به گزارش ایمنا، پسماندهای بیمارستانی شامل پسماندهای عفونی، پاتولوژیک، اجسام تیز و برنده، مواد شیمیایی و دارویی، رادیواکتیو و فلزات سنگین هستند که از منابع عمده پسماندهای خطرناک در شهرها محسوب می‌شوند.
براساس آمارهای موجود بیمارستانها، مراکزدرمانی و آزمایشگاه‌ها بیشترین مقدار پسماندهای خطرناک را تولید می‌کنند. تکنولوژی جمع آوری، دفع و یا احیای این مواد در مقایسه با پسماندهای شهری و خانگی تفاوت بسیار دارد و باید مورد توجه قرار گیرد. پسماندهای بیمارستانی شامل موادی گوناگون و متنوع هستند که روش امحاء و دفع آنها متفاوت است.
روزانه هزاران تُن پسماند در مناطق مختلف کشور تولید می‌شود که با توجه به افزایش جمعیت و توسعه صنعت و تکنولوژی، انتظار می‌رود مدیریت و روش دفع صحیح این شمار پسماند به خصوص پسماندهای بیمارستانی در صدر برنامه‌های بهداشت و محیط زیست کشور قرار گیرد.
با وجود روش‌های نوین در راستای دفع صحیح پسماندهای بیمارستانی در بسیاری از مناطق کشور همچنان دفع این پسماندهای خطرناک به روش سنتی و دفن کردن انجام می‌شود.
دفن پسماندهای بیمارستانی و عفونی به شیوه‌های کنونی، علاوه بر آلوده کردن محیط زیست و آب‌های زیرزمینی، سبب گسترش برخی بیماری‌ها شده و پیامدهای جبران ناپذیری به دنبال دارد.
بنا بر اعلام سازمان پسماند شهرداری اصفهان روزانه ۱۶ تن پسماند بیمارستانی و عفونی در این شهر تولید می‌شود که ۱۲.۷ تن آن معادل ۷۹ درصد به صورت اصولی بی خطرسازی و امحاء می‌شود. ۳.۳ تن از این شمار که معادل ۲۱ درصد از پسماندهای بیمارستانی و پزشکی را شامل می‌شود بدون انجام عملیات بی‌خطرسازی یا اتوکلاو، دفن می‌شود.
یکی از بیمارستان‌های اصفهان به اتوکلاو مجهز نیست
مهدی ریاحی، مسئول فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به وجود ۶۴ بیمارستان در استان اصفهان اظهار می‌کند: در همه این بیمارستانها به جز یک بیمارستان ابتدا از طریق دستگاه بی خطر ساز یا اتوکلاو، پسماند پزشکی بی خطر سازی شده و سپس به محل‌های دفن پسماندهای پزشکی منتقل می‌شوند اما پسماندهای پزشکی سایر مراکز خدماتی و درمانی از جمله مطب‌ها، آزمایشگاه‌ها، مراکز جراحی محدود، درمانگاه‌ها متأسفانه بدون انجام عملیات بی‌خطر سازی، مستقیماً به محل‌های دفن پسماندهای پزشکی منتقل می‌شوند.
وی می‌گوید: مسئولان دانشگاه‌های علوم پزشکی استان باید به این موضوع توجه خاصی داشته باشند و یا با برنامه‌ریزی مناسب این معضل را رفع کنند چرا که حمل پسماندهای بیمارستانی خنثی نشده دارای خطراتی نظیر انتشار بیماری‌های عفونی در سطح شهر است.
ریاحی می‌افزاید: قسمتی از پسماندهای بیمارستانی و بهداشتی، پسماند شیمیایی و دارویی مثل ظروف دارویی و مواد شیمیایی ضدعفونی کننده مستعمل است.
وی خاطر نشان می‌کند: کل پسماندهای شیمیایی و دارویی استان ۱.۵۳ تن در روزاست که ۱.۲۲ تن در روز آن معادل ۸۰ درصد در بیمارستانها تفکیک و در محل‌های مناسب نگهداری شده و به صورت اصولی مدیریت و به مراکز امحاء تحویل داده می‌شود ولی روزانه ۰.۳۱ تن پسماندهای شیمیایی و دارویی در استان معادل ۲۰ درصد پسماندها به صورت غیراصولی مدیریت و دفن می‌شود.
روش دفن پسماندهای بیمارستانی اصفهان سنتی است
علی دهنوی، مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری اصفهان با بیان اینکه طبق قانون، شهرداری مسئولیت و نظارتی بر تولید، تفکیک و حمل و نقل پسماندهای بیمارستانی و پزشکی ندارد، اظهار می‌کند: با پیگیری‌های کارگروه مدیریت پسماند و نهادهای مرتبط، شهرداری در منطقهٔ سجزی محلی را برای دفن پسماندهای ویژه و پزشکی ایجاد کرده است.
وی می‌گوید: سازمان پسماند شهرداری، تنها مدیریت بر چگونگی و محل دفن پسماندهای بیمارستانی دارد و بیمارستان‌های تحت نظر دانشگاه علوم پزشکی خودشان موظف به جمع‌آوری، تفکیک، بی خطرسازی و انتقال پسماندها به محل دفن هستند و اداره محیط زیست بر تمام مراحل نظارت می‌کند.
دهنوی می‌افزاید: محل دفن پسماندهای بیمارستانی با توجه به شرایط خاصی که دارند با ورق‌های عایق ژئوممبران برای جلوگیری از نفوذ شیرابه‌ها در زمین مناسب سازی شده است و در هر لایه آن پتوهای آهکی گندزدا پهن می‌شود و در نهایت این پتوهای آهکی بلافاصله زیر خاک دفن می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه روش‌های دفن این پسماندها در حال حاضر سنتی است، می‌گوید: باید زباله سوزی را جایگزین کنیم، در تلاش برای آوردن تکنولوژی‌های نوین و سیستم زباله سوز و پلاسما به اصفهان هستیم وامیدواریم سال آینده زباله سوز به بهره برداری برسد.
