به گزارش ایمنا، از فروپاشی و انفجار چرنوبیل به عنوان بدترین فاجعه هسته‌ای در جهان یاد می‌شود. اگر در حال گذراندن سومین دهه از زندگی خود هستید احتمالاً اخبار زیادی از "فاجعه چرنوبیل" را در اخبار شنیده اید.
چرنوبیل چیست؟
چرنوبیل شهری در شمال اوکراین و ۱۳۰ کیلومتری شمال کیف و مرز بلاروس واقع شده است (این شهر در حال حاضر بیشتر شبیه شهر ارواح است!). روس‌ها برای اینکه کارمندان شاغل در نیروگاه اتمی به همراه خانواده‌هایشان را در مکانی اسکان دهند، شهر کوچکی در چند کیلومتری محل نیروگاه هسته‌ای به نام پریپیات (Pripyat) ساختند.
ساخت نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در سال ۱۹۷۷ و زمانی آغاز شد که اوکراین هنوز بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود. تا سال ۱۹۸۳، چهار راکتور هسته‌ای کامل و ۲ راکتور دیگر نیز در سال‌های بعد به این نیروگاه اضافه شدند.
همه چیز درباره حادثه چرنوبیل
داستان غم‌انگیز چرنوبیل از ساعت ۱ و ۲۳ دقیقه بامداد روز شنبه ۲۶ آوریل (۶ اردیبهشت ۱۳۶۵) شروع شد، قرار بود یک مانور عادی برای آزمایش سیستم خنک‌کننده اضطراری راکتور در زمان کاهش قدرت آن برگزار شود.
به وقوع پیوستن یک واکنش غیرقابل مهار منجر به بالا رفتن فشار به شکل بخار آب در راکتور شماره‌ی ۴ شد و بخار آب سقف راکتور را از بین برد تا در ادامه تشعشعات هسته‌ای و ذرات رادیواکتیو در فضای آزاد رها شوند.
چند ثانیه‌ای بعد از از بین رفتن سقف راکتور شماره چهار انفجار دوم اوضاع را آشفته‌تر کرد. آتش به سقف راکتور شماره‌ی ۳ رسیده بود و شعله می‌کشید تا خود را به تأسیسات برساند. سامانه‌های ایمنی نیروگاه قبل از انجام آزمایش خاموش شده بودند پس نمی‌توانستند هیچ واکنشی در قبال این اتفاق انجام دهند.
حضور سریع آتش‌نشانان در محل حادثه کور سوی امیدی در دل شاهدان عینی این حادثه روشن کرد اما این حضور بدون تجهیزات محافظتی در برابر تشعشات هسته‌ای برای مقابله با آتش باعث شد تا بسیاری از آنها خیلی زودتر از آنچه فکرش را می‌کردند در زمره‌ی ۲۸ کشته‌شده ناشی از تماس مستقیم با تشعشات هسته‌ای قرار بگیرند.
روایت عینی آتش‌نشان ها از دردی عجیب بر روی صورتشان شبیه درد سوزن زدن بر صورت و طعم فلز مانند ذرات هسته‌ای حکایت داشت. چند روز بعد از این حادثه خیلی از آن آتش‌نشانان مردند. نزدیک چند ساعتی بعد از این اتفاق راکتور شماره سه خاموش شد و خاموش کردن راکتور شماره یک و دو نیز نزدیم به ۲۴ ساعت زمان برد. تقریباً دو هفته طول کشید تا آتش نیروگاه چرنوبیل با کمک ماسه، قلع و نیتروژن مهار شود.
تلفات حادثه چرنوبیل
دولت اوکراین در سال ۱۹۹۵ اعلام کرد که ۱۲۵ هزار نفر به دلیل تشعشات نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل جان باخته‌اند. سازمان ملل در گزارشی در سال ۲۰۰۵ تخمین زد که کمتر از ۵۰ نفر در ماه‌های ابتدایی حادثه کشته شدند، اما تعداد افرادی که سرانجام بر اثر سرطان‌های ناشی از قرار گرفتن در معرض تشعشات چرنوبیل جان باختند بیش از ۹ هزار نفر است.
بر اساس گزارشی که از طریق «اتحادیه‌ی دانشمندان نگران» منتشر شده ۶ هزار مورد ابتلاء به سرطان تیروئید و ۱۵ مورد مرگ ناشی از این سرطان، به حادثه‌ی چرنوبیل نسبت داده شده است.
