به گزارش ایمنا جلیل شهناز از استادان برجسته نوازندگی تار و سه تار بود و با بسیاری از چهره‌های مشهور موسیقی ایرانی همکاری نزدیک داشت.
بیوگرافی جلیل شهناز
جلیل شهناز یک خرداد ۱۳۰۰ در اصفهان به دنیا آمد. وی در خانواده‌ای هنر دوست پرورش یافت و تقریباً همه اعضای خانواده‌اش با موسیقی آشنایی داشتند، جلیل در رشته‌های مختلف هنر از جمله تار، سه‌تار، سنتور و کمانچه مقام استادی رسید. پدرش شعبان خان علاقه زیادی به موسیقی اصیل ایرانی داشت و علاوه بر تار که ساز اختصاصی او بود، سه‌تار و سنتور هم می‌نواخت. عموی او غلامرضا سارنج هم از نوازندگان کمانچه بود.
شهناز از کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد و نواختن تار را در نزد عبدالحسین شهنازی و برادر بزرگ خود حسین شهناز آغاز کرد. پشتکار و استعداد جلیل به حدی بود که در سنین جوانی از نوازندگان خوب اصفهان شد. جلیل شهناز از سن هفده سالگی به تعبیر خودش «آن‌طور که باید و شاید» ساز می‌نواخت.
پژمان اکبر زاده در کتاب موسیقی‌دانان ایرانی درباره‌ی جلیل شهناز نوشت: شهناز نوازندگی در رادیو اصفهان را از سال ۱۳۲۸ آغاز کرد و در سال ۱۳۳۶ به دعوت سازمان رادیو به تهران آمد و در برنامه‌های گوناگونی مانند برنامه گل‌ها، ارکستر حسین یاحقی و… به‌عنوان تک‌نواز و هم‌نواز به فعالیت پرداخت. وی همچنین در گروه «یاران ثلاث» (همراه با تاج اصفهانی و حسن کسایی) و گروه اساتید موسیقی ایران کنسرت‌های بسیاری را در داخل و خارج از ایران اجرا کرد. شهناز در برنامه‌های جشن هنر شیراز نیز حضوری فعال داشت.
استاد شهناز در جوانی با حسین کسایی، نوازنده‌ی سرشناس نی آشنا شد، این آشنایی به همکاری درازمدت آن دو ختم شد. جلیل شهناز در زندگی هنری خود با بزرگان موسیقی هم‌چون فرامرز پایور، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، منصور صارمی، علی تجویدی، رضا ورزنده، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، اسدالله ملک، حسن کسایی، محمد موسوی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، محمودی خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه امیری (ایرج) و محمدرضا شجریان همکاری نزدیک داشت که به خلق آثار زیبایی منجر شد.
اساتید و کارشناسان موسیقی سال ۱۳۳۶ را سرآغاز اوج‌گرفتن درخشش جلیل شهناز می‌دانند، روزهایی که برنامه‌ی گل‌ها به همت داوود پیرنیا در رادیو اجرا می‌شد. شهناز در این برنامه با ساز خود معروف‌ترین خواننده‌های ایرانی از جمله تاج اصفهانی و ادیب خوانساری را هم راهی می‌کرد.
شهناز در سال‌های دهه‌ی شصت با همراهی فرامرز پایور، علی‌اصغر بهاری، محمد اسماعیلی و محمد موسوی در گروهی با نام گروه اساتید موسیقی ایرانی به اجرای برنامه در ایران و کشورهای دیگر پرداختند.
جلیل شهناز، علاوه بر نواختن تار که ساز اختصاصی او بود با نواختن ویولون، سنتور و تنبک آشنایی داشت. معروف است که او در شیوه نوازندگی می‌توانست با ساز خود علاوه بر نواختن، آواز هم بخواند.
بداهه نوازی های شهناز از برجسته‌ترین ویژگی‌های موسیقیایی وی برشمرده می‌شوند.
جلیل شهناز ردیف را تمام سرمایه‌ی موسیقی ایرانی می‌دانست. او در این مورد چنین می‌گوید: «ردیف تمامی سرمایه‌ی موسیقی ایرانی است و تدریس آن بسیار مهم است. نحوه و کیفیت انتقال ردیف تماماً به معلم و مدرس بستگی دارد. معلم باید ردیف را درک کرده باشد وبا آن زندگی کرده باشد. تدریس ردیف کار هر معلمی نیست.»
جلیل شهناز در سال ۱۳۸۳ به عنوان چهره ماندگار هنر و موسیقی برگزیده شد. همچنین در ۲۷ تیر سال ۱۳۸۳، مدرک درجه یک هنری (معادل دکترا) برای تجلیل از یک عمر فعالیت هنری به جلیل شهناز اهدا شد.
گروه شهناز
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۸۷، نام گروهی که با آن کار می‌کرد را به افتخار جلیل شهناز، گروه شهناز گذاشت.
شجریان و جلیل شهناز
محمدرضا شجریان خواننده‌ی سرشناس ایرانی که با جلیل شهناز همکاری نیز داشته است درباره‌ی این استاد موسیقی چنین می‌گوید: من آنچه در آواز آموخته‌ام متأثر از نوازندگی استاد شهناز بوده است و سال‌های سال با صدای تار این استاد بی‌بدیل زندگی کرده‌ام. اولین‌بار که ساز شهناز را شنیدم مرا در خود فرو برد و تا امروز هم چنان در من زندگی می‌کند. ساز او مرا به جایی برد که دیگران نمی‌شناسند… شهناز بیان واقعی موسیقی ما را یافته است.