پسماندهای عفونی درمانگاه‌ها و مطب‌های خصوص از مبداء بی‌خطرسازی نمی‌شود
حسین صفاری، مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان نیز در پاسخ به سوالی خبرنگار ایمنا مبنی بر اینکه چرا یکی از بیمارستان‌های استان پسماندهای عفونی را بی خطرسازی نمی‌کند، می‌گوید: این بیمارستان به دلیل نبودن شرایط و محل مناسب، دستگاه اتوکلاو ندارد که البته پسماندهای عفونی این بیمارستان در شرایط فعلی توسط دیگر بیمارستان‌های اصفهان که مجهز به سیستم بی خطر ساز یا اتوکلاو هستند، بی خطرسازی می‌شود و از این بایت خیال ما راحت است.
صفاری با اشاره به اهمیت تفکیک پسماندهای بیمارستانی اضافه می‌کند: بر اساس استانداردهای جهانی باید بین ۲۵ تا ۳۵ درصد این پسماندها عفونی باشد؛ هر چه درصد پسماندهای عفونی بیمارستانها کمتر باشد بیانگر تفکیک مناسب پسماندهای بیمارستانی است. طی سالهای اخیر با کاهش ۱۰ الی ۱۵ درصدی پسماندهای عفونی در بیمارستان‌های اصفهان رو به رو بوده‌ایم.
مدیرگروه معاونت بهداشت محیط مرکز بهداشت اصفهان با تأکید بر اینکه مطب‌ها و درمانگاه‌های خصوصی به دستگاه اتوکلاو مجهز نیستند و پسماندهای عفونی در این مراکز بی‌خطرسازی نمی‌شوند، تصریح می‌کند: پسماندهای عفونی این مراکز به صورت جداگانه توسط یک شرکت خصوصی طرف قرارداد مرکز بهداشت، جمع آوری ودر محلی که برای دفن این پسماندها از سوی شهرداری مناسب سازی و ایزوله شده است؛در نهایت دفن می‌شوند.
صفاری با بیان اینکه روند دفن پسماندهای مطب‌های خصوصی و درمانگاه‌ها نیز مورد تأیید مرکز بهداشت و محیط زیست اصفهان است، می‌افزاید: تنها مشکل کنونی اتوکلاو نشدن این پسماندها از مبدأ است که با جایگزینی تکنولوژی پلاسما این مشکل نیز برطرف می‌شود.
وی درخصوص چگونگی نظارت بر فعالیت بیمارستانها برای پیشگیری از هرگونه تخلف در خصوص تفکیک، بی خطرسازی، امحاء و دفن صحیح پسماندهای بیمارستانی، می‌گوید:در همه بیمارستانها به صورت دائم و ثابت یک کارشناس بهداشت محیط بر طرح تفکیک و بی خطرسازی پسماندهای عفونی و بیمارستانی نظارت می‌کند با این وجود در استان اصفهان گاهی موارد تخلف در خصوص پسماندهای بیمارستانی دیده می‌شود و البته جریمه‌های سنگینی هم برای متخلفان وجود دارد که سهل انگاری در خصوص پسماندها برای آنها مقرون به صرفه نیست.
مدیرگروه معاونت بهداشت محیط مرکز بهداشت اصفهان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ۴۰ درصد از پسماندهای شیمیایی دفن می‌شوند، تصریح می‌کند: پسماندهای شیمیایی توسط شرکت‌های مجاز که در اصفهان و قزوین وجود دارند، جمع آوری و پس از آن با حرارت بالا سوزانده می‌شوند. اما اینکه ۴۰ درصد این پسماندها دفن می‌شود را تکذیب می‌کنم.
وی می‌افزاید: پسماندهای پرتویی حاصل از شیمی درمانی هم توسط سازمان انرژی هسته‌ای کنترل و نگهداری می‌شوند که آنها هم با تدابیر ایمنی و بهداشتی وِیژه امحاء می‌شوند اما بر این پسماندها مرکز بهداشت نظارتی ندارد.
مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان با تأکید بر اینکه بکارگیری روش زباله سوز پلاسما مورد تأیید سازمان محیط زیست و مراجع کشوری است، تصریح می‌کند: استفاده از تکنولوژی‌های نوین امحاء پسماند بیمارستانی به روش زباله سوز و پلاسما، بدون ایجاد هیچگونه آلایندگی و گازسمی از انباشت ۱۶ تن پسماند در روز جلوگیری می‌کند.
به گزارش ایمنا، کشورهای توسعه یافته تا چندی پیش با بهره گیری از تکنولوژی زباله سوز پلاسما اقدام به امحاء پسماندهای عفونی می‌کردند. در حال حاضر روش استریل کردن و بی خطرسازی برای دفع پسماندهای بیمارستانی در این کشورها مورد تأیید و استفاده قرار گرفته است. بدیهی است که حتی روش پلاسما کردن هم با تکنولوژی‌های روز جهان فاصله زیادی دارد و جایگزینی شیوه‌های نوین و به روز و استاندارد دنیا جهت امحاء پسماندهای بیمارستانی دارای اهمیت بسیار است. با این حال خرید تجهیزات برای بی‌خطرکردن پسماندهای بیمارستانی به روش روز دنیا، مستلزم اعتبارات زیادی است که می‌بایست از طرف دولت تأمین شود.
گزارش از ندا سپاهی - سرویس جامعه خبرگزاری ایمنا
نظر شما