به‌جز ۳۰ نفری که در همان ابتدا و به دلیل تماس مستقیم با ذرات و تشعشات هسته‌ای جان خود را از دست دادند، اثرات ناشی از فاجعه چرنوبیل کماکان نامعلوم است. هیچ تحقیقی از سوی دولت شوروی برای ارزیابی میزان اثرات این حادثه بر روی کارگران، متخصصان پاک‌سازی و مردم ساکن در همان حوالی انجام نشد.
مؤسسه ملی سلامت آمریکا در تحقیقی در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که قرارگیری در معرض ذرات ید ۱۳۱ ناشی از زیرش غبار هسته‌ای نیروگاه چرنوبیل، احتمالاً عامل سرطان‌های تیروئیدی گزارش‌شده در میان کودکان و نوجوانان در آن زمان بوده است.
چرنوبیل امروز
به‌جز عوارض نامعلوم حادثه چرنوبیل برای انسان‌ها، فاجعه‌ی چرنوبیل تا چندی پیش منجر به رها شدن یک محوطه‌ی بزرگ آلوده به رادیواکتیو به حال خود شده بود. منطقه‌ی اطراف چرنوبیل به عرض ۱۲۰۰ کیلومتر برای زندگی انسان‌ها جای امنی نیست و به دلیل وجود خاک و گیاهان آلوده نمی‌توان در آن کشاورزی و کار کرد.
یک شرکت آلمانی - اوکراینی در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که قصد تأسیس یک نیروگاه عظیم برق خورشیدی در این محوطه‌ی متروکه دارد. این نیروگاه برق یک مگاواتی درست چند صد متر دورتر از راکتور آسیب‌دیده‌ی شماره ۴ ساخته شد و برق خود را از طریق ۳ هزار و ۸۰۰ پنل خورشیدی تأمین کرد. تجمیع شرکت‌های تولید برق پاک در این منطقه در آینده‌ای نه چندان دور منجر به تولید بیش از ۹۹ مگاوات برق خورشیدی خواهد شد.
تولید بیش از ۹۹ مگاوات برق شاید عدد بزرگی باشد اما حتی نزدیک به برق تولیدشده توسط نیروگاه هسته‌ای تخریب‌شده چرنوبیل نیز نیست؛ ۴ راکتور نیروگاه چرنوبیل در زمان حادثه توانایی تولید ۱ هزار مگاوات برق به‌طور جداگانه را داشتند.
به تازگی، حیات‌وحش منطقه چرنوبیل نظیر گرازها، گرگ‌ها، سگ‌های آبی و گاومیش‌ها، نشانه‌هایی از رشد را از خود به نمایش گذاشته است. طبق یک تحقیق تعداد جانوران در منطقه‌ی چرنوبیل در حال افزایش است.
محققان معتقدند اگرچه تشعشات هسته‌ای برای حیوانات هم خوب نیست، اما مزایای حضور نداشتن انسان‌ها در منطقه به ریسک تشعشات اتمی می‌ارزد! از طرفی دیگر، انسان‌ها انتظار ندارند که این منطقه به‌زودی دوباره پر از جمعیت شود. مقامات اوکراینی گفته‌اند که منطقه‌ی ممنوعه‌ی چرنوبیل تا ۲۴ هزار سال دیگر برای زندگی انسان‌ها امن نیست.
بازماندگان حادثه چرنوبیل
شاهدان فاجعه اتمی چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ میلادی تجربه تلخ این فاجعه غم بار را در مصاحبه با برخی رسانه‌ها مطرح کرده‌اند که برخی از آنها را در ادامه می‌خوانیم:
- ناتالیا مانزوروا: دولت در ماه مه همان سال گفتگو درباره میزان تابش اشعه و همچنین صحبت درباره گستره فاجعه و این که چطور تعداد زیادی از مردم از آن آسیب دیده‌اند را ممنوع کرد. به نظر من آن فاجعه یک جنایت بزرگ بود زیرا مسئولان آن در تمام سطوح به دنبال آن بودند که خودشان را تبرئه کنند و بگویند مسئول این فاجعه نبوده‌اند و مسئول تنها کسانی بودند که برای تمیز کردن سایت رفته بودند.
