به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا یکی از جدیترین چالشهای زیستمحیطی قرن حاضر است که سلامت میلیونها نفر را در سراسر جهان تهدید میکند. افزایش غلظت ذرات معلق پیام ۲.۵ و پیام ۱۰، انتشار گازهای گلخانهای ناشی از حملونقل و صنایع سنگین و رشد سریع شهرنشینی بسیاری از کلانشهرها را با بحران کیفیت هوا روبهرو کرده است. سازمان جهانی بهداشت حد مجاز میانگین ذرات پیام ۲.۵ را پنج میکروگرم بر متر مکعب تعیین کرده است، اما بیشتر شهرهای بزرگ جهان از این حد فراتر میروند و با پیامدهایی چون بیماریهای قلبی، تنفسی و کاهش امید به زندگی روبهرو هستند.
در این میان، بعضی شهرها توانستهاند با ترکیب سیاستهای هوشمندانه، بهرهگیری از انرژیهای تجدیدپذیر و مدیریت شهری پایدار، به رتبههای برتر در پاکیزگی هوا دست پیدا کنند. بر اساس گزارش جامع سال ۲۰۲۴، مایاگز در پورتوریکو با میانگین پیام ۲.۵ برابر ۱.۱ میکروگرم بر متر مکعب، پاکترین هوای جهان را دارد. شهرهای سیدنی در استرالیا، ولینگتون در نیوزیلند، ریکیاویک در ایسلند، وین در اتریش و کپنهاگ در دانمارک نیز در میان برترینها قرار گرفتهاند.
این شهرها با اقداماتی همچون توسعه حملونقل برقی، گسترش مسیرهای دوچرخهسواری، جایگزینی سوختهای فسیلی با انرژیهای پاک و ایجاد شبکههای پایش لحظهای کیفیت هوا توانستهاند استانداردهای سازمان جهانی بهداشت را رعایت کنند و الگویی جهانی برای مدیریت پایدار شهری ارائه دهند. نتیجه این تلاشها، کاهش چشمگیر آلودگی، ارتقای سلامت عمومی و تثبیت جایگاه این شهرها بهعنوان پاکترین نقاط جهان است.
مایاگز؛ هوای پاک با تکیه بر جغرافیا و مدیریت شهری
مایاگز در پورتوریکو در سال ۲۰۲۴ بهعنوان شهری با پاکترین هوا در میان کلانشهرهای جهان معرفی شد. میانگین غلظت ذرات معلق پیام ۲.۵ در این شهر فقط ۱.۱ میکروگرم بر متر مکعب بود که بسیار پایینتر از حد راهنمای سازمان جهانی بهداشت است. این موفقیت نتیجه ترکیب عوامل طبیعی و سیاستهای مدیریتی دقیق بوده و مایاگز را به الگویی جهانی در زمینه مدیریت کیفیت هوا تبدیل کرده است.
بادهای اقیانوسی که بهطور مداوم در منطقه جریان دارند، نقش مهمی در پراکندگی آلایندهها ایفا میکنند و مانع از تجمع ذرات معلق در جو میشوند. نبود صنایع سنگین و محدود بودن فعالیتهای صنعتی پرآلاینده، فشار زیستمحیطی بر شهر را کاهش داده است. در کنار این شرایط، سیاستهای سختگیرانه انتشار خودروها و الزام به استفاده از سوختهای پاکتر، سهم بزرگی در کاهش آلایندههای ناشی از حملونقل داشتهاند.
قوانین فدرال ایالات متحده بهطور کامل در حملونقل شهر اعمال میشود و خودروها ملزم به استفاده از کاتالیستهای پیشرفته برای کاهش انتشار گازهای آلاینده هستند. محدودیتهای جدی برای ورود و استفاده از خودروهای دیزلی پرمصرف وضع شده که موجب شده است سهم این دسته از وسایل نقلیه در ناوگان شهری به حداقل برسد. زیرساختهای سوخت پاک در سطح شهر توسعه پیدا کرده است و خطوط ویژه حملونقل عمومی و اتوبوسهای کمانتشار طراحی شدهاند تا وابستگی به خودروهای شخصی کاهش و سهم حملونقل عمومی در جابهجایی روزانه افزایش پیدا کند. شهروندان برای خرید خودروهای هیبریدی و برقی از معافیتهای مالیاتی و تخفیفهای بیمهای برخوردار میشوند.
