به گزارش خبرنگار ایمنا، تغییرات ناگهانی در زندگی روزمره انسان استرس و اضطراب را برای او به همراه دارد. با شیوع کرونا در کشور علاوه بر ایجاد استرس، بروز رفتارهای وسواس گونه در بین برخی از افراد در خانواده‌ها وجود دارد. باید دانست که این زیاده‌روی مقطعی ترس را کاهش نمی‌دهد و در صورت تداوم، نگرانی و اضطراب را بیشتر خواهد کرد.
شیوع بیماری‌های واگیردار در جامعه می‌تواند منجر به بروز اختلال و وسواس فکری شود و اثر سو جدی بر زندگی افراد داشته باشد. در این ایام علاوه بر وسواس فکری و اضطراب افراد نگران هستند دچار وسواس عملی هم شوند که یکی از اختلالات بسیار مهمی است که زندگی اشخاص را فلج می‌کند.
در واکاوی بیشتر این موضوع و محتوای این افکار وسواسی ادامه دار شدن این رفتارهای وسواس گونه در شرایط کرونا گفت و گویی با طاهره اصلانی، مشاوره خانواده داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
اختلال وسواس رفتاری، فکری و عملی چیست؟
افکار وسواسی در حقیقت افکار، تصاویر ذهنی یا تکانه‌های ناخواسته، غیرقابل قبول، مزاحم و تکراری هستند که با مقاومت ذهنی همراهند، کنترلشان دشوار است و به طور کلی گرچه فرد به بی معنی بودن این افکار واقف است اما ایجاد پریشانی می‌کند.
محتوای افکار وسواسی بیشتر شامل موضوعات آزاردهنده، متناقض یا حتی بی معنی در مورد کثیفی و آلودگی، بیماری، پرخاشگری، شک و تردید، اعمال غیر قابل قبول جنسی، مذهب، نظم و ترتیب، تقارن و دقت است. اعمال وسواسی رفتارهای کلیشه‌ای تکراری یا اعمال ذهنی هستند که معمولاً در پاسخ به یک فکر وسواسی و به منظور جلوگیری از اضطراب یا کاهش اضطراب یا پریشانی انجام می‌شود عمل وسواسی معمولاً با میل شدید برای انجام آئین‌ها همراه است به گونه‌ای که فرد احساس می‌کند کنترل ارادی بر آن آئین‌ها کاهش یافته است. شست و شو، وارسی، رفتارها یا عبارات تکراری خاص، نظم و ترتیب، احتکار و آئین‌های ذهنی مثل کلمات و عبارات یا وردهای خرافی خاص و تکراری، شایع‌ترین اعمال وسواسی هستند.
محتوای این افکار وسواسی در افراد مبتلا با سایر افراد چه تفاوت‌هایی دارد؟
محتوا و شکل وسواس‌های فکری در افراد مبتلا به این اختلال با افکار ناخواسته ای که اکثر افراد جامعه آن را تجربه می‌کند تفاوتی ندارد. افراد مبتلا به این اختلال افکار ناخواسته را به شکل پایدارتر ناراحت کننده تر و شدیدتر از کسانی تجربه می‌کنند که دارای این اختلال نیستند در افرادی که مبتلا به اختلال وسواس هستند اصطلاحاً آمیختگی با فکرهایشان وجود دارد. این به معنی آن است که فرد فکرهایش را مساوی واقعیت می‌داند، به افکارش اعتماد دارد و در زندگی بر اساس افکارش زندگی می‌کند.
شیوع کرونا وسواس رفتاری، فکری و عملی را افزایش داد؟
یکی از وسواس‌هایی که این روزها در بحران شیوع کرونا وجود دارد وسواس بیماری است. این افراد افکار و احساساتی مبنی بر بیمار شدن دارند. این شرایط باعث می‌شود شدت و تعداد افکار و احساسات این افراد افزایش یابد و همین امر موجب تشدید رفتارهای وسواسی فرد می‌شود در این شرایط همه افراد جامعه که این نگرانی را دارند که ممکن است است دچار بیماری شود و در واقعیت همه افراد یکسری اصول بهداشتی را رعایت می‌کنند که این اصول برای پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری است اما افراد وسواس چون بر اساس افکارشان زندگی می‌کنند به صورت افراطی رفتارهایی را انجام می‌دهند که این رفتارها باعث آسیب به خود و اعضای خانواده می‌شود.
