به گزارش خبرنگار ایمنا، سیاوش ایرانپور در برنامه باشگاه نجوم پلاس که به همت مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان و با موضوع "چشم فضایی کوپرنیک بر روی زمین" برگزار شد، اظهار کرد: این برنامه بخشی از برنامه فضایی کوپرنیکوس اروپا است و از آن به عنوان چشم اروپا بر روی زمین یاد می‌شود.
وی افزود: چشم فضایی کوپرنیک بر روی زمین، بزرگترین برنامه مشاهده زمین محسوب می‌شود که بشر تا کنون انجام داده است و شامل قسمت‌های مختلف می‌شود.
پژوهشگر پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان با بیان این که این برنامه زیر نظر مستقیم کمیسیون اتحادیه اروپا است، خاطرنشان کرد: کمیسیون اتحادیه اروپا یک نهاد سیاسی، اداری و مدیریتی است. این کمیسیون بازوی اجرایی برای اجرای برنامه کوپرنیکوس ندارد و عملاً اجرای برنامه کوپرنیکوس بر عهده سازمان فضایی اروپا (ایسا) و شرکت‌های بزرگ دیگر مثل ECMWF( سازمانی پیشرو در مدل بندی و پیش بینی هواشناسی) است که عملاً برنامه کوپرنیکوس را اداره می‌کنند.
ایرانپور تصریح کرد: به برنامه کوپرنیکوس چشم اروپا بر روی زمین می‌گویند، زیرا برای دیدن کره زمین از آخرین پیشرفت‌های تکنولوژیک در تاریخ علم مهندسی و علم بشر استفاده می‌کند و به عبارتی می‌توان گفت کوپرنیکوس چشم انسان بر روی کره زمین است.
برنامه کوپرنیکوس چه اطلاعاتی را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد؟
وی ادامه داد: برنامه کوپرنیکوس، بررسی جو زمین، آب (دریا و اقیانوس) و زمین را که شامل آب‌های سطحی، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، سنگ و خاک، کاربری شهری و مناطق مسکونی، جنگل و پوشش گیاهی و مزارع می‌شود، پوشش می‌دهد.
پژوهشگر پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان اضافه کرد: کوپرنیکوس سرویس‌های دیگری نیز برای رصد تغییرات آب و هوایی و تأثیر آن بر پارامترهای محیطی و انسان، از بعد اجتماعی و اقتصادی دارد.
ایرانپور تاکید کرد: ماهواره‌های برنامه کوپرنیکوس با نام "سنتینل" از طول موج بسیار بلند رادیویی و پس از آن از ماکروویو، امواج گرمایی و مادون قرمز، نور مرئی و ماورا بنفش استفاده کرده و پارامترهای محیطی زمین را تخمین می‌زند.
وی افزود: در بخش بزرگی از امواج رادیویی، جو زمین، تمامی امواج را عبور می‌دهد، اما در امواج نور و مادون قرمز، بخش زیادی از امواج پراکنده می‌شود و تنها قسمتی از امواج نوری از فضا به زمین یا از زمین به فضا می‌رسد. امواج فرابنفش نیز که به واسطه وجود لایه ازون از جو عبور نمی‌کند، اطلاعاتی را از لایه‌های بالایی جو زمین در اختیار محققان قرار می‌دهد.
پژوهشگر پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان با بیان این که ماهواره‌های سنتینل به ۶ دسته تقسیم می‌شود، اظهار کرد: هر دسته از این ماهواره‌ها حدود دو تا چهار ماهواره دارند که یا پرتاب شده یا برای پرتاب آینده در نظر گرفته شده است؛ البته صحبت‌هایی نیز درباره سنتینل ۷، ۸، ۹ و ۱۰ شده که هنوز به مرحله اجرا در نیامده است.
ایرانپور با بیان این که سنتینل ۱ برای پایش زمین، اقیانوس و دریاها طراحی شده است، خاطرنشان کرد: سنتینل یک، دو ماهواره است که در طول شب و روز زمین را پایش می‌کند. این ماهواره‌ها خودشان امواج رادیویی را ارسال کرده و در زمان بازگشت از سطح زمین نیز موج را دریافت می‌کنند.