یکی از نقاط قوت مایاگز، وجود شبکههای پایش دقیق کیفیت هواست که با حمایت دولت آمریکا ایجاد شدهاند. این شبکهها با استفاده از سنسورهای دقیق، آلایندههایی همچون پیام ۲.۵، پیام ۱۰، دیاکسید نیتروژن و اوزن را بهطور مستمر اندازهگیری میکنند و دادهها بهصورت عمومی منتشر میشود تا شهروندان در جریان وضعیت هوا قرار بگیرند. این شفافیت موجب مشارکت اجتماعی بیشتر در برنامهها و اعتماد عمومی به سیاستهای زیستمحیطی شده است. افزون بر این، شبکههای پایش امکان واکنش سریع به افزایش آلایندهها را فراهم کردهاند و در صورت بروز شرایط بحرانی، محدودیتهای ترافیکی موقت یا هشدارهای عمومی صادر میشود تا از تشدید آلودگی جلوگیری شود.
مدیریت کاربری زمین و توسعه مناطق سبز بخش مهمی از سیاستهای مایاگز در مسیر دستیابی به پاکترین هواست. شهرداری مایاگز نیز با معرفی بخشهای وسیعی از زمینهای اطراف شهر بهعنوان مناطق حفاظتشده و پارکهای طبیعی، توانسته است ظرفیت جذب آلایندهها را بالا ببرد. این فضاهای سبز علاوهبر کارکرد زیستمحیطی، به توسعه گردشگری پایدار کمک کردهاند. پوشش گیاهی متراکم در این مناطق همچون یک فیلتر طبیعی عمل کرده و ذرات معلق و گازهای آلاینده را جذب میکند.
سیاستهای صنعتی و اقتصادی مایاگز بر پایه محدود کردن فعالیت صنایع سنگین و انتقال واحدهای آلاینده به خارج از محدوده شهری بنا شده است. این شهر با حمایت از کسبوکارهای کوچک و صنایع پاک، مسیر توسعه اقتصادی خود را به سمت فعالیتهای کمکربن و پایدار هدایت کرده است. این رویکرد علاوهبر کاهش مستقیم آلایندهها، فرصتهای شغلی جدیدی در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر، فناوریهای سبز و گردشگری پایدار ایجاد کرده و مایاگز را به نمونهای موفق از همافزایی میان سیاستهای زیستمحیطی و رشد اقتصادی تبدیل کرده است.
در حوزه ساختوساز نیز محدودیتهای جدی اعمال میشود؛ پروژههای جدید ملزم به رعایت استانداردهای انرژی و استفاده از مصالح پایدار هستند تا مصرف انرژی و انتشار آلایندهها در بخش ساختمان به حداقل برسد. نتیجه این اقدامات، ارتقای شاخص سلامت عمومی و کاهش چشمگیر بیماریهای تنفسی و قلبی در میان شهروندان بوده است. مایاگز به مقصدی جذاب برای افرادی تبدیل شده است که به دنبال تجربه زندگی در شهری با «پاکترین هوای جهان» هستند.
سیدنی؛ مدیریت ساحلی و حملونقل پاک
سیدنی بهعنوان یکی از بزرگترین و پرجمعیتترین شهرهای استرالیا، در سالهای اخیر توانسته است با اجرای سیاستهای جامع حملونقل پاک و مدیریت بحرانهای زیستمحیطی، کیفیت هوای خود را در سطحی مطلوب نگه دارد. این شهر با جمعیتی بیش از پنج میلیون نفر و تراکم بالای خودروها، در معرض خطر آلودگی ناشی از حملونقل قرار دارد. با این حال، مجموعهای از اقدامات فنی و مدیریتی موجب شده است که شاخص کیفیت هوا در سیدنی در بسیاری از روزهای سال در محدوده «پاک» باقی بماند و در بعضی روزها به عدد ۱۶ برسد که نشاندهنده هوای «بسیار سالم» است.
