جنسیتی در یادگیری ریاضی در طول دوران تحصیل خودِ معلمان زن بر ساختار ذهنی و نگرش آنها نسبت به درس ریاضی تأثیرگذار بوده است؛ این امر مسلماً در یاددادن ریاضی به دانش آموزان دختر توسط معلمان زن تأثیرات منفی خواهد داشت. برای جلوگیری از این مساله لازم است در نگرش معلمان زن نسبت به آموزش ریاضی به دختران تغییرات مثبتی ایجاد شود.

مهارت معلمی زنان در ایجاد انگیزه و کنترل اضطراب دانش آموزان

امروزه بی انگیزه و بی علاقه بودن دانش آموزان نسبت به یادگیری درس ریاضی و همچنین مساله اضطراب یادگیری ریاضی از موضوعاتی است که توجه متخصصان آموزش ریاضی و نیز روانشناسان را به خود جلب کرده است. این مسائل در سنین مختلف در یادگیری و حل مساله ریاضی معمولاً توانایی واقعی دانش آموزان در ریاضیات را تحت تأثیر قرار داده و مانع پیشرفت آنها در درس ریاضی می‌شود.

با توجه به اهمیت درس ریاضی و لزوم یادگیری پایه‌ای آن در دوران تحصیل دانش آموزان لازم است تلاش کنیم در دانش آموزان علاقه و انگیزه نسبت به یادگیری درس ریاضی ایجاد کرده و ترس و اضطراب دانش آموزان از درس ریاضی را کاهش دهیم، تا دانش آموزان، به ویژه دانش آموزان دختر، با درک صحیح روابط ریاضی در این درس پیشرفت کنند.

ایجاد انگیزه و علاقه به ریاضی در مریم میرزاخانی

با بهره گیری و آشناسازی دانش آموزان دختر با زنان موفق در علوم و صنایع می‌توان انگیزه‌ای دو چندان در آنان ایجاد کرد. الگوسازی که می‌تواند هدف، انگیزه و راهبرد مؤثری در پیشرفت آنان به وجود آورد. زمانی که مریم میرزاخانی برنده مدال فیلدز شد، نویسنده مقاله با دبیرستان استعدادهای درخشان فرزانگان ۲ زنجان همکاری می‌کرد. با همراهی جناب آقای محمودیان که همیشه بسیار علاقه مند به انجام فعالیت‌های زیادی برای گسترش ریاضیات است، همایش "روزی با ریاضی" در سطح دبیرستان‌های استعدادهای درخشان دوره اول استان زنجان برگزار شد.

یکی از مهمترین اهداف برگزاری همایش "روزی با ریاضی" علاقه‌مندسازی دانش آموزان در مقاطع پایین تحصیلی به درس ریاضی و همچنین معرفی مریم میرزاخانی به دانش آموزان، به ویژه دانش آموزان دختر، به عنوان الگو بود. در این همایش حدود ۲۰۵ نفر از دانش آموزان در محورهای مختلف مانند مقاله نویسی و پژوهش، محصولات رایانه‌ای (شامل: نرم افزار، بازی رایانه‌ای و وبلاگ نویسی) و دست سازه (شامل: وسایل کمک آموزشی، اوریگامی، کاشیکاری، نقاشی و ماکت سازی) شرکت فعال داشتند. دانش آموزان در بخش پژوهش و در بخش وبلاگ نویسی، مقاله‌هایی از زندگینامه دکتر مریم میرزاخانی ارائه نموده و به معرفی فعالیت‌های علمی ایشان پرداخته بودند، اما از جمله ماندگارترین آثاری که در این همایش ارائه شده بود، اثر هنری طراحی هندسی همراه با کاشی کاری از چهره دکتر مریم میرزاخانی بود که بین دانش آموزان محبوبیت خاصی پیدا کرد.

بیشتر بخوانید: نقش مریم میرزاخانی در ریاضیات

نتیجه گیری

در گذشته زنان در رده‌های پایین‌تر شغلی مشغول به کار بودند، اما امروزه با افزایش سطح تحصیلات و تجربه و با تغییرات اجتماعی، پست‌های زنان در حال ارتقا به سطوح بالاتر است. در طول تاریخ زنان دانشمند فراوانی داریم که تأثیرات شگرفی در دنیای ریاضیات داشته‌اند، پس کلیشه‌های جنسیتی موجود که زنان را در ریاضیات ناتوان جلوه می‌دهند، پایه و اساسی ندارند. معلمی یکی از شغل‌هایی است که تعداد زیادی از زنان در این زمینه فعالیت می‌کنند، اما با توجه به اینکه معلم ریاضی بودن سختی‌های خاص خود را دارد، جهت موفقیت هر چه بیشتر زنان در این عرصه توصیه می‌شود به تقویت پایه‌های علمی معلمان ریاضی زن، تغییر نگرش معلمان زن نسبت به آموزش ریاضی به دختران و مهارت معلمی زنان در ایجاد انگیزه و کنترل اضطراب دانش آموزان اهمیت بیشتری داده شود.