شرایط این روزها برای همه افراد جامعه شرایط سختی است و یکی از آسیب‌هایی که می‌تواند به افراد وارد کند آسیب‌های روانی است؟ در این زمینه توصیه‌ای به خانواده‌ها دارید؟
به دلیل شرایط سخت این روزها افراد اضطراب و استرس زیادی را تجربه می‌کنند اگر افراد بتوانند بر اساس واقعیت و در دنیای بیرون اصول بهداشتی را رعایت کرده و این موضوع را در نظر بگیرند که برای عبور از این شرایط بحرانی چه کارهایی را باید انجام دهند، لازمه این امر این است که افراد به افکار و احساساتی که در لحظه آنها را آزار می‌دهد آگاه باشند و در لحظه بر اساس ارزش‌هایشان زندگی کند افرادی که بر اساس ارزش‌هایشان مثل ارزش سلامتی زندگی می‌کنند افرادی منعطف از نظر روان شناختی هستند. این افراد از افکار احساسات خود آگاه اند درگیر افکار و احساسات شأن نمی‌شوند و از افکار و احساسات خود فاصله می‌گیرند و ملاک رفتارهایشان ارزش‌هایی است که در زندگی برای آنها مهم است و به آنها متعهد هستند.
افراد وسواسی باید چگونه با کرونا کنار بیایند تا سلامت روان آنها حفظ شود؟
ما به فردی که افکار وسواسی را تجربه می‌کند فرد وسواسی نمی‌گوییم، کسی که مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی است فردی است که با افکار وسواسی زندگی می‌کند و فرد چون با این افکار زندگی می‌کند خواه ناخواه از زندگی غافل می‌شود. منظور از زندگی، رابطه با همسر، رابطه با فرزندان، روابط اجتماعی، رابطه با خانواده، سلامتی، مذهب و معنویت، تفریح و سرگرمی، شغل، تحصیل و یادگیری است. فرد به جای اینکه در دنیای واقعی زندگی کند مدام و تمام روز انرژی و زمانش را در خدمت افکار و احساساتش است. راه حل برای این افراد این است که بدانند که در واقعیت آنچه آنها را این روزها آزار می‌دهد، یک قسمت واقعیتی است به نام کرونا. اما آنچه بیش از کرونا آنها را آزار می‌دهد افکار و احساساتی است که بیماری کرونا برای آنها ایجاد کرده است. فقط کافیست که از این موضوع آگاه باشند و در خدمت این افکار و احساسات نباشند.
رفتارهای وسواس گونه والدین در این شرایط بحرانی تا چه اندازه در ناسازگاری کودکان و الگو برداری آنها از رفتارهای والدین مؤثر است؟
یکی از حوزه‌های مهم زندگی افراد رابطه با فرزندان است وسواس فکری عملی می‌تواند آسیب‌های جدی را به کودکان وارد آورد به این شکل که مثلاً مادری که دچار وسواس فکری است.
گاهی کودک را در خدمت افکارش می‌گیرد و همین امر باعث می‌شود که مادر شرایط کودک سن کودک را در نظر نگرفته و خواسته‌هایی از کودک دارد که موجب آزار و اذیت و آسیب روانی جسمی و روانی به کودک می‌شود. اختلال وسواس فکری عملی چون یک اختلال ژنتیک است کودک نمی‌تواند بر اساس الگو برداری دچار وسواس شود اما وسواس‌های مادر می‌تواند در سیستم روانی کودک اثرگذار باشد و موجب آسیب‌هایی در بزرگسالی کودک شود.
ادامه دار شدن این رفتارهای وسواس گونه در شرایط کرونا چه تأثیراتی در افزایش تنش و بهم ریختن سلامت روان اعضای خانواده و کودکان دارد؟
رفتارهای وسواسی می‌تواند آسیب‌های جدی به یک رابطه صمیمانه با همسر داشته باشد فرد به جای اینکه وقت و انرژی خود را در جهت ساختن یک رابطه صمیمانه و عاشقانه صرف کند تمام وقت یک فرد وسواسی در جهت اجتناب کردن و حذف افکار وسواسی می‌گذرد در کل می‌توان گفت که یک فرد وسواسی تمام وقت و انرژی خود را به جای اینکه زندگی کند درگیر افکار و احساساتش است همین امر باعث می‌شود که تنش‌ها خانواده افزایش یابد سلامت روان اعضای خانواده و کودکان را نیز مختل کند.
برای درمان وسواس در روزهای کرونایی چه راهکارهایی را به خانواده‌ها ارائه می‌دهید؟
البته این موضوع را هم باید در نظر گرفت که از افراد وسواسی بسته به سطح بینش شأن، به این آسیب‌ها آگاه هستند و می‌دانند رفتارهای که انجام می‌دهند رفتارهای درستی نیست اما قادر به مواجه شدن با افکار و احساسات خود نیستند. افراد خانواده می‌توانند کمک بزرگی در جهت درمان برای این افراد باشد، افراد خانواده باید رنج این افراد را ببینند و در نظر بگیرند که این افراد واقعاً در شرایط سختی به سر می‌برند و خود آنها به شدت تحت فشار هستند و از شرایط موجود به هیچ عنوان رضایت ندارند اعضای خانواده به هیچ عنوان این افراد را سرزنش نکنند. بهتر است این افراد زیر نظر یک روانشناس تحت درمان قرار گیرند تا بتوانند زندگی بهتری را در کنار خانواده داشته باشند.
نظر شما