یکی از محورهای اصلی این موفقیت، توسعه زیرساختهای حملونقل برقی است. شهرداری و دولت ایالتی نیو ساوت ولز سرمایهگذاری گستردهای در ایجاد ایستگاههای شارژ سریع برای خودروهای برقی انجام دادهاند تا استفاده از این خودروها برای شهروندان عملی و مقرونبهصرفه باشد. مشوقهای مالیاتی و یارانهای برای خرید خودروهای برقی و هیبریدی ارائه میشود که موجب افزایش سهم این خودروها در ناوگان شهری شده است. سیستم حملونقل عمومی با اتوبوسهای کمانتشار و قطارهای برقی تقویت شده و خطوط جدیدی برای پوشش مناطق حاشیهای شهر ایجاد شده است. این اقدامات به کاهش وابستگی به خودروهای شخصی و کاهش انتشار آلایندههای ناشی از سوختهای فسیلی کمک کردهاند.
چالش مهم سیدنی، آتشسوزیهای جنگلی است که بهویژه در فصلهای گرم سال تهدیدی جدی برای کیفیت هوا محسوب میشوند. دود ناشی از این آتشسوزیها میتواند غلظت ذرات پیام ۲.۵ را بهطور ناگهانی افزایش دهد و سلامت عمومی را به خطر اندازد. دولت برای مقابله با این مشکل، سامانههای هشدار سریع ایجاد کرده است که با استفاده از دادههای ماهوارهای و حسگرهای زمینی، وقوع آتشسوزیها را پیشبینی و اطلاعرسانی میکنند.
مدیریت سوختن جنگلها از طریق پاکسازی پوشش گیاهی خشک و ایجاد کمربندهای ایمنی در اطراف مناطق مسکونی، شدت و گستره آتشسوزیها را کاهش داده است. این اقدامات موجب شده است که میزان انتشار آلایندهها در زمان وقوع آتشسوزیها کنترل شود و اثرات منفی آن بر کیفیت هوا به حداقل برسد.
ترکیب این سیاستها کیفیت هوا را بهبود بخشیده و سلامت عمومی شهروندان را ارتقا داده است. کاهش بیماریهای تنفسی و قلبی، کاهش هزینههای درمانی و افزایش رضایت اجتماعی از جمله نتایج ملموس این اقدامات بوده است. سیدنی با این رویکرد توانسته است الگویی موفق از مدیریت شهری پایدار ارائه دهد که نشان میدهد حتی در کلانشهری با جمعیت بالا و چالشهای طبیعی جدی، میتوان با سیاستهای هوشمندانه و سرمایهگذاری در فناوریهای پاک، هوایی سالم و پایدار برای شهروندان فراهم کرد.
ولینگتون؛ انرژی تجدیدپذیر و مدیریت پسماند
ولینگتون، پایتخت نیوزیلند، نمونهای شاخص از شهری است که توانسته است با ترکیب انرژیهای تجدیدپذیر و سیاستهای شهری هوشمند، کیفیت هوای خود را در سطحی عالی حفظ کند. بر اساس دادههای رسمی، نیوزیلند حدود ۹۸ تا ۱۰۰ درصد برق خود را از منابع تجدیدپذیر تأمین میکند؛ سهم نیروگاههای برقآبی نزدیک به ۶۰ درصد، نیروگاههای بادی حدود ۲۰ درصد و مابقی از منابع زمینگرمایی و خورشیدی است. این ترکیب انرژی موجب کاهش چشمگیر انتشار گازهای گلخانهای و آلایندههای هوا شده و ولینگتون را در میان معدود شهرهای جهان قرار داده است که بدون نیروگاه فسیلی است.
