به گزارش ایمنا پرویز مشکاتیان هنرمند نامدار خراسانی که از استادان و پژوهشگران موسیقی ایرانی بود یکی از بزرگ‌ترین آهنگ‌سازان و نوازندگان سنتور ایرانی در دوران معاصر و شاید در همه ادوار موسیقی ایرانی به شمار می‌آید، وی در گشودن راه شعر نیمایی به موسیقی اصیل ایرانی و پرورش نوازندگان جدید نقش قابل‌توجهی داشت.
بیوگرافی پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۴ در نیشابور متولد شد. او مقدمات موسیقی را از ۶ سالگی نزد پدرش، حسن مشکاتیان، آموخت و نخستین کنسرت خود را در سن ۸ سالگی در مراسم گردهمایی دانش آموزان در مدرسه امیر معزی نیشابور ارائه داد. پرویز پس‌ازآن در جشنواره موسیقی که در اردوگاه رامسر برگزار می‌شد به‌دفعات شرکت کرد و در آن‌ها رتبه‌های برتر کسب کرد.
مشکاتیان سال ۱۳۵۳ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران قبول شد و هم‌زمان به آموزش ردیف میرزا عبدالله نزد نورعلی خان برومند و ردیف موسیقی سنتی نزد دکتر داریوش صفوت پرداخت. وی در همان دوران آموزش ردیف مبانی موسیقی و موسیقی ایرانی را نزد اساتیدی چون دکتر محمدتقی مسعودیه، عبدالله خان دوامی، سعید هرمزی، یوسف فروتن ادامه داد.
پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۵۴ همکاری خود را با مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به‌عنوان مدرس و نوازنده سنتور و سرپرست گروه زیر نظر دکتر داریوش صفوت ادامه داد و برکنار آن به اجرای کنسرت‌های متعدد با خوانندگان پرداخت.
پرویز مشکاتیان در سال ۱۳۵۶ گروه عارف را تشکیل داد، درهمان سال در آزمون باربد که به ابتکار استاد نورعلی برومند برگزار می‌شد شرکت کرد و به همراه پشنگ کامکار مقام اول در رشته سنتور را کسب کرد. او همچنین به همراه داریوش طلایی مقام ممتاز در ردیف نوازی را به دست آورد.
مشکاتیان از سال ۱۳۵۶و زیر نظر هوشنگ ابتهاج همکاری با رادیو را آغاز کرد ولی پس از واقعه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ از رادیو استعفا داد و مؤسسه چاووش را با همکاری هنرمندان گروه عارف و شیدا تشکیل داد و با همکاری شهرام ناظری، تصنیف مرا عاشق را بر روی شعر مولانا ساخت.
وی از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ با محمدرضا شجریان همکاری داشت که نتیجه این همکاری، آثار ماندگاری چون بیداد، آستان جانان، سر عشق، نوا و دستان بود. پرویز مشکاتیان در همه این آثار، به‌عنوان آهنگساز و نوازنده سنتور (در سِرّ عشق به‌عنوان نوازنده سه‌تار) همکاری داشت.
استاد مشکاتیان از سال ۱۳۶۷ همکاری با خوانندگان دیگری را آغاز می‌کند که شهرام ناظری (آلبوم لاله بهار)، علی جهاندار (آلبوم صبح مشتاقان)، علیرضا افتخاری (مقام صبر)، ایرج بسطامی (موسم گل، افشاری مرکب، مژده بهار، وطن من)، علی رستمیان و حمیدرضا نوربخش (کنسرت گروه عارف) ازجمله آن‌ها بوده‌اند.
او در فستیوال موسیقی روح زمین در لندن شرکت کرد و مقام نخست این جشنواره را به دست آورد. برخی از کارهای استاد مشکاتیان نیز با تنظیم چهره‌هایی چون محمدرضا درویشی (جان عشاق و گنبد مینا) و کامبیز روشن‌روان (دود عود) منتشر شدند که در هر سه این آلبوم‌ها محمدرضا شجریان آواز خواند.
استاد پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۷۶ اجراهای صحنه‌ای و انتشار آلبوم را متوقف کرد و تا تابستان سال ۱۳۸۴ کنسرتی در کشور اجرا نکرد. در تابستان ۸۴ پرویز مشکاتیان به فکر تجدید ساختار گروه عارف و شیدا برآمد که حاصل آن اجرای کنسرتی در تالار کشور با صدای شهرام ناظری بود.