- نادژدا کوتیپووا: من نادژدا کوتیپووا هستم، رئیس یک سازمان غیردولتی محیط زیستی به نام «سیاره امید» از شهر ممنوعه اوزیورک در منطقه چلیابینسک. در ۱۵ سال گذشته من در زمینه حقوق بشر کار کرده‌ام و اکنون پناهنده سیاسی در فرانسه هستم. در سال ۱۹۸۶ به ما گفته شد که ما نمی‌توانیم به استراحتگاه دریایی کودکان برویم زیرا آن منطقه برای کودکان منطقه چرنوبیل رزرو شده بود. آن زمان من ۱۴ سالم بود. تنها سال‌ها بعد وقتی یک فعال حقوق بشر و حفاظت از محیط زیست شدم فهمیدم که فاجعه‌ای که در چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ اتفاق افتاده در چه مقیاسی بوده و چه خطراتی برای کودکان داشته است.
- اولگ ولکلینکو: من اولگ ولکلینکو هستم و ۶۵ دارم. سی سال قبل در چرنوبیل بودم و در عملیات امدادرسانی در فاجعه چرنوبیل از دوم ماه مه تا سوم ژوئن ۱۹۸۶ مشارکت داشتم. دفاتر استخدام افرادی را برای تمیز کردن سایت چرنوبیل استخدام می‌کردند. آنها داوطلب نبودند. این افراد برای این کار تخصص نداشتند و آموزش ندیده بودند. شاید برخی از آنها در واحد شیمیایی ارتش خدمت کرده بودند اما هیچ کس برای چنین فاجعه‌ای آماده نبود. حتی آنها نمی‌دانستند کجا می‌روند و آنها از خطری که متوجه شان بود آگاهی نداشتند. دست کم آنهایی که با من بودند و خود من هم از خطری که در معرضش بودیم آگاهی نداشتیم.
تغییرات ژنتیکی چرنوبیل
بدلیل آلودگی منتشر شده توسط حادثه چرنوبیل، تخمین زده می‌شود که در ۷۰ سال آینده، میزان سرطان برای جمعیتی که در اثر انفجار و احتراق در معرض دود با اجزای رادیواکتیو قرار داشتند، ۲٪ افزایش خواهد یافت. چندین مطالعه نشان داده است که موارد سرطان تیروئید در دوران کودکی در کشورهای اطراف منطقه فاجعه افزایش یافته است.
پس از حادثه چرنوبیل، موارد کودکان متولد شده با سندرم داون افزایش یافته و بسیاری از جنین‌ها از نقص لوله عصبی رنج می‌برند. بروز نقص لوله عصبی موارد کودکان متولد شده با اسپینا بیفیدا، آنسفالوسل و در موارد شدید آنانسفالی را افزایش داد.
تخلیه منطقه از حیوانات اهلی، طی سال‌ها باعث افزایش حیوانات وحشی شده است. منطقه بیگانگی اکنون بهشتی طبیعی برای حیوانات رادیواکتیو است که جمعیت اسب‌های وحشی، گرگ‌ها و آهوها و سایر افراد را دو برابر کرده است. حیوانات توسط اشعه آلوده می‌شوند و علی رغم اینکه تنوع کمتری است، تعداد نمونه‌ها به تدریج افزایش می‌یابد.
همه جهش‌های اسراف نژادهای موجود نیستند، اما تفاوت‌های ظریف کوچکی هستند که میزان آلودگی این حیوانات را نشان می‌دهد. گیاهخواران، که از گیاهان و قارچ‌های موجود در خاک تغذیه می‌کنند، بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند، زیرا سطح آلودگی آنها بیشتر است.
حیوانات گیاهخوار دچار تومور و جهش‌های کوچک می‌شوند و در مورد بعضی از گونه‌ها رفتارهای غیر عادی پیدا می‌کنند. به عنوان مثال، در مورد عنکبوت، آنها تارهای نامنظم می‌بافند و نقاط مختلف و بیشتری نسبت به سایر نژادها از یک جنس در مکان دیگر دارند.
سریال چرنوبیل
مینی سریال تلویزیونی چرنوبیل مشترک تلویزیون کابلی آمریکایی اچ‌بی‌او و شبکهٔ تلویزیونی بریتانیایی اسکای است که در پنج قسمت ساخته شد و در سال ۲۰۱۹ به نمایش درآمد؛ این سریال محبوب که فاجعهٔ هسته‌ای چرنوبیل و تلاش‌های پاک‌سازی بی‌سابقه‌ای که به دنبال آن رخ داد را به تصویر می‌کشد در ۷۱ امین دوره مراسم جوایز امی موفق به دریافت ۱۰ جایزه در بخش‌های مختلف شده است.
نظر شما