شهرام ناظری و جلیل شهناز
شهرام ناظری، خواننده‌ی ایرانی، شهناز را «آخرین بازمانده از نسل غول‌های موسیقی ایرانی» می‌دانست. ناظری یکی از زیباترین دوره‌های کاری خود را همراهی با گروه اساتید موسیقی ایرانی و هنرمندانی چون جلیل شهناز می‌دانست و گفت: به اعتقاد من با درگذشت استاد جلیل شهناز شاید آخرین بازمانده از نسل غول‌های موسیقی ایران از میان ما رفت.
حسن کسایی و جلیل شهناز
حسن کسایی از استادان برجسته‌ی موسیقی ایرانی و نوازنده‌ی سرشناس نی در مورد هنر جلیل شهناز چنین می‌گوید: شناخت موسیقی کار هرکسی نیست. همه موسیقی را گوش می‌دهند و دوست می‌دارند اما کسی که سره را از ناسره تشخیص بدهد و بتواند درک مقاماتی را که استاد شهناز نواخته‌اند داشته باشد بسیار نادر است. همه ساز می‌زنند و همه خوب ساز می‌زنند ولی قدرت نوازندگی و محفوظات و لحظات موسیقی که آقای شهناز می‌دانند و اجرا کرده‌اند، چیزی که در دست همگان باشد نیست. یعنی ردیف موسیقی ایران نیست. قدرت آقای شهناز در جواب دادن و دو نوازی خارق العاده است. من ۶۰ سال با ایشان هم نوازی کرده‌ام و ساز بنده با ساز شهناز گره خورده‌است.
خانواده جلیل شهناز
کیومرث، علیرضا، فرشته، فریبا، فروزنده و نوشین از فرزندان استاد شهناز هستند که در کشورهای آمریکا، فرانسه و ایران اقامت دارند.
درگذشت جلیل شهناز
جلیل شهناز استاد برجسته تار و سه تار پس از یک دوره طولانی بیماری و بر اثر کهولت سن در سن ۹۲ سالگی روز دوشنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ در بیمارستان آراد تهران درگذشت.
وی در قطعه هنرمندان به خاک سپرده شد.
آثار جلیل شهناز
- آلبوم «عطرافشان» (همراه با تنبک محمد اسماعیلی). «زبان تار» (تا تنبک جهانگیر ملک) …
- کتاب «گل‌های جاویدان» (پانزده قطعه برای تار و سه تار). نت نگاری: هوشنگ ظریف. انتشارات سرود، تهران، ۱۳۷۹. برخی از آلبوم‌های جلیل شهناز
- حضور در برخی شماره‌های مجموعه آلبوم آشنایی با شیوه آواز استاد غلامحسین بنان
- غم‌زده (همایون خرم، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
- پانزده قطعه برگزیده برای تار
- تار و ترمه
- شور و زندگی
- عشق و زندگی
- انتظار دل، خلوت گزیده (با صدای استاد محمدرضا شجریان)
- نرگس مست (با صدای حسام الدین سراج)
- سکوت (با صدای ایرج بسطامی)
- گل من (با صدای ایرج (حسین خواجه امیری))
- تمنای وصال (با صدای عبدالحسین مختاباد)
- کنسرت اساتید موسیقی ایران (با صدای شهرام ناظری و اجرای گروه اساتید موسیقی ایران)
- کرشمه نرگس (با صدای سیامک شجریان، برادر استاد محمدرضا شجریان)
- شمع لرزان (اسدالله ملک، جلیل شهناز، منصور صارمی، جهانگیر ملک)
- دل شیدا (با صدای شهرام ناظری و اجرای گروه اساتید موسیقی ایران)
- دفتر تار
- عطرافشان
- افتخار آفاق
- باغ نوا
- رهاورد
- زبان تار
- آوای جان
- آوای شهناز
- قطره شبنم (اسدالله ملک، منصور نریمان، مجید نجاحی، جلیل شهناز، فرهنگ شریف، فضل‌الله توکل، جهانگیر ملک)
- حماسه ایران (ادیب برومند، جلیل شهناز، پرویز یاحقی، جهانگیر ملک)
- چهارباغ (گروه اساتید موسیقی ایران)
- نوبهار (با صدای علی رستمیان)
- دل من (با صدای علی رستمیان)
- یاران زنده‌رود (جلال‌الدین تاج اصفهانی)
- به اصفهان رو (جلال‌الدین تاج اصفهانی)
- موج آتش (همایون خرم، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
- صد سال تار (هنرمندان مختلف از جمله جلیل شهناز، محمدرضا لطفی و…)
- چهار مضراب
- شب مهتاب (با صدای علی رستمیان)
- نغمه نوروزی (با صدای علی رستمیان)
- راز (جواد معروفی، پرویز یاحقی، جلیل شهناز، جهانگیر ملک، محمد اسماعیلی)
- مهر (پرویز یاحقی، جلیل شهناز، امیرناصر افتتاح)
- نوید بهاری
- شهناز شهنواز
- پانزده قطعه برای تار
- چهارباغ
- در سکوت باغ (هم نوازی با حسن کسایی)
بشنوید:
نظر شما