تراکم جمعیت پایین در ولینگتون که کمتر از ۲۵۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع است، فشار کمتری بر منابع طبیعی وارد میکند و امکان مدیریت پایدارتر مصرف انرژی و حملونقل را فراهم میسازد. سیاستهای سختگیرانه زیستمحیطی دولت از جمله الزام صنایع کوچک به رعایت استانداردهای انتشار و محدودیتهای جدی برای فعالیتهای آلاینده در محدوده شهری کیفیت هوا را در سطح مطلوب نگه داشته است.
یکی از نوآوریهای مهم ولینگتون، اجرای سیستمهای «زباله به انرژی» در حوزه مدیریت پسماند است که بهعنوان بخشی از راهبرد ملی کاهش آلایندهها و افزایش بهرهوری انرژی شناخته میشود. این شهر به جای استفاده از کورههای سنتی که در فرایند سوزاندن زبالهها مقادیر زیادی دیاکسید کربن، دیاکسید گوگرد و ذرات معلق آزاد میکنند، به فناوریهای پیشرفته گازیسازی و تولید بیوگاز روی آورده است. در این روش، زبالههای آلی و بخشی از پسماندهای شهری تحت فرایندهای کنترلشده حرارتی و بیولوژیکی قرار میگیرند و به گاز سنتز یا متان زیستی تبدیل میشوند. گازهای تولیدشده در توربینها و موتورهای تولید برق مورد استفاده قرار میگیرند و انرژی حاصل به شبکه شهری تزریق میشود.
بر اساس دادههای رسمی، سالانه بیش از ۵۰ هزار تن زباله شهری در ولینگتون وارد این چرخه میشود که معادل تأمین چندین گیگاواتساعت برق برای مناطق مسکونی و بخشی از تأسیسات عمومی شهر است. این میزان انرژی نهتنها بخشی از نیازهای برق خانگی را پوشش میدهد بلکه به کاهش وابستگی به واردات سوختهای فسیلی نیز کمک کرده است. در مقایسه با روشهای سنتی دفع زباله، این فناوری توانسته است انتشار آلایندههای هوا را تا ۷۰ درصد کاهش دهد و میزان دیاکسید کربن آزادشده در جو را به حداقل برساند.
اجرای این پروژه با همکاری شهرداری، وزارت محیط زیست نیوزیلند و بخش خصوصی انجام شده و سرمایهگذاری اولیه آن بالغ بر دهها میلیون دلار بوده است. نتایج نشان میدهد که علاوهبر کاهش آلایندهها، این سیستم توانسته است سالانه میلیونها دلار صرفهجویی اقتصادی در هزینه واردات انرژی ایجاد کند.
ولینگتون در حوزه حملونقل، سرمایهگذاری گستردهای در مسیرهای دوچرخهسواری انجام داده است. بیش از ۳۰۰ کیلومتر مسیر ایمن دوچرخهسواری در سطح شهر ایجاد شده است و برنامههای تشویقی همچون یارانه خرید دوچرخه برقی و پارکینگهای اختصاصی برای دوچرخهها اجرا میشود. این اقدامات سهم دوچرخه در سفرهای شهری را به حدود ۱۵ درصد رسانده است. علاوهبر آن، سیستم حملونقل عمومی با اتوبوسهای برقی و قطارهای سبک تقویت شده و یارانههای دولتی موجب افزایش استفاده از این وسایل شده است؛ بهطوریکه بیش از ۴۰ درصد سفرهای روزانه در ولینگتون از طریق حملونقل عمومی انجام میشود.
ترکیب این سیاستها موجب کاهش انتشار آلایندههای ناشی از خودروها و ارتقای شاخص کیفیت هوا شده است. ولینگتون یکی از معدود شهرهای جهان است که میانگین سالانه ذرات معلق در هوای آن مطابق با استانداردهای سازمان جهانی بهداشت است. این موفقیت نهتنها سلامت عمومی شهروندان را ارتقا داده بلکه ولینگتون را به مقصدی محبوب برای گردشگران طبیعتدوست و علاقهمندان به شهرهای پایدار تبدیل کرده است.
نظر شما