آلبوم تک‌نوازی تمنا از آخرین آثار مشکاتیان بود که بود که در سال ۱۳۸۴ منتشر کرد، همچنین در روزهای ۶ تا ۹ آذر ۱۳۸۶ به‌عنوان سرپرست گروه عارف کنسرتی در تهران برگزار کرد که حمیدرضا نوربخش به‌عنوان خواننده در آن شرکت داشت.
پرویز مشکاتیان و محمدرضا شجریان
در سال ۱۳۸۶، پس از حضور پرویز مشکاتیان در کنسرت محمدرضا شجریان، رابطه این دو استاد موسیقی ایرانی که بیش از یک دهه تیره بود، مجدداً دوستانه شد.
در مراسم جشن خانه موسیقی در ۲۳ مهر ۱۳۸۶، لوح تقدیر از یک‌عمر فعالیت هنری توسط محمدرضا شجریان به‌عنوان رئیس شورای عالی خانه موسیقی به پرویز مشکاتیان اهدا شد.
همسر پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان با افسانه شجریان دختر محمدرضا شجریان ازدواج کرد ولی این دو در دهه ۷۰ از یکدیگر جدا شدند.
فرزندان پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان صاحب دو فرزند به نام‌های آئین و آوا است.
درگذشت پرویز مشکاتیان
پرویز مشکاتیان روز دوشنبه ۳۰ شهریور سال ۱۳۸۸ و هنگامی‌که ۵۴ سال داشت بر اثر نارسایی قلبی در منزلش در تهران درگذشت.
تشییع پرویز مشکاتیان
مراسم تشییع پیکر پرویز مشکاتیان در روز ۴ مهر در زادگاهش نیشابور، از مقابل اداره فرهنگ و ارشاد و با حضور جمعیتی نزدیک به ۱۵ هزار نفر برگزار شد.
در این مراسم که هنرمندانی همچون حسین علیزاده، محمدرضا درویشی، محمدرضا شجریان، همایون شجریان، کیوان ساکت، حمیدرضا نوربخش، علی رستمیان، محمدرضا رستمیان، شروین مهاجر و پژمان طاهری حضور داشتند، گروهی از دانشجویان دانشکده هنر نیشابور به نشانه عزا تعدادی از سازهای خود را کفن‌پوش کرده بودند. همچنین گروه موزیک شهر نیشابور در طول مراسم تشییع مارش عزا اجرا می‌کرد.
آرامگاه پرویز مشکاتیان
پیکر پرویز مشکاتیان پس از مراسم تشییع و خواندن نماز در مسجد جامع نیشابور، در محوطه بیرونی باغ عطار و در جوار مقبره عطار نیشابوری به خاک سپرده شد.
کتاب‌های پرویز مشکاتیان
از آثار مشکاتیان، کتاب‌های فراوانی منتشر شده‌است که از جمله آن‌ها بیست قطعه برای سنتور، گل آئین، گل آوا، سُل آئین، مجموعه تصانیف، بیداد، لاله بهار است.
آثار پرویز مشکاتیان
برخی از مهم‌ترین آلبوم‌های پرویز مشکاتیان عبارت‌اند از:
- چاووش ۴ – خواننده: هنگامه اخوان، شهرام ناظری
- چاووش ۶ – خواننده: محمدرضا شجریان
- چاووش ۷ – خواننده: محمدرضا شجریان، شهرام ناظری
- چاووش ۱۲( این مجموعه شامل دو نوازی سنتور و تنبک به همراه ناصر فرهنگ‌فر است.)
- آذر ستون – خواننده: محمدرضا شجریان (به صورت رسمی منتشر نشد. سنتور مشکاتیان، نی محمد موسوی).
- بیداد- خواننده: محمدرضا شجریان (بخش اول در دستگاه همایون و با آهنگ‌سازی پرویز مشکاتیان و بخش دوم در همایون و شور و با نوازندگی تار توسط غلامحسین بیگجه‌خانی.)
- آستان جانان – خواننده: محمدرضا شجریان (در سال ۱۳۶۲ در سفارت ایتالیا در تهران اجرا و در سال ۱۳۶۴ منتشر شد. نوازنده سنتور مشکاتیان)، نوازنده تنبک ناصر فرهنگ‌فر.)
- سر عشق – خواننده: محمدرضا شجریان (در سال ۱۳۶۱ اجرا و در سال ۱۳۶۵ منتشر شد. این آلبوم در دستگاه ماهور اجرا شده است. سه‌تار مشکاتیان، نی محمد موسوی.)
