۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ - ۱۱:۳۳
بچه های خوب بد

مارک تواین در نوشته های خود بارها از شوخی و شیطنت استفاده کرده است و آثار گوناگونی را به رشته تحریر درآورده است اما دو داستان او را با مقایسه تفسیری می توانیم بررسی کنیم و نگاه متفاوت او را به کودکان و نوجوانان دریابیم.

به گزارش ایمنا، تام سایر و هاکلبری فین دو داستان مشهور مارک تواین هستند که هر کدام دارای ویژگی هایی متمایز و متفاوت تلقی می شوند. در این نوشته به بررسی کاراکترهای این دو داستان می پردازیم و در عین حال کتاب بشر چیست؟ را نیز به عنوان اثر فلسفی تواین در محوریت کار قرار می دهیم. این جستار را که پیش تر در پنجمین شماره دوماهنامه تخصصی ادبیات داستانی سروا منتشر شده است، در ادامه می خوانید:

بشر چیست؟

اگر بخواهیم جمع بندی مارک تواین نسبت به انسان را به صورت خلاصه بیاوریم می توانیم این گونه بنویسیم: بشر ماشینی است که نمی تواند هیچ چیز از خودش ایجاد نماید و کلیه حرکات او تحت تاثیر عوامل خارجی است. کلیه اقدامات بشر برای یک منظور است و آن ارضای نفس می باشد، بشر جز اطاعت از آن قوه درونی چاره ای ندارد. خوی بشر جزء غیرقابل تغییری است که با او به دنیا می آید و تا آخرین دقایق حیات همراه اوست. بشر وابسته به توارث است و آینده معین خود را نمی تواند، عوض کند.

در این میان بهتر است نقبی به نظریات باروخ اسپینوزا بزنیم و تواین را بر این اساس تفسیر کنیم. از نظر اسپینوزا بشر دارای "کوناتوس" است. کوناتوس به عبارتی میلی سرکش برای به دست آوردن هر آن چیزی است که در طبیعت وجود دارد که شاید بتوان تلقی مارک تواین از نفس را همان کوناتوس دانست. اسپینوزا کلیه اقدامات بشر را بر اساس کوناتوس تفسیر می کند، و سپس مهار عقل را درمان آن می داند که بتواند کوناتوس را مدیریت و زندگی عقلانی همراه با آرامش داشته باشد. عقل گرایان همچون دکارت و اسپینوزا، موجودات را همچون ماشین تلقی می کنند و عقل را اتاق فرمان این ماشین و میل را موتور محرکه. بنابراین نگاه ماتریالیستی آنها و عقل گرایی که در پیش می گیرند موجب می شود تا با استدلال های عقلی و تاکید بر دانش به سوی فلسفه ای رواقی و خردگرا بروند. اما مارک تواین در سنتی رمانتیک قرار می گرد. این را همه ما می دانیم که رمانتیک ها به شدت تحت تاثیر اسپینوزا قرار دارند و دلیل آن نیز همان کوناتوس است اما رمانتیک ها برای میل اصالت قائل می شوند و عبور از کوناتوس را نیز با همان میل و احساسات به سوی تعالی در پیش می گیرند.

تام سایر کیست؟

تام سایر فرزندی معصوم و در عین حال همراه با شیطنت فراوان است. تام سایر سعی می کند مشکلاتی که برای او پیش می آید را با ذکاوت ذاتی رفع کند و مهارت حل مسئله خود را در مقابل اتفاقات به کار گیرد. تام سایر هنگامی که با مسئله جو سرخپوسته مواجه و فردی بی گناه را می بیند که به ناحق گرفتار زندان و اعدام شده است، سعی می کند تا با عبور از قوانین به او کمک و او را فراری دهد. به عبارتی می توان این موضوع را به این دلیل دانست که شیطنت برای تام نه ابزاری برای آزار دیگران بلکه ابزاری برای حل مسئله است. شیطنت حاوی ذکاوتی است که می تواند به تام کمک کند تا برای اهدافی که دارد پیش برود و از آن بهره ببرد تا همنوعان خود کمک کند. البته تام از این تیغ دو لبه علیه معلم، دوستان و... نیز استفاده می کند که شاید بتوان دلیل آن را ذات شیطنت دانست.

هاکلبری فین کیست؟

هاکلبری فین نماد گزاره چهارم مارک تواین است. بچه ای که مادرش فوت کرده و از دست پدرش که رفتاری نادرست در پیش گرفته عاصی است. او فرزند می سی سی پی است و آن را مادر صدا می زند. می سی سی پی زیستن با طبیعت را یادآوری می شود که رمانتیک ها بر آن تاکید بسیار دارند. اینچنین زیستی باعث می شود تا هاک از سویی زندگی طبیعی در پیش گیرد و در طبیعت بزرگ شود و نوع نگاه ویژه خود را بیابد، از جمله اینکه با یک عنکبوت بسازد و آن را رها سازد تا به زندگی خود بپردازد. اوج نگاه متفاوت هاک را در برابر جیم، برده سیاه پوستی می توان در نظر گرفت که با همراهی و دیالوگ هایی که بین آنها اتفاق می افتد مسئله برده بود جیم فراموش و ساحت انسانی او برای هاک مورد تاکید قرار می گیرد.

بچه های خوب بد

شاید بیشترین انتقادی که به مارک تواین شده است، این است که تام سایر و هاکلبری فین در پایان داستان به یکدیگر اضافه می شوند و روند داستان تغییر می کند اما از زاویه ای دیگر می توان این گونه بررسی کرد که این دو یکدیگر را تکمیل می کنند و با همراهی هم می توانند معضلات را حل کنند. روایت شیطنت و معصومیت که در هر یک به گونه ای متفاوت نهادینه شده و موجب می شود که خط کشی ها و تعارضات بین آن دو حذف شود. به عبارتی شیطنت و معصومیت دو روی یک سکه هستند که اختلافات را از بین می برند، دوگانه هک و تام دوگانه شهر و روستا، ثروتمند و فقیر و... را از بین می برد. در اینجا می توانیم طنین داستان درخشان مارک تواین را بشنویم یعنی شاهزاده و گدا؛ برادرانی که اختلافات ظاهری هر یک را به راهی برده اما در ریشه یکسان هستند. مارک تواین شیطنت را ناشی از معصومیت و معصومیت را برایند شیطنت می داند تا انسان در جهان بی رحمی که در آن قرار دارد بتواند مجالی برای زیست مسالمت آمیز بیابد. جالب اینجاست که درک تواین برای آموزش رسمی آمریکا سخت بود؛ کتاب های او برای نوجوانان ممنوع اعلام می شد چراکه معتقد بودند که نوشته هایش موجب می شود که اخلاق نوجوانان خراب شود و البته هنوز هم چنین نگاهی به تام و هاک وجود دارد.

کد خبر 419697

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.