وی با تاکید بر این که امواج آنها از ابر و بخار آب نیز رد می‌شود، ادامه داد: چنانچه تصاویر یک سال ماهواره‌ها از جمله سنتینل ۱ را در زمان‌های مختلف روی یکدیگر قرار بدهیم، با به کارگیری تکنیک‌های ریاضی می‌توانیم تغییرات شکل زمین را در مکانی مثل شهر اصفهان بررسی کنیم.
داده‌های ماهواره سنتینل درباره شهر اصفهان
پژوهشگر پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان تصریح کرد: ماهواره سنتینل ۱ هر ۱۲ روز یک بار از بالای شهر اصفهان عبور می‌کند و چنانچه چند سال داده‌های ماهواره سنتینل بررسی شود، می‌تواند تغییرات شکل زمین را در شهر اصفهان نشان دهد.
ایرانپور خاطرنشان کرد: بر این مبنا حدود دو ماه پیش یکی از اساتید دانشگاه تهران مقاله‌ای را در یکی از ژونال‌های بین المللی چاپ کرد. این مقاله نشان داد زمین جنوب زاینده رود در شهر اصفهان حدوداً بین صفر تا ۱۰ میلی متر در سال بالا آمده است و این روند تا دروازه دولت اصفهان ادامه دارد.
وی افزود: در این مقاله بر مبنای اطلاعات ماهواره سنتینل ۱، شمال اصفهان (ملک شهر و حصه به سمت فرودگاه) با رنگ قرمز مشخص شده و این مناطق قرمز ۱۰۰ میلی متر (۱۰ سانتی متر) در سال پایین می‌آید که یک هشدار جدی است و علت آن نیز برداشت آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی بوده که در شمال اصفهان در حال انجام است.
پژوهشگر پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان تاکید کرد: امواج ماکروویو به عنوان بخشی از ماهواره سنتینل ۱ می‌تواند رطوبت خاک را اندازه گیری کند، زیرا امواج ماکروویو قدرت نفوذ کمی در خاک دارند و آگاهی از میزان رطوبت خاک برای کشاورزی بسیار مهم است
ایرانپور ادامه داد: سنتینل ۲ نیز مانند سنتینل یک دو ماهواره قطبی دارد، اما برخلاف سنتینل ۱ از امواج اپتیکی و مادون قرمز استفاده می‌کند و هدف اصلی آن پایش زمین برای اراضی شهری، پوشش گیاهی، جنگل‌ها و خاک است.
ردپای مونواکسید کربن روی شهر اصفهان
وی اضافه کرد: این ماهواره با پایش امواج مادون قرمز می‌تواند نحوه تشکیل، توسعه یا از بین رفتن جزایر گرمایی را در شهرها رصد و پایش کند و در اختیار مدیران و ساکنان شهر قرار دهد تا اقدامات لازم را انجام دهند.
پژوهشگر پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: ماهواره سنتینل ۳ برای پایش توپوگرافی سطح دریا، ارتفاع سطح دریا، دمای سطح دریا و رنگ اقیانوس به کار می‌رود و شامل سه ماهواره بوده که ابزار اصلی آنها ارتفاع سنجی راداری است.
ایرانپور گفت: ماهواره سنتینل ۴ که برای مانیتورینگ یا پایش کیفیت هوا در نظر گرفته شده، هنوز در حال ساخت است و از طیف‌های مختلف مادون قرمز، اپتیک و ماوراء بنفش در آن استفاده شده است.
وی خاطرنشان کرد: سنتینل ۵ نیز قرار است لایه ازون را از نظر میزان دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، دی اکسید کربن و متان اندازه گیری کند، اما هنوز به فضا فرستاده نشده است. ماهواره سنتینل 5P سال ۲۰۱۷ به فضا فرستاده شده و قدرت تفکیک زمانی و مکانی بالایی دارد و برای پایش گازهای اتمسفری به کار می‌رود.
پژوهشگر پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان تصریح کرد: داده‌های ماهواره سنتینل 5P یک لکه سفید را در ماه ژانویه ۲۰۲۱،( حدود یک ماه و نیم پیش) بر بالای شهر اصفهان نشان می‌دهد که نشان از شدت تمرکز مونواکسید کربن بر روی شهر اصفهان دارد.
ایرانپور در پایان گفت: ماهواره سنتینل ۶ نیز یک ارتفاع سنج راداری است که حدود سه ماه پیش به فضا فرستاده شد و هنوز داده‌های خام دارد.
نظر شما