- لاله بهار - خواننده: شهرام ناظری (لاله بهار در سال ۱۳۶۲ اجرا و در سال ۱۳۶۵ منتشر شد. اجرا توسط گروه عارف.)
- نوا – خواننده: محمدرضا شجریان (آلبوم در دستگاه نوا آغاز شده و سپس در گوشه‌هایی از شور، بیات ترک و سه‌گاه ادامه می‌یابد. اجرا توسط گروه عارف.)
- دستان – خواننده: محمدرضا شجریان (در دستگاه چهارگاه، اجرا توسط گروه عارف.)
- دود عود - خواننده: محمدرضا شجریان (تنظیم این آلبوم با کامبیز روشن‌روان بود، در سال ۱۳۶۶ اجرا و در ۱۳۶۸ منتشر شد. بخشی از آلبوم با اجرای ارکستر.)
- افشاری مرکب – خواننده: ایرج بسطامی (کنسرت گروه عارف در ایران و اروپا.)
- افق مهر - خواننده: ایرج بسطامی (گروه عارف)
- خلوت‌گزیده – خواننده: محمدرضا شجریان (اجرای سنتور مشکاتیان در (روی ب) آلبوم.)
- مژده بهار – خواننده: ایرج بسطامی (گروه عارف)
- صبح مشتاقان – خواننده: علی جهاندار
- جان عشاق - محمدرضا شجریان (تنظیم: محمدرضا درویشی، پیانو: جواد معروفی)
- گنبد مینا – خواننده: محمدرضا شجریان (اجرا در مایه‌های دشتی، سه‌گاه، ماهور و چهارگاه.)
- قاصدک ۱۳۷۴ خواننده: محمدرضا شجریان (به‌صورت رسمی منتشر نشد. سنتور (مشکاتیان)، نوازنده تنبک (همایون شجریان))
- کنج صبوری خواننده: علی رستمیان (اجرای گروه عارف)
- وطن من – خواننده: ایرج بسطامی (گروه عارف)
- موسم گل – خواننده: ایرج بسطامی (اجرای تصانیفی از عارف و شیدا توسط ارکستر سمفونیک تهران، در این آلبوم پرویز مشکاتیان نظارت و نوازندگی سه‌تار را بر عهده داشت.)
- کنسرت ۷۶ گروه عارف – خواننده: حمیدرضا نوربخش (گروه عارف)
- کنسرت فستیوال مولانا در ایتالیا - دو نوازی پرویز مشکاتیان (سنتور) و ناصر فرهنگ‌فر (تنبک).
- لحظه دیدار - پرویز مشکاتیان (سنتور)، محسن کثیرالسفر (تنبک)، بهداد بابایی (سه‌تار)
- بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان ۱ – خوانندگان: شهرام ناظری، علی رستمیان، حمیدرضا نوربخش، علیرضا افتخاری (گروه عارف)
- بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان ۲ – خوانندگان: محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، ایرج بسطامی، علی رستمیان، حمیدرضا نوربخش، سپیده رئیس‌السادات
- کنسرت راست‌پنج‌گاه – خواننده: ایرج بسطامی (گروه عارف)
- پس پرده - سه‌تار نوازی پرویز مشکاتیان. اجرای خصوصی در سال‌های ۱۳۶۲٬۶۳٬۶۴ و ۱۳۷۱
- سرو آزاد - سه‌تار نوازی پرویز مشکاتیان، تنبک (جمشید محبی).
- مقام صبر – خواننده: علیرضا افتخاری
- بیست قطعه برای سنتور - سنتور: پرویز مشکاتیان، محمدرضا رستمیان.
- تمنا - پرویز مشکاتیان (سنتور)، آئین مشکاتیان (تنبک).
- دو نوازی (همایون، سه‌گاه) - پرویز مشکاتیان (سنتور)، ناصر فرهنگ‌فر و جمشید محبی (تنبک).
- طریق عشق – خواننده: محمدرضا شجریان (این اثر در سال ۱۳۶۷ در پاریس اجرا شد و در مهرماه ۱۳۹۵ در ایران منتشر گردید)
- خراسانیات (۱۳۹۸) – آهنگساز: پرویز مشکاتیان – خواننده: محمدرضا شجریان
پرویز مشکاتیان همچنین اجرای کنسرت‌های متعدد برون‌مرزی به همراه شجریان در کشورهای اروپایی را در کارنامه دارد.
نظر شما